Samenvatting
Samenvatting - Grondwettelijk recht - rechten en plichten
- Instelling
- Katholieke Hogeschool VIVES (VIVES)
zeer overzichtelijk met illustraties en delen uit het handboek
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 54 pagina's
Voorbeeld 4 van de 54 pagina's
In winkelwagen1 beoordeling
Door: tondeleirshana • 2 jaar geleden
Voorbeeld van de inhoud
HOOFDSTUK 1: DE STAAT BELGIE1. Wat is een staat?
Staatrecht:
= onderdeel van publieksrecht:
- omvat de rechtsregels die betrekking hebben op de relatie tussen de burgers en de
overheden en de overheidsinstanties onderling.
- Recht die bepaald hoe de overheid samengesteld, georganiseerd en de werkwijze ervan
- De wijze hoe de burger en de overheid zich tov elkaar verhouden
3 bestandsdelen om van een staat te kunnen spreken:
- Bevolking
- Grondgebied
- Een soeverein en georganiseerd gezag.
Indien volkenrecht nog 1 onderdeel erbij; erkenning door andere bestaande staten
1.1 Bevolking
Definitie:
= mensen die door de staat politiek-juridisch gegroepeerd worden, onderdanen of burgers van een
staat. Verbondenheid met een bepaalde staat blijkt uit staatsburgerschap of nationaliteit
Volk of natiestaat:
= groep mensen die een gemeenschappelijke taal, cultuur, godsdienst, afstamming en/of
geschiedenis delen
1.2 Grondgebied
Definitie:
= geografisch gebied waar een staat zijn gezag kan uitoefenen
1.3 Gezag
Definitie:
= mogelijkheid om:
- regels op te leggen,
- om macht uit te oefenen
- dwangmiddelen in te zetten (politie, leger, gerecht)
Soeverein gezag:
= het hoogste gezag; een gezag dat van geen enkel ander gezag afhankelijk is.
Georganiseerd gezag:
= door middel van stabiele instellingen
3 staatsmachten:
- wetgevende macht: macht om de algemeen geldende en bindende regels uit te vaardigen
- uitvoerende macht: macht om die regels ten uitvoer te brengen
- rechterlijke macht: macht om bindende beslissingen te nemen ingeval er geschillen ontstaan
over de concrete toepassing van die regels
Grondwet de wijze waarop deze machten via allerlei instellingen worden uitgeoefend
1
Vercaigne Jaimy
, 2. Soorten staten
2.1 Unitaire of eenheidsstaat
Unitaire of eenheidsstaat:
= staat waarin het gezag, de soevereiniteit uitgaat van 1 centraal niveau
Komt zelden voor en wordt afgezwakt door deconcentratie en decentralisatie
Deconcentratie:
= staatstaak spreiden en te laten uitvoeren op een lokaal niveau. Staan wel nog onder hiërarchisch
toezicht.
*Hiërarchisch toezicht:
= centraal bestuursniveau kan steeds bevelen geven of zich zelfs in de plaats stellen van de
ondergeschikte besturen en hun beslissingen aanpassen.
Decentralisatie:
= bevoegdheden worden door de centrale overheid toegewezen aan territoriaal of functioneel
omschreven autonome organen. Deze worden wel onderworpen aan administratief of bestuurlijk
toezicht
*Administratief of bestuurlijk toezicht:
= men kan geen bevelen geven of zich in de plaats stellen maar kan beslissingen schorsen of
vernietigen om te beletten dat ze de wet zouden schenden of het algemeen belang zouden schaden.
2 soorten decentralisatie:
- Territoriale: autonomie van het ondergeschikt bestuur in algemene termen omschreven,
maar dit is wel territoriaal beperkt en wordt uitgeoefend door eigen politiek verkozen
organen (gemeentebesturen)
- Functionele of dienstgewijze: autonomie wordt inhoudelijk of functioneel omschreven maar
is territoriaal onbeperkt (RSZ of NMBS)
2.2 Federale of bondsstaat
Definitie:
= de soevereiniteit binnen eenzelfde staat wordt verdeeld tussen centraal gezag en de deelstaten van
die staat.
Deze deelstaten beschikken over een ruime autonomie, over bevoegdheden die ze kunnen
uitoefenen vrij van iedere hiërarchische band met het centrum. Ze doen rechtsordening ontstaan. Zij
beschikken over een eigen grondwet en beslissen mee over de federalen staatsordening.
*Rechtsordening:
= binnen hun eigen bevoegdheidsdomein zelf de 3 staatsmachten uitoefenen.
Opgelet! De autonomie van de deelstaten gaat niet tot op internationaal vlak, Federatie of bond
blijft dominant.
Federaties:
= ontstaan meestal op een agregatieve of centripetale manier, afzonderlijke staten beslissen om
samen te gaan werken binnen een groter verband, en dragen daartoe een stuk van hun
soevereiniteit over aan een nieuw op te richten centraal gezagsniveau.
2
Vercaigne Jaimy
, 2.3 Confederatie of statenbond
Definitie:
= staten komen bij verdrag overeen om een aantal materies gemeenschappelijk te regelen via een
beraadslagend orgaan, bestaande uit diplomatieke vertegenwoordigers. Elke staat behoudt zijn
soevereiniteit, maar confederatie is de tussenstap naar een federatie.
