9 Gedragsveranderingstechnieken voor het aanleren of wijzigen van vaardigheden
10 Modificatieprocedures voor het temperen van hinderlijke emoties
11 Het selecteren en concretiseren van modificatieprocedures
12 Het vastleggen van behandeldoelen
13 Het behandelplan
14 Uitvoering van de behandel...
Methodisch handelen 2
9 Gedragsveranderingstechnieken voor het aanleren of wijzigen van vaardigheden ........................... 4
9.1 Vaardigheidstraining .................................................................................................................4
9.2 Werken met uitlokkende prikkels: perceptietraining en versterken van info over uitlokkende
prikkels ...........................................................................................................................................5
9.3 Werken met uitlokkende prikkels: wegnemen en/of aanbieden van uitlokkende prikkels ..........5
9.4 Werken met uitlokkende prikkels: modeling en het geven van instructies .................................6
9.4.1 Modeling: leren naar voorbeeld..........................................................................................6
9.4.2 Instructieleren ....................................................................................................................8
9.5 Werken met aangename gedragsgevolgen: bekrachtigingsprocedures ......................................9
9.5.1 Positieve bekrachtiging +S+ ................................................................................................9
9.5.2 Negatieve bekrachtiging -S- .............................................................................................. 10
9.5.3 Vormen bekrachtigers ...................................................................................................... 10
9.5.4 Bekrachtigingsschema’s .................................................................................................... 11
9.5.5 Matching law .................................................................................................................... 11
9.5.6 Beloningswaarde .............................................................................................................. 11
9.5.7 Specifieke bekrachtigingsprocedures ................................................................................ 11
9.5.8 Richtlijnen voor het gebruik van positieve bekrachtiging .................................................. 13
9.6 Werken met onaangename gedragsgevolgen: bestraffingsprocedures .................................... 13
9.6.1 Positieve bestraffing +S- ................................................................................................... 13
9.6.2 Negatieve bestraffing -S+.................................................................................................. 13
9.6.3 Uitdoving/extinctie ........................................................................................................... 13
9.6.4 Soorten bestraffers ........................................................................................................... 14
9.6.5 Nadelige neveneffecten van positieve bestraffing............................................................. 14
9.6.6 Richtlijnen voor positieve bestraffing ................................................................................ 14
9.6.7 Specifieke bestraffingsprocedures .................................................................................... 15
10 Modificatieprocedures voor het temperen van hinderlijke emoties ............................................. 16
10.1 Werken met uitlokkende prikkels: prikkelvermijding ............................................................. 16
10.2 Werken met uitlokkende prikkels: perceptietraining en verstrekken van informatie over
prikkels en situaties....................................................................................................................... 17
10.3 Werken met uitlokkende prikkels: blootstellingsprocedures .................................................. 17
10.3.1 Exposure in vivo.............................................................................................................. 18
10.3.2 Contraconditionering ...................................................................................................... 18
10.4 Inwerken op de betekenissen: methode voor cognitieve herstructurering ............................. 19
10.4.1 Rationeel emotieve gedragstherapie (REBT) (Albert Ellis)................................................ 20
10.4.2 Cognitieve therapie (Aaron Beck).................................................................................... 20
1
, 10.4.3 Mindfulness & acceptance strategieën ........................................................................... 22
10.5 Rechtstreeks ingrijpen op emoties: relaxatie ......................................................................... 22
10.5.1 Relaxatietraining............................................................................................................. 23
11 Het selecteren en concretiseren van modificatieprocedures ........................................................ 24
11.1 Gedragsanalyse als houvast ................................................................................................... 24
11.1.1 Eerst temperen van emoties ........................................................................................... 24
11.1.2 Uitlokken of aanleren van nog niet aanwezig doelgedrag ................................................ 25
