Recht en onderneming
Docent: Hendrik Vanhees
Praktische info & tips:
- 2 delen:
o Inleiding tot het recht
o Ondernemingsrecht
- Examen:
o Meerkeuzevragen
40 vragen
3 antwoordmogelijkheden / vraag
1 goed antwoord
Goed: 0,5 / fout: -0,25
o Enkel over geziene leerstof
o Inzagerecht na het examen
Deel 1: inleiding
Hoofdstuk 1: wat is recht?
Definitie van het recht
Recht is het geheel van bindende regels tot ordening van de samenleving in beginsel
opgelegd, minstens bekrachtigd door de maatschappij en als zodanig afdwingbaar gesteld.
Rechtsregels: regels die afdwingbaar zijn met maatschappelijk geweld.
- Kan ‘met de sterke arm’ (met behulp van de politionele macht) -> garandeert
effectieve naleving (sancties)
- Zijn onvermijdelijk en fundamenteel
- Scheppen duidelijkheid
- Geïnstitutionaliseerde ordening van het menselijk handelen
Sancties zijn niet hetzelfde bij elke overtreding:
- Burgerlijke gevolgen (schadevergoeding)
- Kleine strafsancties (geldboetes)
We komen heel erg veel in aanraking met recht – vb op de trein (ticket = overeenkomst),
examenresultaten aanvechten …
3 componenten:
- Ons functioneren ordenen
- Recht moet afdwingbaar zijn
o Je hebt geen recht als je de regel niet sterk kan maken.
vb je moet op OV mondmasker dragen. Als er geen sancties zijn, doet het er
eig niet toe of je het doet of niet.
- Wijzigen of afschaffen
1
, o Recht evolueert, onze maatschappij verandert …
Objectief vs subjectief recht
Objectief recht: het recht zoals het bestaat, het geheel van rechtsregels
Subjectief recht: < rechtssubject. Rechten die je ontleent aan het geheel van regels. Rechten
die je hebt dankzij de regels. Concretisering of individualisering vh objectief recht
Hoofdstuk 2: indeling van het nationaal recht
Nationaal vs internationaal recht
- Nationaal: door Vlaams of Federaal parlement etc
veel nationale wetgeving vindt oorsprong in Europees recht
- Internationaal: door EU, internationale verdragen …
Onderscheid is niet altijd mooi afgebakend
- Vb nationaal recht dat de oorsprong heeft in internationale wetten
Het onderscheid van het privaat – publiekrecht
Privaat recht: geheel van rechtsregels dat de relaties tussen burgers onderling regelt,
overheid heeft daar niet veel mee te maken.
Gekenmerkt door traditie en vrijheid
Vb huren of verkopen
Publiekrecht: geheel van rechtsregels dat de relaties tussen burgers en de overheid of tussen
overheden onderling regelt.
Gekenmerkt door eenzijdige dwingende overheidsbeslissingen
Vb fiscaal recht
Het onderscheid is fundamenteel en vormt basis van de indeling vh recht.
Privaatrecht:
Burgerlijk recht:
- Regelt onderlinge relaties tss burgers en het hele bestaan van burgers.
- Burgerlijk Wetboek (1804)
- Huwelijkscontracten, aansprakelijkheid, erfrecht …
- Gaat over geboorte (vanaf wanneer heb je welke rechten en verplichtingen?)
- Biedt ook regels waardoor we kunnen functioneren (vb wnn kan je geldige
overeenkomst sluiten?)
- Levenseinde: erfrecht
- Burgerlijk wetboek (BW - 1804) + veel afzonderlijke wetten (want BW is verouderd)
Geens heeft NBW (nieuw BW) ingevoerd, zal geleidelijkaan BW overnemen. Alle
materie uit BW zal vernieuwd in NBW worden opgenomen.
Ondernemingsrecht
- Wetboek Economisch Recht (WER) + afzonderlijke wetten
- Specifiek voor ondernemingen, waarom aparte regels voor ondernemingen?
