Resume
Samenvatting Rechtsvergelijking
- Établissement
- Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Samenvatting van alle lessen van het vak Rechtsvergelijking
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
Samenvatting RechtsvergelijkingDeel 1: Rechtsvergelijking als noodzaak in tijden van europeanisering
en globalisering.
Hoofdstuk 1: Rechtsvergelijking als discipline
A. Omschrijving
3 kernbestanden
- rechtstelsels van verschillende landen vergelijken
- gelijkenissen en verschillen tussen het recht van staten, tussen nationaal en
supranationaal of internationaal recht, of nog tussen onderdelen van nationaal recht
onderling (zowel interne als externe rechtsvergelijking)
rechtsvergelijking = de vergelijking van rechtsregels, -figuren of –stelsels teneinde verschillen
en gelijkenissen vast te stellen en te verklaren en te evalueren aan de hand van een bepaalde
methode
negatieve omschrijving door te bepalen wat geen rechtsvergelijking is:
- rechtsvergelijking is zelf geen rechtstak & vormt dus geen positief recht
- niet enkel studie van vreemde recht (Pintens)
pragmatische benadering:
- het doel van rechtsvergelijking bepaald hoe en wat bestudeerd wordt
- bv. in welke mate nationaal recht wordt bestudeerd, welke elementen worden betrokken en
hoe deze worden geëvalueerd
B. Historiek
1. Ontstaan in de 19e eeuw
2 maatschappelijke evoluties verklaren de opkomst van de RV
1. nieuwe wetenschappelijke ontwikkelingen (bv. sociologie)
- gevolg = verandering opvattingen over mensheid, geschiedenis & beschaving + toename
wetenschappelijke kennis
- rechtsvergelijking werd een academische discipline met als doel het verwerven van
kennis & inzicht
2. uitbouw nationaal rechtssysteem bij jonge continentale natiestaten.
- wetgever vergeleek de regels en oplossingen uit verschillende landen, om zo de ‘best’
mogelijke nationale regeling te kunnen uitvaardigen
- doel = nationale rechtseenmaking vergemakkelijken (dus rechtsvergelijking in de
toekomst uitsluiten)
- bv. Code Napoleon 1804
tweede helft 19de eeuw = rechtsvergelijking gebruiken om het eigen nationaal recht te verbeteren en
innovatieve verfijning in te voeren
1
,2. De periode 1900-1940: tussen universalisme en pragmatisme
1900: Congrès international de droit comparé (Parijs)
- hoofdbedoeling = doel en methode van RV scherp te stellen
- internationale aandacht & erkenning voor rechtsvergelijking MAAR werd gelijkgesteld aan
législation comparée (geen rechtspraak of -leer want geen formele rechtsbronnen)
- zoektocht naar een universeel wettenrecht centraal: universele concepten en beginselen
gemeenschappelijk aan de volledige geciviliseerde mensheid en aangepast aan de noden van de
tijd MAAR enkel voor beschaafde naties
- historisch werden dus de verbetering van het nationaal rechtssysteem en de
internationale eenmaking tot doelstellingen van de RV gepromoveerd.
- opkomst van rechtsetnologie:
- Maine: universele rechtsgeschiedenis = de mensheid doorloopt overal ter
wereld vanuit eenzelfde originele positie uiteindelijk dezelfde
ontwikkelingsgeschiedenis (de beschaafde naties zien dus in de primitieve
samenlevingen hun eigen ‘kindertijd’)
- Kulturkreislehre: alle gelijkenissen tussen verschillende rechtsculturen
konden volgens hen verklaard worden door migratie en receptie
Na WO I: van naïef realisme naar praktisch georiënteerd realisme
- in het licht van nieuwe internationale uitdagingen
- geloof in universeel ‘beschaafd’ recht bleef wel voortbestaan
- oprichting van UNIDROIT, de Académie internationale de droit comparé en zelfs het verdrag van
Versailles, gaven nieuwe praktijkgerichte impulsen aan rechtsvergelijkende initiatieven
- Verdrag van Versailles: Duitse rechtsgeleerde werden gedwongen om de geallieerde
rechtsstelsels op intensieve wijze te bestuderen (begrippen naar Duits recht vertalen)
- nieuw Permanent Hof voor internationale justitie (Volkenbond) vermeldde de erkende algemene
door de beschaafde naties (art 38 statuut IGH) = afgeleid uit rechtsvergelijkend onderzoek
- uitbreiding onderzoekdomein:
- meer aandacht voor Anglo-Amerikaanse rechtsstelsels door de grotere invloed van de
Verenigde Staten in het Europese (rechts)leven
- verruiming voorwerp rechtsvergelijking: van législation comparée (wetgeving) naar
individuele studies over specifieke juridische problemen (discussie over doelstelling &
methodes van rechtsvergelijking schoof naar de achtergrond)
3. Koude oorlog, dekolonisatie en pogingen tot internationale eenmaking van recht:
- doorbreking van de exclusief westerse focus op de rechtsvergelijking
- opkomst communisme leidt tot socialistische rechtsstelsels
- visie: socialistische en niet-socialistische stelsels zijn onvergelijkbaar
- gebruik contrastieve methode = enkel fundamentele verschillen aan het licht brengen
- na WOII = dekolonisatie:
- Afrika + Azië geraken betrokken in de rechtsvergelijking
- introductie van een aantal staatkundige en juridische concepten van de westerse
natiestaten in Afrika en Azië gewijzigd naargelang de behoeften van de jonge staat
(borrowing with adaption)
- idee ius commune (universeel recht) bleef bestaan na WOII = men bleef zoeken naar algemene
rechtsbeginselen
Initiatieven tot internationale eenmaking (materieel recht)
2
,- UNIDROIT (1940): een onafhankelijke intergouvernementele organisatie, die primair tot doel
heeft het privaatrecht van verschillende staten te coördineren, te harmoniseren en uiteindelijk te
uniformiseren (bv. handelsrecht)
- VN: er werden tal van verdragen afgesloten die een zekere impact hadden op diverse terreinen
(bv. zeerecht)
- UNCITRAL: oog op de bevordering van de harmonisatie en unificatie van het internationaal
handelsrecht (bv. Verdrag van Wenen inzake internationale koopovereenkomsten)
4. Regionale integratie en globalisering
Regionale eenmaking (20ste eeuw)
- moeilijkheden om internationale eenmaking te realiseren heeft sommige groepen staten ertoe
aangezet om in een nauwer regionaal verband, verdergaande samenwerkings- en
eenmakingsprojecten te starten
- harmonisatie met top down technieken (bv. verdrag met rechtstreekse werking)
- exponenten:
- Raad van Europa (1949):
- hoofddoel = op Europese continent democratie en mensenrechten bevorderen
- niet-bindende resoluties / aanbevelingen + verdragsluitende bevoegdheid (bv.
EVRM)
- Benelux Unie (1958): (nu vooral overlegforum)
- stimuleert de eenmaking van het recht van België, Nederland en Luxemburg
- interpretatie wordt overgelaten aan het Benelux Gerechtshof
Globalisering recht
- regionale eenmaking gaat gepaard met globalisering van recht
- op bepaalde domeinen (economisch recht + mensenrecht) dichtbij uniformiseren
- door: WTO, VN, globalisering markten, klimaatproblemen, communicatiemiddelen, …
C. Vergelijking met andere disciplines
- internationaal privaatrecht:
- bepaalt welke rechter bevoegd is om een geschil te beslechten, welk recht van
toepassing is en hoe rechterlijke uitspraken teen uitvoer moeten worden gelegd
- noodzakelijk om IPR correct toe te passen (buitenlands recht vertalen naar interne
situatie)
- internationaal publiekrecht:
- voor de invulling van ‘algemene rechtsbeginselen erkend door geciviliseerde naties’
- het is nodig om het recht te kennen van een Staat waar men een verdrag mee afsluit
- bij interpretatie van internationale beginselen of gewoonterecht
- rechtsgeschiedenis: recht in historisch perspectief (vergelijkt maar diachroon & niet synchroon)
- rechtssociologie en –antropologie:
- bestuderen de relatie tussen recht, samenleving en cultuur
- sociologische invalshoek kan de blik van de RV verruimen en vice versa
3
, - rechtseconomie:
- past economische modellen toe ter verklaring van bepaalde gedragingen, zoals het
naleven van rechtsregels
- toekomstig gedrag voorspellen op basis van de hypothese van de homo economicus
- tweerichtingsverkeer
D. Belang en doelstellingen
1. Theoretisch
3 doelstellingen:
1. verwerven van kennis
2. leren kennen + relativeren van eigen rechtssysteem (andere stelsels soms beter )
3. totstandbrenging van meer humane samenleving, met meer begrip voor onderlinge
verschillen
2. Praktisch
- rechtsverfijning
- = aanpassen, verduidelijken of nuanceren van bepaalde normen in het licht van
gewijzigde maatschappelijke omstandigheden waarbij rechtsvergelijking noodzakelijk is
- rechter kan de interpretatie van een bepaling uit nationale regelgeving baseren op
rechtspraak van een buitenlandse collega
- interpretatie van normen die in meerdere staten van toepassing zijn
- bv. art 340 VWEU
- in sommige gevallen is de interpretatie via rechtsvergelijking bindend
- rechtsvergelijking moet het mogelijk maken te functioneren in een internationale context
E. Soorten rechtsvergelijking
1. Soorten rechtsvergelijking naar methode
1.1 Macro- of structurele rechtsvergelijking en micro-rechtsvergelijking
micro-rechtsvergelijking = elementen of onderdelen van verschillende rechtsstelsels, waarbij men
rechtsregels, rechtsinstellingen of rechtsgebieden vergelijkt.
macro-rechtsvergelijking = vergelijken van hele rechtsstelsels (om meer micro-oplossingen mogelijk
te maken)
1.2 Academische, wetenschappelijke, theoretische, beschrijvende en toegepaste of wetgevende
academische rechtsvergelijking = gericht op het bevorderen van kennis en inzicht
toegepaste rechtsvergelijking = beoogt het verbeteren van recht door bestaand recht te verfijnen
1.3 Impliciete en expliciete rechtsvergelijking
impliciete rechtsvergelijking = wanneer rechtsvergelijking bewust of onbewust plaatsvindt zonder
dat dit openlijk wordt onderkend 2 gevallen:
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur janaboon. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,09. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
64438 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans