BIOLOGIE
Thema 3 : stofuitwisseling tussen cellen en hun milieu
1. Transport van stoffen in en uit cellen
Stofwisseling tussen cel en omgeving is noodzakelijk voor:
Opname van energierijke (bouw)stoffen
Afgave van afvalstoffen
Twee problemen bij stofwisseling:
Stoffen bewegen volgens concentratiegradiënt:
Gaswisseling door huid
van hoge nr lage concentratie --> kloppende vacuole pompt
--> maar: sommige stoffen moeten tegen de overtollig water uit de cel
concentratiegradiënt in getransporteerd --> voorkomt openbarsten cel
worden
Membranen zijn semipermeabel (halfdoorlatend)
--> laten kleine moleculen zoals water en gassen (O2, CO2) door, maar zijn
ondoorlatend voor veel andere moleculen en ionen
--> celmembraan is semipermeabel
Verschillende transportmethoden:
Passief transport Actief transport
Met de concentratiegradiënt mee: van hoge Tegen de concentratiegradiënt in: van lage
naar lage concentratie naar hoge concentratie
Geen energie nodig, geen verbruik van ATP Energie nodig, verbruik van ATP
1. Doorheen de fosfolipidelaag 1. Doorheen speciale transporteiwitten
> osmose
> diffusie
2. Via speciale transporteiwitten 2. Door blaasjestransport
> geleide difussie (grotere deeltjes)
2. Passief transport
Verschillende vormen van passief transport:
Diffusie: verplaatsing van opgeloste stoffen
Osmose: verplaatsing van water doorheen een semipermeabel membraan
Geleide difussie: verplaatsing van moleculen en ionen via transportproteïnen in de
membranen
2.1 Diffusie
2.1.1 Wat is diffusie?
Diffusie is een fysisch proces waarbij:
Opgeloste stoffen zich verplaatsen in een vloeistof of gas
Volgens de concentratiegardiënt (hoog --> laag)
Diffusie van verf in water
, Kan gebeuren via een permeabel membraan
Passief transport
Diffusie door permeabel membraan Diffusie van ionen volgens ladingsverschil
2.1.2 Factoren die de diffusiesnelheid beïnvloeden
De snelheid waarmee stoffen zich verspreiden (diffusiesnelheid) is afhankelijk van:
Temperatuur: hoe hoger de temperatuur, hoe sneller de diffusie
Grootte vd opgeloste deeltjes
Voscositeit (stroperigheid) vd vloeistof waarin de deeltjes zich bevinden
Verschil in concentratie
Ladingsverschil vd opgesloste deeltjes: hoe groter de ladingsverschillen, hoe hoger
de diffusiesnelheig
Grootte vh diffusieoppervlak
2.1.3 Voorbeelden van diffusie bij organismen
Gasuitwisseling in organismen gebeurt steeds door diffusie:
Gasuiwisseling ter hoogte van de longblaasjes
--> O2 van longblaasjes nr bloedvaten
--> CO2 en H2O van bloedvaten nr longblaasjes
Gasuitwisseling in de placenta
--> O2 van bloed moeder nr bloed foetus
--> CO2 van bloed foetus nr bloed moeder
gasuitwisseling t.h.v. de kieuwen
--> O2 vanuit water nr bloed
--> CO2 van bloed nr water
gasuitwisseling doorheen de huid
--> O2 van slijmlaag nr bloedvaten
--> CO2 bloedvaten nr slijmlaag
gasuitwisseling t.h.v. huidmondjes bladeren
--> O2 van cellen bladmoes, via intercellulaire ruimtes nr atmosfeer
--> CO2 van atmosfeer, via huidmondjes, nr intercellulaire ruimtes
2.2 Osmose
2.2.1 Wat is osmose?
Osmose is verplaatsing van water:
doorheen semipermeabel membraan
van lage nr hoge concentratie opgeloste stof
osmotisch evenwicht: verplaatsing van water in beide richtingen gelijk
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper bruynseelsmargaux. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,48. Je zit daarna nergens aan vast.