3. België en zijn Grondwet
3.1 Ontstaan van de staat België
1815:
Provincies die later België zullen uitmaken, behoorden vroeger tot het Verenigd Koninkrijk der
Nederlanden. Deze staat ontstond na de ondergang van Napoleon op het Congres van Wenen en
staat onder leiding van Koning Willem I.
04/10/1830:
Voorlopig bewind roept
- de onafhankelijkheid van de staat België
- om door verkiezingen een parlement te laten verkiezen om grondwet op te stellen
Belgische omwenteling:
= monsterverbond tegen de Nederlandse vorst Koning Willem I. samenwerking van Katholieken en
Liberalen tegen het autoritaire beleid en de religieuze en taalpolitiek.
10/11/1830:
1e Belgische parlement Nationaal Congres: vaardigde 8 dagen later nogmaals de Belgische
onafhankelijkheid uit.
26/12/1830:
Nationale erkenning van het parlement door Conferentie van Londen
07/02/1831:
Afkondiging Belgische Grondwet
21/07/1831:
Grondwettelijke eedaflegging van eerste Koning der Belgen: Leopold I
België is een unitaire staat met beperkte decentralisatie via de gemeenten en provincies.
Onmiddellijk 2 volkeren: Vlamingen in het noorden en Walen in het zuiden
1839:
Door scheidingsverdragen ziet België zijn grondgebied inperken: verlies Nederlands Limburg en Groot
Hertogdom Luxemburg)
Na WO I:
Mag België de Oostkantons annexeren; hierdoor ontstaan er ook Duitstalige onderdanen
3.2 De Grondwet
Wat?:
= de belangrijkste en meest fundamentele rechtsnorm van een staat. Constitueert het juridisch
fundament van een staat.
- Legt de hoofdlijnen van de staatsstructuur vast. (bepaalt de basisspelregels voor het bestuur
van een land)
o Welke staatsvorm
3
Vercaigne Jaimy
, o Door welke instellingen de staat bestuurd zal worden
o Hoe deze instellingen samengesteld moeten worden
o Welke zijn hun bevoegdheden van de instellingen
- Legt vast hoe de burgers zich tot deze overheidsinstellingen verhouden. Somt (in liberale
democratieën) een aantal fundamentele rechten en vrijheden op waarover de burger
beschikt en die door de staat, overheidsinstellingen moeten gerespecteerd worden.
- Programmatorische functie: algemene doelstellingen die de overheid moet nastreven, zoals
materiële gelijkheid, sociale bescherming of bescherming van het leefmilieu
Grondwettelijk gewoonterecht:
= aanvullend ten aanzien van de formele grondwettelijke regels, maar zijn evengoed juridisch
sanctioneerbaar.
*Gebruik: een reeks ononderbroken en overeenstemmende handelingen
*Gewoonte: wanneer men in de overtuiging verkeert dat dit gebruik rechtmatig en wettig is.
Rechtsregels: (net geen 200 in de geschreven grondwet)
= normen die juridisch afdwingbaar zijn en nageleefd moeten worden door overheid en burgers.
3.2.1 Wijzigen van de Grondwet
Gebeurt op dezelfde wijze als het wijzigen van een gewone federale wet. (door parlement en koning)
maar met strengere procedureregels
FASE 1: de herzieningsverklaring
- De 3 takken van de wetgevende macht = preconstituante moeten elk een
herzieningsverklaring goedkeuren
o De senaat
o Kamer van volksvertegenwoordigers
o Koning (Regering)
- Aanduiden van de artikelen die men in aanmerking wil laten komen voor herziening
- Aannemen van deze verklaring meerderheid nodig
- Alleen de artikelen die op deze wijze voor herziening vatbaar werden verklaard, zullen
uiteindelijk in aanmerking kunnen komen voor wijziging
FASE 2: ontbinding parlement + verkiezingen
- Herzieningsverklaring moet in het Belgisch Staatsblad bekend gemaakt worden
- Bekendmaking heeft tot gevolg dat het parlement zijn werkzaamheden moet stopzetten en
er moeten nieuwe parlementsverkiezingen georganiseerd worden.
o Binnen de 40 dagen nieuwe verkiezingen
o Kamers moeten opnieuw bijeengeroepen worden binnen de 3 maanden
FASE 3: eigenlijke grondwetswijziging
De nieuw verkozen kamers en Koning hebben vervolgens de bevoegdheid om de Grondwet te
wijzigen. constituante of grondwetgevende vergadering
- Bevoegdheid is beperkt tot de herzieningsverklaring van uit de eerste fase.
- Of de uiteindelijke wijziging inhoudelijk overeenstemt met het oorspronkelijke vooruitzicht
gestelde wijziging, speelt geen rol. Behalve wanneer de preconstituante de afschaffing of
invoering van een artikel in het vooruitzicht stelde. Daarom moet de preconstituante het
doel van de vooropgestelde invoering aanduiden.
4
Vercaigne Jaimy
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jaimyvercaigne. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €12,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 62491 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen