Taal: Diagnostiek bij volwassenen.
1. Betekenis, prevalentie, incidentie en oorzaken.
Fenomenologie: Afasie
1. Betekenis van afasie
‘Een verworven taalstoornis, veroorzaakt door een focaal hersenletsel dat ontstaat
nadat de taal verworven is’:
− Invloed op communicatieve vermogen van mensen (Activiteiten)
− Dus ook op sociaal functioneren (Participatie)
− Afasie kan leiden tot sociaal isolement
Taalstoornis: vier taalmodaliteiten kunnen aangetast zijn, begrijpen (auditief en leesinhoudelijk) en produceren (gesproken en
schriftelijk) Hersenletsel: zichtbaar via beeldvorming (bv psychogeen) Focaal = het letsel heeft een focus, de onderzoeker
koppelt de plaats van het letsel aan de symptomen. Ook informatie waar taal gerepresenteerd is in de hersenen. In het geval
van een diffuus letsel (bv dementie, trauma) moeilijk om deze correlatie te leggen, in strikte zin van deze definitie geen afasie
• Concrete voorbeelden:
− Stoornis: moeite met leesinhoudelijk begrip.
− Activiteiten (beperking): moeite met het begrijpen van een bijsluiter.
− Participatie: zelfzorg niet meer kunnen organiseren.
− Stoornis: moeite met woordvinding.
− Activiteiten (beperking): moeite met vragen stellen in gesprek.
− Participatie: minimale betrokkenheid bij sociale gebeurtenissen.
,2. Prevalentie en incidentie
AFASIE:
• Incidentie (= aantal nieuwe gevallen in specifieke periode)
− In Amerika jaarlijks 180.000 nieuwe PMA (NIDCD, 2015)
• Prevalentie (= totaal aantal PMA in specifieke periode)
− 110.000 Vlamingen maken een beroerte door (1,5%), waarvan 1/3 afasie
(Vlaanderen met Brussel telt 7.341.521 inwoners)
− Meer bij oudere populatie
• 15% van de <65-jarigen
• 43% van de +85-jarigen
PMA: Personen met afasie.
3. Oorzaken
• Beroerte is de meest voorkomende oorzaak van afasie:
− Ischemische beroerte.
− Hemorragische beroerte.
- Beroerte (ischemisch CVA): hypoperfusie
- Door embool of trombus (bloedprop)
Worden getroffen door een loskomend bloedklontertje (infarct)
Scanner nooit op ex.
- Beroerte: hemorragisch CVA (hyperperfusie)
Dit een bloeding.
Cellen gaan hierdoor hun werk niet fatsoenlijk kunnen doen.
, • Andere oorzaken:
− Trauma
− Hersentumor
− Infectie
− Intoxicatie en vitaminedeficiëntie
− Degeneratieve stoornis
Trauma capitis (hoofdtrauma):
• Letsel aan de schedel en/of hersenweefsel.
• Craniocerebraal trauma.
Vb. tak op hoofd, boom, stelling, dak.
Statistieken hersentrauma in België (2012)
• jaarlijks ±800 nieuwe ptn met hersentumor:
- Mannen: n=453
- Vrouwen: n=352
- Meest frequent: 45-80 jaar
• Tumoren grote hersenen,
• Tumoren kleine hersenen
• Tumoren hersenstam
Neurologische symptomen (localisatie)
epilepsie: partieel of complex (grand mal)
motorische symptomen: verlamming, dubbelzicht, …
gevoel & waarneming: hemihypoesthesie, hemianopsia
mentale defecten: woordvinding, lezen, schrijven, geheugen, herkenning, redeneren, concentratie
affectieve veranderingen: apathie, ontremdgedrag
Verhoogde druk in de hersenen
hoofdpiijn, nausea, braken
visusstoornissen
è Meestal mild (plasticiteit van de hersenen)
USA: jaarlijks >22.000 nieuwe ptn met een hersentumor (320 milj.)
Infectie/intoxicatie/vitaminedeficiëntie:
(hersenabces, herpes encefalitis, meningitis; orgaan/drugs, alcohol, medicatie; B12)
Neurodegeneratieve aandoening
Afasie: fasen in de herstelproces:
• Acute fase = de eerste twee weken:
− Zodra patiënt medisch stabiel is kan revalidatie starten.
• Revalidatiefase = tot 6 maanden na het ontstaan:
− Fase waarin grootste herstel plaatsvindt, sterk individueel bepaald.
• Chronische fase = na 6 maanden:
− Fase waarin vaardigheden worden geleerd die leiden tot betere communicatie en
grotere zelfredzaamheid.
, Symptomen: Afasie
Inleiding
4 taalmodaliteiten: 2 Input – 2 outputmodaliteiten
Modaliteit: wijze/ manier.
Wat kunnen we verwachten dat erin gaat en eruit komt?
Gesproken taalbegrip, geschreven taalbegrip, gesproken taalproductie, geschreven taalproductie. (→ belangrijk)
Taaltaken = taal zichtbaar maken
→ Dus afasiesymtomen worden zichtbaar in het begrijpen en uiten van klanken/ woorden, zinnen, verhaal.
