PRIVAATRECHT 2020-2021
Deel I
Personen- en familierecht
Hoofdstuk I: De mens
AFDELING 1. BESTAAN VAN DE FYSIEKE PERSOON
Juridisch zijn = het bestaan van de persoon ⇒ het bezitten van rechtspersoonlijkheid
- Begin van het zijn: de geboorte
- Einde van het zijn: het overlijden
BEGIN
A. Het bestaan
De geboorte is het begin van het bestaan onder volgende voorwaarden:
- Het kind moet levend geboren worden
- Het kind moet levensvatbaar zijn
In sommige gevallen krijgt het ongeboren kind reeds rechten toegekend (art. 725, 906
BW).
→ Kan enkel indien het kind al verwekt was voor het toekennen van rechten (bv erfenis).
→ Indien het kind toch niet levend en levensvatbaar geboren wordt, vervallen de
verkregen rechten.
B. Embryobescherming - Embryowet
- Onderzoek op menselijke embryo’s is onder bepaalde voorwaarden toegelaten
- Reproductief klonen is verboden
- Embryo’s voor commerciële doeleinden gebruiken is verboden
- Eugenetisch onderzoek (heeft als doel rasverbetering) is verboden
- Overtal van embryo’s kan gebruikt worden voor onderzoek of vernietigd worden
(dit wordt contractueel bepaald)
C. Abortus - Abortuswet
Verschillende invalshoeken:
- Spontaan (=miskraam) of uitgelokt
- Het doel naargelang hij gepleegd wordt: therapeutische, eugenetische, sociale
redenen
- De persoon die de abortus uitvoert: medisch geschoold personeel of niet
- Of er toestemming van de vrouw was of niet
Indien de vruchtafdrijving zonder toestemming van de vrouw plaatsnam: art. 348, 349,
352 Sw.
Voor 1990 → Abortus was strafbaar
Nu → Niet strafbaar onder bepaalde voorwaarden:
- Abortus moet gebeuren op verzoek en met toestemming van de vrouw.
- Hij moet uitgevoerd worden door een geneesheer in medisch verantwoorde
omstandigheden.
- Hij moet uitgevoerd worden binnen de eerste 84 dagen/12 weken van de
zwangerschap of wanneer de vrouw in een noodsituatie verkeert
1
, - De arts is niet verplicht een abortus uit te voeren en mag steeds weigeren op
basis van morele grond. Hij is wel verplicht de vrouw door te verwijzen naar een
andere arts.
D. Aangifteverplichting n.a.v. de geboorte
De geboorte moet binnen de 15 dagen aangegeven worden (art. 43 BW).
EINDE
A. DOOD
Het overlijden is het einde van de fysieke persoon.
Belangrijke juridische problemen m.b.t. het overlijden:
- De juiste vaststelling van het ogenblik van overlijden, met het oog op
orgaantransplantatie
- Conflict tussen rustig sterven en respect voor menselijk leven
- Juridisch statuut van het lijk
Op kinderen die voor hun 18e maand overlijden wordt automatisch een autopsie
uitgevoerd behalve wanneer de ouders zich ertegen verzetten.
I. Vaststelling van het overlijden
Overlijden = vaak een proces ↔ geboorte
⇒ Maakt het moeilijk om exact moment van overlijden te bepalen
⇒ Tegenwoordig groter belang met het oog op orgaantransplantaties
Veronderstelling: een persoon is dood wanneer er geen hersenwerking (incl
hersenschors) meer is.
Indien er na de dood nog functies kunstmatig in stand worden gehouden spreekt
men van klinische dood.
Wanneer er orgaantransplantatie gepland is met de dood worden vastgesteld
door 3 geneesheren, extern aan de transplantatie.
II. Recht om rustig te sterven
Tegenstrijdige inzichten:
- Het menselijk leven is onaantastbaar = één vd pijlers vd maatschappij
- De zelfbeschikking met betrekking tot de kwaliteit van het leven
a) Interventie in het stervensproces
De onaantastbaarheid van het sterfbed = eenieder heeft het recht om
ongestoord te sterven.
Therapeutische hardnekkigheid = alle ingrepen waardoor het
stervensproces kunstmatig wordt verlengd. ⇒ verwerpelijk
→ Staan lijnrecht tegenover elkaar
2
,b) Medische handelingen met als oogmerk het doden - Euthanasiewet
a. Begrip ‘euthanasie’
= het opzettelijk levensbeëindigend handelen door een andere
dan de betrokkene, op diens verzoek.
