VEILIGHEIDSBELEID
1. Veiligheidsbeleid en de studie van beleid
1.1. (Veiligheids)beleid en beleidswetenschap
Containerbegrip Het is aan de gebruiker zelf om betekenis te geven aan begrip, rekening houdend met
maatschappelijke veranderingen en beleidskeuzes.
Historische evolutie Tal van gebeurtenissen in de jaren ’80 (Bende van Nijvel) en jaren ’90 (Dutroux) kunnen
als kantelpunt worden gezien met betrekking tot het denken over veiligheid.
evolutie van criminaliteit naar leefbaarheid & van repressie over preventie naar een totaalproject
Definities:
- Het systematisch en planmatig aanpakken van onveiligheid door overheden, maatschappelijke
organisaties, bedrijven en burgers.
- Het concept om criminaliteit, overlast en verkeersveiligheid in al hun aspecten in een zo breed
mogelijke context te benaderen.
- Een totaalproject vd SL. Het beheersen van risico’s staat nu centraal en is de zorg van steeds meer
partners. Daarom is het bijna onmogelijk om 1 actor verantwoordelijk te stellen voor het realiseren
van veiligheid.
Belgische veiligheidsbeleid:
- Integraal & geïntegreerd:
Integraal Alle aspecten van de veiligheidsketen (proactie – preventie – preparatie – repressie – nazorg) moeten
in rekening gebracht worden.
Geïntegreerd Samenwerking tussen diverse partners, waaronder bestuurlijke, justitiële en politionele
overheden, maatschappelijke organisaties en bedrijven, bij het waarborgen van veiligheid.
Beleid is willens en wetens handelen:
- Het beleid gaat over het handelen of de wijze van behandelen van een zaak.
- Het betreft de gevolgde beginselen of gedragslijn en de gewenste richting.
- Het betekent ook overleg en bedachtzaamheid.
- Er is aan de ene kant het besef van wenselijkheden en aan de andere kant ook een besef van
mogelijkheden en onmogelijkheden.
Beleidswetenschap:
- Analyse van inhoud, processen en effecten van beleid in hun politieke en maatschappelijke
omgeving.
- Beleid van overheden EN beleid van andere organisaties verschillende niveaus:
o Wisselwerking tss individu, organisaties & netwerken.
1.2. Beleidsinhoud
= alles wat een overheid kiest om te doen/niet te doen overheid: beleidsvoerder.
- Resultaat van wat actoren doen, het is een doelbewust handelen overheid beslist niet alleen.
- Streven naar het bereiken van bepaalde doeleinden met bepaalde middelen & tijdskeuzes
o Beleid: doelgericht handelen (activiteiten; handelen + denkbeelden; plan).
o Omvat visie & oplossingen op problemen + daden
o Grondstructuur beleid: doeleinden & middelen (finaal denken)
o Tijdskeuzen maken, want formuleringen van doeleinden en middelen verwijzen vaak naar een bepaald
tijdstip/periode.
1.3. 2 gezichten van beleid
- Het is een complex van doeleinden, middelen en tijdskeuzes.
- Het is tegelijkertijd ook een antwoord op een probleem.
o De manier waarop een probleem wordt omschreven (probleemdefinitie), werkt door in de
keuzes van doeleinden en middelen waarmee een beleid het probleem aanpakt.
,Voorkomen dat beleid mislukt:
- Aangeven hoe de beleidsmiddelen aangereikt zullen worden voor de maatschappelijke processen
die van belang zijn voor het ontstaan van het probleem + voor het bereiken vd doeleinden.
- Tegengaan van te grote afstand tss beleid en beleidsveld.
1.4. Het beleidsproces
Beleid:
= resultaat van allerlei maatschappelijke krachten + brengt zelf
maatschappelijke krachten op gang.
- Structuren: blijvende & gestabiliseerde verhoudingen.
- Processen: tijdelijke en beweeglijke verhoudingen
Beleidsproces:
= Het dynamische verloop van handelingen, argumenten en interacties
met betrekking tot een beleid.
= kenmerkend: dynamiek (beweging).
= in werkelijkheid kan beleidsproces verschillen (volgorde – stappen ontbreken)
Agendavorming Bepalen agenda. Proces waardoor maatschappelijke problemen de aandacht
vh publiek en vd beleidsbepalers krijgen.
