College aantekeningen
Samenvatting Pedagogie HC
Samenvatting Pedagogie HC Systeem- en handelingsgericht pedagogische interventies Fase 2 - semester 2
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 93 pagina's
Voorbeeld 4 van de 93 pagina's
In winkelwagen
Voorbeeld van de inhoud
Pedagogie hoorcolleges 2020-2021 Mart GeritsHC19: GEZINSVERVANGENDE SETTINGS, GES (MESO)
Mogelijke rollen als jeugdprofessional:
1. Rol van opvoeder/begeleider van het kind/de jongere: (tijdelijk) overnemen van de rol/taken
van de ouder
PROFESSIONEEL OPVOEDEN → focus op leefgroepen en leefklimaat (mesoniveau)
2. Rol van adviseur/begeleider van de ouders in hun rol/taken als opvoeder
1. PROFESSIONEEL OPVOEDEN
1.1 NIVEAUS
In de literatuur (ter Horst, 2006; Bruininks & Harmsen, 2017; van der Helm, 2020)
In de praktijk (bijzondere jeugdzorg, Kind & gezin,
pleeggezin, voorzieningen voor
kinderen en jongeren met een beperking, kinderpsychiatrie,
GI, vluchtelingen...)
Niveaus in ‘professioneel’ opvoeden:
• Basisaanpak: scheppen en in stand houden van een
omgeving/leefmilieu waarin kinderen en jongeren
zich kunnen handhaven en ontwikkelen...
• Specifieke, meer gerichte aanpak (in groep,
individueel): training, begeleiding, therapie...
Terminologie: Naargelang auteur en bron die je raadpleegt
over opvoeding is er een verschillende terminologie
1.1.1 NIVEAUS VOLGENS KOK
1.1.1.1 LEEFKLIMAAT: EERSTE GRAAD
Niets nieuws:
• Vroege jaren 1900 legden verschillende pedagogische pioniers (Redl & Wineman,
Bettelheim, Aichorn) de nadruk op het belang van een (therapeutisch) klimaat en de relatie
met begeleiders en de cliënt
• Jaren 70-80 vorige eeuw: Trieschman (1969), Ter Horst (1977) en Kok (1973, 1984) gaven
heel wat aandacht aan de installatie van een veilig, huiselijk, “zo gewoon mogelijk”
leefklimaat.
o Definitie: "De eerstegraads strategie
is het geheel van orthopedagogisch
handelen in de leefsituatie, dat
beoogt door het op specifieke wijze
gestalte geven aan relatie, klimaat
en situatiehantering, ... Het
vastgelopen functionele proces van
ontwikkelen en opvoeden weer in
gang te zetten." (Van Oeffelt, 2006
naar Kok)
1
,Pedagogie hoorcolleges 2020-2021 Mart Gerits
• Vandaag: Peer Van der Helm (2011,2020) vestigt de aandacht opnieuw op het belang van het
leefklimaat in residentiële jeugdzorg
Belang van leefklimaat:
• Leefklimaat is voorwaarde voor jongeren om zich veilig genoeg te kunnen voelen en
veiligheid is noodzakelijk om te kunnen groeien en te ontwikkelen. Cf circle of security
(hechting)
• Leefklimaat biedt een uitvalsbasis om de uitdagingen binnen het individueel
hulpverleningstraject, de vooropgestelde doelstellingen en veranderende interactiepatronen
in het gezin aan te gaan. Cf circle of security (hechting)
• Volgens Ter Horst en Kok (1984) moeten we eerst het gewone, alledaagse leven vorm geven.
Specifieke (evidence-based) methodieken en behandelingsvormen zullen niets uithalen als
het kind zich niet veilig en goed genoeg voelt in zijn specifieke leefomgeving.
Componenten leefklimaat:
1. Klimaat: structuur in ruimte, tijd, regels & afspraken, materiaal (cf HC in eerste semester)
2. Situatiehantering: vrije tijd, spelen, eten, werken, spreken, lichamelijk contact, bijzondere
situaties
3. Relatie:
o Houding jeugdprofessional (authenticiteit, acceptatie, respect, integriteit,
empowerment,...)
§ cf beroepshouding SRW + HC 29
o (Pedagogisch) Handelen (presentie, grenzen stellen, aandacht geven...)
§ cf synthese opvoedingsvaardigheden in huisje van SRW + cf HC pedagogische
modellen
• Ingevuld naar visie van de voorziening
• Aangepast aan de noden van de doelgroep (bv. kinderen en jongeren met autisme, een
fysieke beperking, psychiatrische problematiek, vluchtelingen...)
o Cf HC ADHD
• Met oog voor individuele accenten
• Idealiter krijgen de 3 componenten
eclectisch vorm
2
,Pedagogie hoorcolleges 2020-2021 Mart Gerits
Pedagogische uitgangspunten: (2010)
1. Emotionele steun en sensitieve responsiviteit
o In de groep aanwezig zijn (cf presentie)
o Aai over de bol, schouderklopje, individuele gesprekjes voeren, ...
