Samenvatting antropologie 2020-2021
SV ANTROPOLOGIE 2020-2021:
(1e bach criminologie KUL)
Samenvatting: Inleiding in de antropologie en criminologische thema’s (C02A6B)
1
,Samenvatting antropologie 2020-2021
Overzicht lessen:
1. Inleiding in de antropologie
2. Voorgeschiedenis van de antropologie (& Victoriaanse antropologie)
3. Functionalistische school
4. Structuralistische school
5. Amerikaanse school
6. Crisis van de antropologie (‘60 & ‘70)
7. Veldwerk
8. Verwantschap
9. Gender
10. Religie
11. Migratie, globalisering en nationalisme
12. Etniciteit en Delinquentie
13. Gastcollege: asiel en migratie
2
,Samenvatting antropologie 2020-2021
Les 1: Inleiding in de antropologie
1. Waarom antropologie voor criminologen in spe?
• Gemeenschappelijke theoretische vraagstukken:
- Relatie tussen bepaalde variabelen (bv klasse, gender, etniciteit) en criminaliteit (bv
witte vs blauwe boord criminaliteit)
- Sociale en culturele constructie van ‘normafwijkend gedrag’ (bv welke drug wordt
bestraft?)
- Wet als sociaal fenomeen (en hoe die wet evolueert)
- Criminaliteit en straf in comparatief perspectief (bv strafrecht en herstelrecht)
• Gemeenschappelijke doeleinden:
- Holistische en meerlagig begrip van fenomenen
- Begrijpen van ‘insiders perspective’
2. Wat brengt antropologie bij aan criminologie?
• Cultuursensitieve aanpak in de benadering van ‘normafwijking’ (bv bezetenheid vs
ontoerekeningsvatbaarheid), in Westerse mtp1 eerder wetenschappelijke methodes
• Inzicht in verschillende vormen van normovertredingen en bestraffingen: juridische vs
ethische kijk op normovertreding, wettelijke vs sociale sanctie (bv #MeToo, ‘Eat the rich’
door te stelen: mag volgens wetgeving niet maar op ethisch vlak wel positieve punten)
• Inzicht in hoe het idee van ‘normafwijking’ cultureel bepaald is (bv privé-eigendom en
krakers, nationale grenzen en ‘illegaliteit’, polygamie, weed legaal of illegaal)
Begrijpen waarom mensen heel verschillend reageren op een ‘incident’
Empathetische houding naar de betrokken actoren
3. Wat is antropologie?
• Initieel was het:
- Studie v/d ‘ander’
- Studie van niet-Westerse culturen
- Studie van ‘oude’ culturen
• Vandaag de dag:
- Wetenschapsantropologie (bv Amade M’Charek over DNA fenotypering:
https://www.youtube.com/watch?v=XLFtyRkazEM)
- Gevangenissen (bv Lorna Rhodes en Shalev Sharon)
1
Mtp= maatschappij
3
, Samenvatting antropologie 2020-2021
- Vertrekt vanuit microperspectief: hoe mensen vorm geven aan hun alledaagse leven,
wat overal ter wereld op een andere manier gebeurt
- Het onderzoekt complexe samenspel van economische, politieke, sociale en culturele
factoren, en heeft daarbij oog voor gelijkenis en verschil
- Komt van ‘antropos’ – ‘logos’ = kennis over mensen:
o Sociale antropologie: kennis over mensen in mtp’en (als lid v/e mtp)
o Culturele antropologie: kennis over gecultiveerde mensen (als drager v/e
cultuur), over de ideeën die men heeft en doorgeeft
o Vanuit standpunt v/d actoren zelf: emic (= hoe wij als buitenstaanders naar de
problematiek kijken) <-> etic (= hoe de betrokkenen er zelf tegenover staan)
!! Vooral de combinatie v/d 2 is belangrijk
- Belangrijke thema’s (bv Rabot: Sociale woontorens in Gent): armoede, eenzaamheid,
migratie, ongelijkheid, illegaliteit, psychische problemen, ..
• Wat doet de antropoloog?
- Op zoek naar connecties tussen en in samenlevingen
- Stelt grote/ruime vragen over kleine plaaten
- Belangrijkste methoden: participerende observatie, veldwerk, etnografie
4. Cultuur als centraal begrip:
• “De culturele antropologie is de wetenschap v/d mens als cultuurdrager”
• Culturele variëteit of diversiteit binnen mensheid (zowel binnen als tussen culturen) als
centrale focus:
- Veelzijdige manier waarop ‘mens-zijn’ beleefd wordt
- Verschillende manieren van spreken (bv talen), eten, huizen bouwen, kledij, opvoeding,
organisatie van politiek, religies, .. in de verschillende culturen of binnen eenzelfde
cultuur
• ‘colère’ = cultiveren:
- Kennis over manier waarop mensheid zich omgeving toe-eigent
- Niet ‘natuurlijke staat’, maar hoe deze wordt omgevormd en gecultiveerd (bv
transformatieproces van tarwe naar brood, van wol naar kledij)
• Moeilijk te definiëren, ambigue begrip:
- Datgene wat mensen onderscheid van dieren (nuance: dieren hebben ook cultuur bv
wolvenpact, bijen, mieren, !! honden die we zelf opvoeden tellen hier niet mee want ze
leren de cultuur v/d mens eigenlijk aan)
• Spanningsveld tussen universaliteit en particulariteit: wat hebben we met elkaar gemeen en
wat is specifiek kenmerkend/uniek voor bepaalde individuen of groepen?
- Bv verwantschap, religie, landbouw, wetgeving, ..
4