Beleidsvoorbereiding Verzamelen & analyseren van info + formuleren van adviezen met oog op het
uit te voeren beleid.
- Ontwerpen beleid: uitdenken, formuleren + toelichten van uit te voeren beleid.
- Planning: systematische voorbereiding van beleid met behulp van
wetenschappelijke kennis & inzichten.
Beleidsbepaling Nemen van beslissingen over inhoud vh beleid (besluitvorming).
- Kiezen & specificeren van doeleinden, middelen & tijdstippen.
Invoering & uitvoering Implementatie + toepassen vd gekozen middelen vr/d gekozen doeleinden.
Naleving beleid + Zorg dat de dr/h beleid vastgestelde gedragsnormen worden nageleefd.
handhaving
Beleidsevaluatie Beoordelen inhoud, proces & effecten vh beleid adhv bepaalde criteria.
- Bijstellen of beëindigen beleid terugkoppeling/feedback
Verschillende actoren:
- Handelende personen en groepen in deelproces vd beleidscyclus.
- Kenmerken actoren:
o Doelgerichtheid, informatie, macht, taakverdeling & coördinatie
o Het willen, weten, kunnen en mogen/moeten vd spelers ih proces
- Kan een grote bijdrage leveren tot het verklaren vd inhoud, processen & effecten vh beleid.
- Veiligheidszorg: gedeelde verantwoordelijkheid van verschillende partners (publiek & privaat)
o Samenwerkingsverbanden, netwerken, comités, public-private partnerships, kwaliteitskringen, multi-
agency aanpak…
1.5. Beleid in zijn brede context bestuderen
Factoren die inwerken op organisatie en activiteiten in/vd publieke sector:
- Politiek systeem: geheel van opvattingen, gedragingen en posities die tot doel hebben de inhoud,
processen en effecten van overheidsbeleid te beïnvloeden.
- Politiek – institutionele aspecten
o Constitutionele monarchie, parlementaire democratie, kiesstelsel op basis van evenredige
vertegenwoordiging, coalitieregeringen, ministeriële verantwoordelijkheid, federale staat met deelstaten
& lokale autonomie
o Beleid in presidentiële context is dus anders!
o In België: openbaar bestuur zal meer afhangen van regering, door coalitieregeringen moeizamere
besluitvorming, meer compromissen & complexiteit door lokale verankering.
, - Rechtsstaat – de juridische omgeving
o Wetgevende macht beslist hoe openbaar bestuur in de SL kan ingrijpen
o Bestuursoptreden vereist machtiging (legaliteitsbeginsel)
o Grondrechten
o Wet- & decreetgeving in het publiek recht
- Brede maatschappelijke omgeving (sociaal, economisch, klimaat, demografisch, geografisch…)
Systeemtheorie Easton (1965):
- Helpt om het beleid in zijn brede context te
bestuderen. Het wil aantonen wat de band is tss het
politieke systeem en de maatschappelijke omgeving.
- Open systeem, verbonden met de
omgevingskenmerken die voortdurend inwerken.
- Input – throughput – output – feedback
- Black box van Easton: organisatie & processen in en vh
openbaar bestuur (publieke sector)
- Druk van buitenaf zorgt voor meer acties
Input Eisen Beleidsvoorkeuren
- Claim dat door aanpassing/voortzetting vh beleid een beter resultaat kan
kunnen binnen worden verkregen (komt voort uit behoeften)
het systeem
worden omgezet
Behoeften omzetten in eisen:
in een - Poortwachters/gatekeepers: media, belangengroepen, adviesorganen,
overheidsbeleid politieke partijen en Kamerleden.
- Ze kunnen politieke eisen aanvaarden, combineren, reduceren of afwijzen.
Steun Verschillende vormen:
- Stellen van vertrouwen in kabinet, stemmen op politieke partij, naleven
wettelijke regels, betalen belastingen…
Richt zich op diverse onderdelen:
- Politieke gemeenschap (natie), politiek regime, politieke gezagsdragers &
gevoerde overheidsbeleid
Throughpu Beleidsproces Het al dan niet omzetten van eisen & steun in een overheidsbeleid
t
Output Beleidsprestaties De genomen beleidsmaatregelen
Feedback Evaluatie Beoordelen inhoud, proces & effecten vh beleid adhv bepaalde criteria.
- Terugkoppeling adhv omgevingsfactoren (verbeteringen?)
Hier zie je hoe het systeem toegepast wordt in België
