BIO-MEDISCH KADER 1920
MODULE 1. CELLEER
DEEL 1. CELLEN, BOUW EN FUNCTIE
1. INLEIDING
• 1665: Robert Hooke – begrip cel voor eerst gebruikt
o Hokje onder microscoop is cel
• Later onderzoek: levende cel bevindt zich in deze hokjes + alle organismen bestaan uit cellen
o Verschillen en overeenkomsten tussen cellen van meeste organismen
▪ Celmembraan + geleiachtige inhoud: hier bevinden zich altijd nucleïnezuren
(vervullen belangrijke rol bij bepalen wat cel kan en doet = DNA)
2. ALGEMENE BOUW
• Eencellige organismen
o Vb: bacteriën
• Weefsel
o Cellen met zelfde vorm en functie
o Meeste organismen hebben organen voor uitvoeren van speciale taken → elk orgaan bestaat
uit verschillende soorten weefsels
o Bij ingewikkeld gebouwde organismen (vb: mens): organen meestal verbonden tot
organenstelsel met eigen taak
• Cel
o Binnen cel nog organisatieniveaus te onderscheiden
o Meeste bezitten organellen
o Nog kleinere eenheid is molecuul
▪ Bestaan uit meerdere atomen
1
,3. CELSCHEMA
• Hebben algemeen bouwplan, maar tonen ook verschillen
o Verschillen: elke cel heeft eigen functie en is daaraan zo goed mogelijk aangepast
o Gelijkenissen: cytoplasma, omgeven door celmembraan
▪ Cytoplasma bestaat uit grondplasma en organellen zoals de celkern en de
mitochondriën
▪ Plantaardige cellen: vaak een celwand rond hun celmembraan + in cytoplasma liggen
bladgroenkorrels (chloroplasten)
▪ Dierlijke cellen: missen celwand + bladgroenkorrels, grondplasma bestaat uit
geleiachtige vloeistof en verder uit groot aantal eiwitten, vetten, suikers en
mineralen
4. CELORGANELLEN EN HUN FUNCTIE
• Pas laatste jaren nauwkeurige instrumenten om verschillende celorganellen te bestuderen
• Cel structuur niet altijd hetzelfde
o Veel worden constant gevormd en dan weer afgebroken
o Bij celdeling ontstaan twee nieuwe cellen
• Bestaande celorganellen worden over nieuwe cellen verdeeld
• Nieuwe celorganellen worden samengesteld uit bouwstenen die van buiten cel aangevoerd worden
2
,4.1 CELKERN
• Alle eukaryote cellen hebben celkern (hierin onderscheiden ze zich van prokaryote cellen)
• Celkern bevat de chromosomen
o Worden steeds gekopieerd en aan dochtercellen doorgegeven
▪ Zo zijn ze verantwoordelijk voor erfelijke eigenschappen van organisme
o Bestaat uit complex van DNA en eiwitten
o Als cel niet deelt zijn het lange dunne draden (alleen met speciale technieken met
microscoop zichtbaar)
o Bij celdeling rollen de draden zich op tot staafjes
o Binnen kern is nog structuur zichtbaar = de nucleolus
▪ Speelt rol bij aanmaak van ribosomen
o Rond kernplasma zit kernmembraan (dubbelmembraan)
▪ Hier bevinden zich gaatjes, via deze kunnen grote moleculen de celkern in en uit =
de kernporiën
4.2 MITOCHONDRIËN, DE KERNCENTRALE
• In cellen van planten, dieren en schimmels wordt energie uit voedsel omgezet in ATP
(adenosinetrifosfaat)
o Fungeert in cel als opgeladen accu
3
, o ATP moleculen worden gemaakt in mitochondriën en in plantencellen ook in chloroplasten
▪ Chloroplasten en mitochondriën bestaan uit dubbelmembraan, grondplasma, DNA
en veel enzymen (maken mogelijk om energie uit voedsel om te zetten in ATP)
▪ Mitochondrium bevat grondstoffen voor ATP → ADP (adenosinedifosfaat) en P
(fosfaat)
4.3 RIBOSOMEN EN ER
• Inf. uit celkern wordt in cytoplasma vertaald
o Ribosomen vertalen inf. uit celkern in eiwitten
• Omdat ribosomen zelf eiwitten zijn, is er in celkern inf. opgeslagen om ribosomen te maken
• In cytoplasma komen de ribosomen voor als losse bolletjes maar ook gebonden aan een systeem van
membranen
o Membranensysteem (ER = endoplasmatisch reticulum) staat in verbinding met andere
celorganellen
o Op het ruw-ER liggen veel ribosomen – het glad-ER draagt er weinig
o ER zorgt vooral voor transport van stoffen binnen de cel
4.4 GOLGI-SYSTEEM (FABRIEKJE) EN LYSOSOMEN (OPRUIMERS)
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lisaponsaers4. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