o Bij pubers: persoonlijke aandacht en ondersteuning, interesse tonen voor aandacht
en gewoontes, weten wat er in de jongere omgaat, waar hij mee bezig is
o Oog hebben voor signalen van kind of jongere en er adequaat op reageren
Cf HC hechting: Kind voelt zich begrepen en geaccepteerd, steun en responsiviteit
zorgen voor gevoel van veiligheid
→ Belangrijk voor het ontwikkelen van competenties, vergroten van veerkracht (cf
window of tolerance) en ontwikkelen van pro sociaal gedrag (Riksen-Walraven, 2004)
2. Autonomie en ruimte
o Kansen om te experimenteren, zelf dingen te doen, zelf problemen op te lossen (cf
Hechting: voorwaarde is veiligheid)
o Ruimte voor eigenheid, zelf kunnen ontdekken wie ze zijn
o (ontwikkeling) Leeftijdsadequaat verwachtingen: niet over beschermen of
overschatten
o Acceptatie van gedrag, door het gedrag heen kijken (vaak wantrouwen door
voorgeschiedenis) cf betekenisanalyse en functieanalyse + cf DLR 5
o Privacy (vooral voor pubers erg belangrijk)
o Jongeren betrekken bij wat er gebeurt
Onderzoek toont verband aan tussen opvoedingsstijl enerzijds en zelfvertrouwen en
algemeen functioneren anderzijds (Riksen-Walraven, 2004)
3. Structureren en grenzen stellen
o Structuur in tijd, ruimte, handelen
o Rekening houden met de behoefte van de jongeren bij grenzen stellen, vanuit
samenwerking en overleg bepalen, niet eenzijdig opleggen
Uit onderzoek blijkt:
§ Verschillende aanpak door begeleiders + regels die een eigen leven leiden
→ onzekerheid en negatieve ervaringen i.p.v. houvast en duidelijkheid (van
der Helm, 2009)
§ Soms is eenzijdig ingrijpen nodig (‘dat mag niet’)
→ deze strategie moet gevolgd worden door probleemoplossing en uitleg
waarom (De Dreu, 2008)
4. Informatie geven en uitleggen
o Door op het juiste moment de juiste uitleg te geven leren kinderen en jongeren
begrijpen wat er rondom hen gebeurt (begrijpen->grijpen)
o Uitleggen waarom iets verkeerd is, wijzen op de gevolgen voor anderen
Dit bevordert pro sociaal gedrag, empathie en internalisering van regels (cf
onderzoek Turiel 1998, Riksen-Walraven, 2004)
3
, Pedagogie hoorcolleges 2020-2021 Mart Gerits
5. Interacties tussen jongeren begeleiden
o Oog hebben voor groepsdynamiek en ingrijpen indien nodig
o Incidenten bespreken en samen tot een consensus of oplossing komen (sociale
vaardigheden en bespreken van emoties)
o Aandacht geven aan positieve interacties en pro sociaal gedrag
o Als begeleider hierin een voorbeeld zijn, zich betrouwbaar en eerlijk opstellen
Stimuleren naar elkaar te luisteren, elkaar te helpen en samen te werken zorgt voor
positieve sfeer (onderzoek van der Helm, 2009)
6. Interacties tussen kind en ouders stimuleren en ondersteunen
o Deze relatie ligt vaak erg moeilijk en vraagt dus extra aandacht
o Kijken naar de mogelijkheden van de ouders, naar wat ze goed doen (cf
empowerment)
o Respecteren van loyaliteiten (cf respect en integriteit)
o Ruimte bieden voor contacten tussen ouder en kind
Samenvattend: Open versus gesloten leefklimaat
Open = veilig, gestructureerd, veel ondersteuning, mogelijkheden tot groei en de flexibiliteit is in
evenwicht met de controle die nodig is op een leefgroep (Van der Helm, 2011).
Opvoeders/begeleiders zijn mensen die steun kunnen bieden, stimuleren, betrouwbaar en consistent
zijn en respect tonen (Ackerman & Hilsenroth, 2003).
Gesloten = veel controle, gebrek aan flexibiliteit, afhankelijkheid van medewerkers, gebrek aan
wederzijds respect, oneerlijke straffen, verveling, uitzichtloosheid, angst, vernedering en gebrek aan
privacy (Van der Helm et al., 2011). Een gesloten leefklimaat kan stress, angst en agressie tot gevolg
hebben (Van der Helm, Boekee, Stams, & van der Laan, 2011).
Werkzame factoren:
• Allianties: tussen begeleider en kind/jongere (cf IB) + tussen begeleider en context (cf
uitgangspunt 1 en 6)
• Regels en afspraken: functioneel (nuttig), in overleg bepaald, duidelijk, met vooraf
besproken gevolgen, mogelijkheid tot bediscussiëren en uitzonderingen (uitgangspunt 3)
• Groepsdynamiek: mogelijkheden van dynamiek benutten, ingrijpen indien indicaties voor
dynamiek die nefast is voor kinderen/jongeren (cf uitgangspunt 4 en 5)
• Werkklimaat: erin geloven iets te kunnen bereiken met de jongeren, betrokkenheid en
engagement (uitgangspunt 2)
• Dagelijkse routine (structuur): tijd, ruimte, handelen (uitgangspunt 3)
• Sfeer en gezelligheid: leefbare huiselijk sfeer, ruimte voor ‘gewone’ activiteiten + materiële
inrichting (licht, ruimte, lucht)
Link met ZDT:
• Zelfdeterminatietheorie, Ryan en Deci (2017) stelt
• Ieder mens heeft 3 basisbehoeften: verbondenheid (contact), competentie en autonomie
o Indien basisbehoeften vervuld, ontstaat motivatie voor gedragsverandering
o Indien niet vervuld ontstaat frustratie die leidt tot probleemgedrag en
psychopathologie
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper martgerits. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 59325 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen