ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE DEEL 2
Adolescentie – late volwassenheid
Prof. Ralf Krampe
Academiejaar 2020-2021
Phaedra Vanhove
, Ontwikkelingspsychologie: DEEL 2: adolescentie tot late volwassenheid
Inhoud
1. Ontwikkelingstaken ....................................................................................................................... 11
1.1 Drie bronnen van ontwikkelingstaken .................................................................................. 11
1.2 Uitdagingen, bepalingen en kansen ...................................................................................... 11
1.3 Periodes van ontwikkeling..................................................................................................... 12
1.4 Levensloop perspectief ......................................................................................................... 12
1.4.1 Levenslang ..................................................................................................................... 12
1.4.2 Multidimensioneel en multidirectioneel ....................................................................... 13
1.4.3 Plastisch ......................................................................................................................... 15
1.4.4 Beïnvloed door veelvoudige, interagerende krachten .................................................. 16
1.5 Individuele verschillen: resilience (veerkracht) ..................................................................... 17
1.6 Vragen vanuit een uitgebreide perspectief ........................................................................... 17
Adolescentie: wat en wanneer? ............................................................................................................ 17
Doeleinden: ontwikkelingstaken en verwezenlijkingen van de adolescentie ................................... 18
Aanpak (opbouw van het hoofdstuk) ................................................................................................ 18
1. Puberteit ........................................................................................................................................ 18
1.1 Hormonale veranderingen tijdens de puberteit ................................................................... 18
1.1.1 Geslachtsverschillen bij hormonale veranderingen ...................................................... 18
1.1.2 Geslachtsverschillen in lichaamsgroei in de adolescentie ............................................ 19
1.2 Motorische ontwikkeling en fysieke activiteit....................................................................... 19
1.2.1 Veranderingen in fysieke activiteit tijdens de pubertijd ............................................... 19
1.2.2 Seksuele rijping .............................................................................................................. 20
1.2.3 Individuele verschillen in aanvang van puberteit (die LT-gevolgen kunnen hebben) ... 20
1.3 Hersenontwikkeling in de adolescentie ................................................................................ 21
1.3.1 Impulsiviteit en sensatiezucht ....................................................................................... 22
1.3.2 Longitudinale veranderingen in witte massa en grijze massa volumen........................ 22
1.3.3 Hersenregio’s die de grootste veranderingen tonen tijdens de adolescentie .............. 23
1.3.4 Onderliggende hersenfuncties bij impulsief gedrag van de adolescent ....................... 23
1.3.5 Slaapgewoontes in de adolescentie .............................................................................. 23
2. Psychologische impact van puberteitsgebeurtenissen ................................................................. 23
2.1 Reacties op puberteit ............................................................................................................ 23
2.1.1 Factoren die een rol spelen in reacties op de timing van de puberteit ........................ 24
2.2 De stemming van de adolescent ........................................................................................... 24
1
Phaedra Vanhove (2020-2021)
, 2.3 Ouder-kindrelatie tijdens de adolescentie ............................................................................ 24
3. Gezondheid ................................................................................................................................... 24
3.1 Voeding in de adolescentie ................................................................................................... 24
3.2 Eetstoornissen ....................................................................................................................... 25
3.2.1 Anorexia nervosa ........................................................................................................... 25
3.2.2 Boulimia nervosa ........................................................................................................... 25
4. Seksuele aandoeningen ................................................................................................................. 25
5. Tienerzwangerschappen ............................................................................................................... 25
5.1 Hoe ziet de situatie eruit in België?....................................................................................... 26
5.2 Problemen en risico’s voor tienermoeders & baby’s ............................................................ 26
6. Seksuele oriëntatie ........................................................................................................................ 26
6.1 Stadia van ‘zich outen’........................................................................................................... 26
6.2 Erfelijkheid en omgevingsfactoren ........................................................................................ 27
7. Cognitieve ontwikkeling in de adolescentie: vertrekpunten en verwezenlijkingen ..................... 27
7.1 Theorie van Piaget: formeel operationele fase ..................................................................... 27
7.1.1 Hypothetisch-deductief redeneren: Piagets pendulumprobleem ................................ 28
7.1.2 Propositioneel denken .................................................................................................. 28
7.2 Ontwikkeling vanuit het informatieverwerkingsperspectief ................................................ 29
7.3 Gevolgen van cognitieve veranderingen tijdens de adolescentie......................................... 29
