Gedrag in gezondheid en welzijn
Hoofdstuk 1: Beroemde patiënten in de kijker
Phineas Gage: ijzeren staaf dwars doorheen zijn kaak, oogkas en schedel
Geen duidelijke gevolgen in spreken, redeneren of herinneren
Hij gedroeg zich wel impulsiever, prikkelbaarder en ruwer
Beschadiging van frontaalkwab leidde tot verandering in karakter en
ingesteldheid frontaalsyndroom
Henry Molaison (20e eeuw)
Na zijn dood: hersenen in flinterdunne plakjes gesneden voor opbouw van
digitaal 3D-model
Leed aan epileptische aanvallen, dus werd er een deel van de hersenen
verwijderd aan de temporaalkwab niet meer in staat om zaken te
onthouden (hippocampus beschadigd)
Eigenaardig: wel in staat om vaardigheden aan te leren
verschillende hersenstructuren: motorisch leren speelt zich af in de regio bij
motorische cortex, semantische geheugen en episodisch geheugen
afhankelijk van hippocampus
Bertha Pappenheim (Anna O) (einde 19e eeuw)
Behandeld door Josef Breuer
Leed gedeeltelijk aan verlammingsverschijnselen, hoofdpijnen, duizeligheid en
zelfs hallucinaties
Door erover te praten, leken haar symptomen te verbeteren
Sigmund Freud raakte geïnteresseerd
Samen met Breuer publiceerde hij ‘Studien über Hysterie’
(neuropsychiatrie)
Freud
Bepaalde onverwerkte trauma’s en geestelijke conflicten zochten een uitweg
via lichamelijke ziektesymptomen
Hersenstructuren betroken bij controleren van gedachten en
onderdrukken van gewenst gedrag en bij geheugenmechanisme
vertonen andere activiteit bij mensen met psychoseksuele trauma’s
Delen van frontaalkwab lichten extra op en hippocampale regio
lijkt minder actief
Reductionistische visie alsof gedrag herleidbaar is tot het functioneren van de
hersenen staat in contrast met de visie dat de hersenen wel een weerspiegeling zijn
van onze activiteit maar dat oorzakelijke relatie zeker niet in 1 richting mag gelegd
worden
Nauwe wederkerige relatie tussen het centrale zenuwstelsel en gedrag
Psychologie of gedragswetenschap staan voor verscheurende keuze
Zich richten op het begrijpen van het menselijk gedrag via het grondig
bestuderen van interessante gevallen (idiografische methode)
Het bestuderen van grotere groepen personen (nomothetische of
veralgemeende methode)
Allebei op zoek naar algemene wetten
Onderzoek de laatste 50 jaar: veel belang aan statistische analyse op voldoende
grote groepen
Vele technieken zoals kanskapitalisatie: vele mini-onderzoekjes
Statistisch betekenisvolle onderzoeksgegevens niet altijd betekenisvol in
werkelijkheid: intelligentie en persoonlijkheid
Per definitie nodig om mens te beoordelen zoals die zich in natuurlijke
context gedraagt
Cijfers zeggen niet alles
Fundamentele tweespalt van psychologie: bestudering van het afwijkend gedrag doet
ons het normale gedrag beter begrijpen, maar wie bepaalt wat normaal is?
,Jill Price
Overmatig functioneren van deel van episodisch geheugen (enorm veel
details)
Hyperthymesie of overmatig autobiografisch geheugen
Zou kunnen lijden aan dwangneurose of obsessieve compulsieve disorder
(Freud)
Onweerstaanbare neiging om voortdurend bepaalde zaken te doen of
aan bepaalde zaken te denken
Kan vergeleken worden met Jim Peek
Tegenpool van Henry Molaison doordat hij in staat was om werkelijk alles in
zijn geheugen op te slaan
Werd benoemd als savant: persoon die intellectueel op laag niveau
functioneert of lijdt aan mentale of ontwikkelingsstoornis, maar die uitblinkt op
geïsoleerde begaafdheid of vermogen van hersenen
Vertoonde extreem gedrag dat we ook terugzien bij
autismespectrumstoornissen (zich toeleggen op waar men goed in is)
Meer gericht op detailwaarneming
Gevallen met editisch of fotografisch geheugen: personen die in staat
zijn om gebouw in 1 oogopslag tot in detail te prenten
Voeden ontspanningsindustrie
Werd als inspiratie gebruikt door Dustin Hoffman in Rain Man
Moeite met motorische coördinatie door spierslapte, gebrekkige ontwikkeling
van kleine hersenen en afwezigheid van deel die zorgt voor dwarsverbinding
tussen 2 hersenhelften
Benoemt als idiot savant, toen John Down het beschreef als syndroom
Ons onbewuste werkt wel degelijk
, Menselijke hersenen
Helften verbonden door corpus callosum
Grote hersenen ingedeeld in voorhoofds- of frontaalkwab, achterhoofds- of
occipitaalkwab, slaap- of temporaalkwab en pariëtaalkwab (in elk van
hersenhelften aanwezig)
Kleine hersenen onder occipitaal- en temporaalkwab
Achterste deel frontaalkwab: zone voor motorische functies
Eerste deel van pariëtaalkwab: sensorische zone
Prefrontale cortex vooraan in frontaalkwab
Centrale deel: ventromediale prefrontale cortex
Onderkant: orbitofrontale cortex
Sterke verbindingen met amygdala en hippocampus
Amygdala: amandelvormige neuronenstructuur die emotioneel
interpreteren en reageren op prikkels bepaalt
Hippocampus: ovaalvormige structuur die belangrijk is voor werking van
geheugen
Hersenbeloningsstructuur: circuit tussen prefrontale structuren en
mesolimbisch systeem reguleert mechanismen van motivatie, beloning en
bevrediging
Hoofdstuk 2: Gedrag onder de loep
Veld van menselijke gedrag kunnen we onderverdelen volgens soort functioneren:
gedragsdomeinen
Vaak met onderdelen van lichaam verbonden
Soms worden bepaalde aspecten tot bijkomende specifieke gedragsdomeinen
verheven, zoals menselijke communicatie
Opdeling volgens lichamelijke aspecten en opdelen in functiedomeinen
grotendeels artificieel
Spreken is complex geheel van activiteiten
Ook schrijven is complex gedragspatroon
Moet vroeg worden aangeleerd: wanneer motoriek al voldoende
is, maar hersenen nog niet (verbindingen tussen hersencellen)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper flameyjulie. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.