FACULTEIT ECONOMISCHE EN SOCIALE WETENSCHAPPEN EN
SOLVAYBUSINESS SCHOOL
Vakgroep Politieke Wetenschappen
1stesemester 2020-2021
Politicologie: een Algemene Inleiding
Prof. Dr. Eline Severs en Silvia Erzeel
Politicologie: een algemene inleiding 1
,1. Politiek en politieke wetenschap
1.1 Wat is politiek?
Alles wat te maken heeft met het (be)sturen van elke vorm van samenleving (komt van het
woord POLIS = stedelijke samenleving bij de oude Grieken).
1.2 Variaties in de politiek
1. Politiek varieert naargelang de soorten samenlevingen
Samenlevingen verbonden aan een territorium (staat, gemeente, EU, …)
Samenlevingen die niet verbonden zijn aan een grondgebied (vereniging,
school, bedrijf, Katholieke kerk, …)
2. Politiek varieert naargelang de inhoud (wat er wordt geregeld kan verschillen)
Historische evolutie: steeds meer aspecten van de samenleving worden door
de overheid (politiek) geregeld (aanvankelijk alleen justitie, binnen- en
buitenlandse zaken, defensie, belastingen, … later ook milieu,
gezondheidszorg en sociale zekerheid, onderwijs, energie, ontwikkelingshulp,
…)
Historische evolutie: grens tussen het ingrijpen van de politiek in privéleven en
het publieke leven wordt steeds vager (aanvankelijk: overheid (politiek) mag
niet aanwezig zijn in het privéleven)
Voorbeelden zie pag. 23
3. Politiek varieert qua vorm (= afhankelijk van de principes die gelden in een regime)
Democratisch of autoritair regime (wordt de macht tijdelijk gegeven aan
bepaalde mensen via verkiezingen of niet?)
Unitair of federaal regime (wordt het territorium bestuurd vanuit één punt of
hebben ook deelgebieden een eigen bestuur binnen de federale staat? bijv.
gemeenschappen en gewesten in België)
Politicologie: een algemene inleiding 2
,1.3 Politieke wetenschap (synoniem = politicologie)
Net zoals journalisten, kunstenaars (bijv. Guernica van Picasso – pag. 27), auteurs (bijv. ‘The
great dictator – pag. 26) vertellen ook politicologen over politiek maar met dat verschil dat zij
gebonden zijn aan hun eigen wetenschappelijke regels (de regels van het vak)
1. Intellectuele distantie
= het is niet de bedoeling dat politicologen aan het politiek debat deelnemen
door te komen zeggen hoe het wel of niet moet (bijna onmogelijk om neutraal te zijn als
lid van een samenleving die zij zelf bestuderen want ook zij hebben een eigen mening
(bijv. over aanpak terrorisme, klimaat, euthanasie, …)
2. Veel data (=gegevens) verzamelen, vergelijken en analyseren
Doel = inzicht verwerven in specifieke gevallen (bijv. terroristische aanslag – pag. 28-29)
3. Doordachte keuzes maken uit methodes en technieken om die data te analyseren
Kwantitatieve benadering (cijfers verzamelen en analyseren);
Kwalitatieve benadering (inhoudelijke benadering)
(bijv. pag. 31-32 i.v.m. onderzoek rond thematische interventies in parlement)
4. Bij verzamelen en objectief analyseren van gegevens zorgen voor openheid
(= altijd zeggen waarom en wat je doet zodat iedereen je onderzoek kan
controleren of aanpassen (niet via opiniestukken in kranten want dit is het
geven van een eigen mening en dit behoort niet tot de politieke wetenschap)).
Peer review: publicatie van artikels in wetenschappelijk tijdschrift na strenge
en anonieme selectie door collega politicologen;
Open access-beleid: resultaten van wetenschappelijk onderzoek gratis ter
beschikking stellen van de ganse samenleving.
Politicologie: een algemene inleiding 3
, 1.4 Instrumenten van de politieke wetenschap
Politicologen spreken over politiek in ‘eigen taal’ (≠ taal van de gewone mensen) met als doel
een verklaring te kunnen geven van wat zich in de politiek van een samenleving afspeelt.
Voorbeeld: biologen gebruiken een andere taal dan gewone mensen wanneer ze over insecten
spreken.
Bij het spreken over politiek houdt de politieke wetenschap zich aan enkele wetenschappelijke
regels (zie 1.3) maar maakt ze ook gebruik van een aantal hulpmiddelen of instrumenten.
1. Concepten
Concepten zijn duidelijk afgelijnde, gedefinieerde begrippen. Voorbeeld: socialisme, gelijkheid,
politieke participatie, macht, gezag, … Door de begrippen juist af te bakenen kunnen veel
discussies vermeden worden. Die begrippen of concepten worden dan gebruikt in politieke
discussies.
Voorbeeld: Robert Dahl legde de essentiële voorwaarden vast voor het ideaaltype van een
democratie omdat er anders teveel discussie zou zijn over wat nu juist een democratie is. Hij
noemde dit ideaaltype van een democratie ‘polyarchie’ (zie pag. 35).
2. Modellen
Een model is een vereenvoudigde voorstelling van een complexe realiteit, bijv. een wegenkaart,
een landkaart over bevolkingsgroei, …
Een ‘verhelderend model’ van de politieke kringloop (politiek systeem wordt voorgesteld als een
kringloop) werd ontwikkeld door David Easton(zie pag. 37-38).
Politicologie: een algemene inleiding 4