2
, o Soepeler – makkelijker transacties sluiten
o Aparte regels om handel te drijven
- Overspant het hele bestaan van ondernemingen
- Voorziet ook oa hulpmiddelen voor wanneer u het moeilijk heeft of wanneer u failliet
gaat
Privaatrechtelijk procesrecht / gerechtelijk recht
- Gerechtelijk wetboek (1967)
- Zorgt ervoor dat recht afgedwongen kan worden
- Inrichting en bevoegdheden van privaatrechtelijke rechtscolleges & verloop
procedures
Publiekrecht:
Grondwettelijk recht
- Grondwet
- Staatsstructuur, basisprincipes van de maatschappij (vb scheiding der machten),
fundamentele rechten en vrijheden (verenigen, …)
Bestuursrecht
- Vroeger administratief recht
- Regelt:
o Inrichting en werking uitvoerende macht
o Statuut van ambtenaren
o Werking v ministeries, gemeenten en provincies
o Onteigening, stedenbouw, ruimtelijke ordening
Fiscaal recht
- Staatsinkomsten:
o Inkomstenbelasting, vennootschapsbelasting, BTW, registratierechten,
successierechten, accijnzen …
Strafrecht
- Strafwetboek + aparte wetten
- Behoud van openbare orde en veiligheid
- Bepaalt misdrijven en straffen
Strafprocesrecht
- Wetboek van Strafvordering
- Afdwingen van de verboden handelingen uit het strafrecht
- Dader tov gemeenschap: Openbaar Ministerie (OM)
Relevantie van het onderscheid
Privaatrecht: veel regels van aanvullend / suppletief recht
- Er zijn rechtsregels, maar je kan ervan afwijken. Ze gelden als er niks anders is om op
terug te vallen (geen eigen afspraken vb)
- Zeker in het burgerlijk recht!
- Voorbeeld: huwelijksvermogensstelsel
3
, o Als echtgenoten niet uitdrukkelijk afwijken van de wettelijke regels, geldt het
contract ‘gemeenschap van aanwinsten’ -> alles wat ze tamen verwerven
tijdens huwelijk is van hen allebei.
Ze kunnen echter ook kiezen voor scheiding van goederen, maar dan moeten
ze dat vastleggen in een huwelijksontract
Publiek recht: regels van dwingend recht of openbare orde
- Je kan er niet van afwijken
- Bepaalde belangen veiligstellen -> niet van afwijken
- Dwingend recht: private belangen (consumenten …)
Openbare orde: overheid, publieke belangen
Relativering van het onderscheid
Onderscheid begint te vervagen, er komen barsten in het onderscheid
Relativeringen:
- In veel rechtstakken zitten zowel regels van privaatrecht als van publiek recht
o Vb economisch recht: enerzijds ondernemingsrecht (privaat recht), anderzijds
marktrecht (publiek recht) (hoe moet een ond. Zich op de markt gedragen?)
o Vb sociaal recht: arbeidsrecht:
Individueel arbeidsrecht (relatie werknemer – werkgever) (privaat
recht)
Collectief arbeidsrecht (CAO’s ed) (publiek recht)
- Een probleem is niet altijd duidelijk in te delen in publiek of privaat recht
Vaak de 2
- Europees recht maakt het onderscheid niet
- Overheid = publiek recht, maar de overheid begint meer en meer technieken toe te
passen die uit het privaatrecht komen
o Ambtenarenapparaat: mensen die bij overheid gingen werken, kregen statuut
en benoeming. Nu werkt men meer en meer met contractuele
overeenkomsten (privaatrecht)
o Onteigeningen: als overheid vroeger grond nodig had, onteigende men
mensen (overheid betaalt hen dan wel, maar je werd verplicht –
publiekrecht), nu kopen ze vaker de gronden (privaatrecht)
Hoofdstuk 3: het internationaal recht
Internationaal privaatrecht (IPR)
Is voor een stuk ook nationaal. Er zijn ook veel nationale regels.
Internationaal element maakt het altijd ingewikkeld
Wetboek IPR (in België)
IPR geeft aan welk nationaal recht van toepassing is op situaties waarin een internationaal
element is.
Beslist welk nationaal recht gebruikt wordt in juridische situaties.
Verwijzings- of conflictsregels worden toegepast om het toepasbare recht aan te duiden
4