7.3.1 Gevolgen van abstract redeneren: zelfbewustzijn & focus op ‘zelf’ ............................. 29
7.3.2 Onderliggende hersenfuncties bij impulsief gedrag van de adolescent ....................... 30
7.4 Geslachtsverschillen in mentale bekwaamheden ................................................................. 30
7.4.1 Geslachtsverschillen in lezen en schrijven .................................................................... 31
7.4.2 Geslachtsverschillen in wiskundige taken zijn afhankelijk van type
informatieverwerking .................................................................................................................... 32
7.4.3 Biologische invloeden op geslachtsverschillen in ruimtelijke bekwaamheden ............ 32
7.4.4 Ervaringsinvloeden op geslachtsverschillen in ruimtelijke bekwaamheden ................. 33
7.4.5 Culturele factoren bij geslachtsverschillen in mentale bekwaamheden ...................... 33
7.4.6 Gebruik van digitale media............................................................................................ 34
1. Ontwikkeling van identiteit ........................................................................................................... 35
1.1 Theorie van Erikson: identiteit VS. identiteitsverwarring ..................................................... 35
1.2 Zelfconcept en zelfwaardering .............................................................................................. 36
1.2.1 Succesvolle ontwikkeling van identiteit volgens Erikson .............................................. 36
1.3 De vier identiteitsstatussen ................................................................................................... 36
1.3.1 Identiteit bereiken ......................................................................................................... 37
1.3.2 Moratorium ................................................................................................................... 37
2
Phaedra Vanhove (2020-2021)
, 1.3.3 Identiteit uitsluiten ........................................................................................................ 38
1.3.4 Identiteitsverwarring ..................................................................................................... 38
1.3.5 Identiteitsstatus en cognitieve stijl ............................................................................... 38
1.4 Factoren die ontwikkeling van identiteit beïnvloeden.......................................................... 38
1.5 Cultuur en identiteit .............................................................................................................. 39
2. Morele ontwikkeling...................................................................................................................... 39
2.1 Kohlbergs theorie van morele ontwikkeling ......................................................................... 39
2.2 Kohlbergs fases van morele ontwikkeling (zeer belangrijk!!!) .............................................. 40
2.2.1 Preconventioneel niveau (fase 1 en 2) .......................................................................... 40
2.2.2 Conventioneel niveau (fase 3 & 4) ................................................................................ 40
2.2.3 Geprincipieerd of postconventioneel niveau (fase 5 & 6) ............................................ 40
2.3 Geslachtsverschillen in moreel redeneren? Carol Gilligans “Ethics of Care” ........................ 41
2.4 Verder onderzoek ivm Kohlbergs theorie ............................................................................. 41
2.5 Burgerlijk engagement en vrijwilligerswerk .......................................................................... 42
2.6 Geslachtsintensificatie in de adolescentie ............................................................................ 42
3. Relaties met familie en leeftijdsgenoten....................................................................................... 43
3.1 Kenmerken van verschillende opvoedingsstijlen .................................................................. 43
3.1.1 Ouder-kindrelaties in de adolescentie .......................................................................... 43
3.2 Kenmerken van vriendschappen in de adolescentie............................................................. 43
3.2.1 Geslachtsverschillen in vriendschap tijdens de adolescentie ....................................... 44
3.2.2 Zelfonthulling in de adolescentie .................................................................................. 44
3.2.3 Risico’s van hechte vriendschappen.............................................................................. 44
4. Problemen in de ontwikkeling ....................................................................................................... 45
4.1 Digitale mediagebruik bij adolescenten ................................................................................ 45
4.1.1 Gevaren van digitale mediagebruik............................................................................... 45
4.1.2 The Digital Natives ......................................................................................................... 45
4.1.3 Media-multitasking en sociaal-emotionele ontwikkeling ............................................. 46
4.2 Depressie in de adolescentie ................................................................................................. 46
4.3 Zelfmoord in de adolescentie ................................................................................................ 47
4.3.1 Zelfmoord voorkomen................................................................................................... 47
1. Wat is de vroege volwassenheid? ................................................................................................. 47
2. Biologische veroudering ................................................................................................................ 47
3. Theorieën biologisch verouderen – overzicht ............................................................................... 48
3.1 Geprogrammeerde effecten van specifieke genen ............................................................... 48
3.1.1 Niet “lang leven” is erfelijk, maar wel de risicofactoren ............................................... 48
3
Phaedra Vanhove (2020-2021)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper phaedravanhove1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