Euthanasie geldt voor:
- Terminale patiënten
- Patiënten die zich in een uitzichtloze situatie bevinden
van aanhoudend en ondraaglijk lijden, zowel fysiek, als
psychisch en ongeneeslijk zijn
b. Principiële strafbaarheid
Zie strafrechtelijke kwalificatie van doding en doodslag art.
392-393 Sw.
c. Toegelaten euthanasie
Voorwaarde voor rechtmatige euthanasie:
- Euthanasie moet toegepast worden door een arts.
→ Euthanasie uitgevoerd door andere personen is
strafbaar.
- Er moet een vrijwillig, overwogen en herhaald verzoek, in
schriftelijke vorm of een wilsverklaring zijn.
In de wilsverklaring kan de persoon zijn wil schriftelijk te
kennen geven, voor in het geval deze persoon zijn wil niet
meer kan uiten.
- De euthanasie moet aangevraagd worden door een
handelingsbekwame meerderjarige of een ontvoogde
(oordeelsbekwame) minderjarige.
- De toestand moet terminaal of uitzichtloos zijn. Het
aanhoudend lijden mag fysiek of psychisch zijn.
! Bij oordeelsbekwame minderjarigen is het
noodzakelijk dat de toestand terminaal of uitzichtloos op
fysiek vlak is. De minderjarige kan dus niet
geëuthanaseerd worden op grond van uitzichtloos
psychisch lijden.
- Alle voorwaarden en procedures moeten nageleefd
worden.
De arts die de euthanasie uitvoert moet hiervan aangifte doen bij de
federale Controle- en evaluatiecommissie.
d. Geen mensenrecht
Euthanasie is geen mensenrecht, zie Diana pretty case.
e. Geen verplichting tot medewerking
Een arts is niet verplicht mee te werken aan een euthanasie.
c) Medische handelingen zonder oogmerk te doden
3
, Verschillende typegevallen van interventie in het levens- en
stervensproces zonder het oogmerk om te doden:
- Pijnbestrijdingsmiddelen: is geen euthanasie aangezien het doel
niet doden is, maar pijnbestrijding.
- Zinloze of onverantwoorde medische ingrepen: beoordeling ligt
bij de geneesheer.
- Kunstmatig in leven houden: in geval van klinische dood mogen
bepaalde functies van de patiënt in stand gehouden worden, met
het oog op transplantatie.
Bij comapatiënten is het niet duidelijk of het in leven houden door
kunstmatige voeding al dan niet toegestaan is. De rechter moet
hierover oordelen, rekening houdend met het nut van het in leven
houden.
- De wil om een behandeling te weigeren: moet gerespecteerd
worden. Ouders van minderjarige kinderen mogen deze beslissing
maken, maar die moet kunnen worden getoetst door de
jeugdrechter.
III. Rechtsstatuut van het lijk
Lijk is een res sacra = het mag niet verhandeld worden & de wil van de
overledene mbt tot zijn lijk moet gerespecteerd worden.
Lijkschouwing/obductie = onderzoek door een gespecialiseerd geneesheer om
bepaalde vaststellingen te doen mbt het overlijden.
- Bij wiegendood
- Bij een strafrechtelijk onderzoek
- Civielrechtelijk als bewijs
- Bij zeer jonge kinderen
Afstand van een lijk = de wilsbeschikking van de overledene waarin hij
verklaart zijn lichaam af te staan aan een unif of wetenschappelijk
onderzoekscentrum om voorwerp uit te maken van verder onderzoek of studie.
Orgaantransplantatiewet:
- Positief stelsel tov orgaantransplantatie (=iedereen is sowieso donor
behalve wanneer hij uitdrukkelijk verzet heeft ingeschreven in het
bevolkingsregister).
- Orgaanwegneming mag niet bij overlijden wegens ongekende oorzaak.
- De anonimiteit van de donor moet gewaarborgd blijven.
IV. Formaliteiten bij het overlijden
→ Akte van overlijden (art. 55 BW)
V. Begrafenis of crematie
- Begrafenis
- Crematie
- Begraven vd as
- Uitstrooien van de as
- (Urne meenemen naar huis)
B. ONZEKERHEID NOPENS HET BESTAAN
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper modeltrajectHW. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.