11.1.3 Verbeteren van de kwaliteit van gedrag.......................................................................... 25
11.1.4 Doen toenemen van reeds aanwezig gedrag ................................................................... 25
11.1.5 Ontmoedigen en afleren van ongewenst gedrag ............................................................. 25
11.2 Steunen op wetenschappelijke bevindingen .......................................................................... 26
11.3 Concretiseren van modificatieprocedures ............................................................................. 26
12 Het vastleggen van behandeldoelen............................................................................................. 27
12.1 Wat is een behandeldoel? ..................................................................................................... 27
12.2 Stoornis-versus cliëntgerichte doelbepaling........................................................................... 27
12.3 Wat als communiceren over de wensen en doelen bemoeilijkt wordt door de stoornis zelf? . 28
12.4 Soorten behandeldoelen ....................................................................................................... 29
12.5 Selecteren van behandeldoelen............................................................................................. 29
12.6 Behandeldoelen als houvast voor de therapeut ..................................................................... 30
12.7 Kenmerken van adequate behandeldoelen: SMART-criteria............................................... 30
13 Het behandelplan ........................................................................................................................ 33
13.1 Inhoud van een logopedisch of audiologisch behandelplan.................................................... 33
13.2 Een volgorde aanbrengen in de behandeldoelen ................................................................... 33
13.3 Het dynamisch karakter van een behandelplan ..................................................................... 34
14 Uitvoering van de behandeling: het verloop van een therapiesessie............................................. 35
14.1 Voorbereiding van een therapiebeurt ................................................................................ 35
14.2 Uitvoering van de therapiebeurt ........................................................................................ 36
14.3 Meegeven van thuisopdrachten ........................................................................................ 36
15 Evaluatie van de behandeling ....................................................................................................... 37
15.1 Evaluaties van een therapiebeurt .......................................................................................... 37
15.1.1 Huiswerkopdrachten ...................................................................................................... 37
15.1.2 Evaluatie van subdoelen ................................................................................................. 38
15.1.3 Evaluatie verloop therapiebeurt ..................................................................................... 38
15.2 Tussentijdse en eindevaluatie................................................................................................ 38
15.2.1 Tussentijdse evaluaties .............................................................................................. 38
16 Beëindigen van de behandeling.................................................................................................... 39
2
,16.1 Ideale vs reële beëindiging .................................................................................................... 39
16.1.1 Beëindigingscriteria bij een optimaal resultaat ........................................................... 39
16.1.2 Beëindigingscriteria bij minder ideale situaties........................................................... 39
3
, 9 Gedragsveranderingstechnieken voor het aanleren of wijzigen van vaardigheden
9.1 Vaardigheidstraining
Drie belangrijke uitgaanspunten
1) De hulp die logopedisten en audiologen bieden, bestaat verreweg het meeste uit het
teweegbrengen van gedragsverandering bij hun cliënten en/of hun omgeving.
2) Gedrag is meer dan alleen het zicht- of hoorbare handelen. Het omvat evenzeer wat mensen
weten en denken, en wat ze voelen. Gedragsverandering impliceert daarom veranderingen in
motorisch gedrag, in gedachten en in gevoelens (oftewel cognities en emoties).
3) De eigenlijke verandering van gedrag kan in wezen drie dingen betekenen
o Toenemen van gedrag of ervoor zorgen dat iemand iets meer gaat doen
o Doen afnemen van gedrag of ervoor zorgen dat iemand iets minder gaat doen (vaak
minder geschikte of hinderlijke gedragingen)
o Verbeteren van de kwaliteit van gedrag
o Doen toenemen van gedrag dat wel, maar nog te weinig, aanwezig is
Operante modificatieprocedures (= gedragsveranderingstechnieken)
Indicatiestelling: wanneer de behandeldoelen realiseren met vrijwel alleen operante
gedragsveranderingstechnieken (dus vaardigheidstraining)?
- Wanneer de betekenis- en emotionele componenten van het probleem nog niet (erg)
gekleurd zijn door negatieve ervaringen. Dit kan wanneer
o Het probleem vroeg gedetecteerd – onderzocht – en behandeld werd
o Secundaire preventie: de stoornis is vastgesteld en er wordt hulp geboden om de
ontwikkeling van verdere complicaties te voorkomen
- Wanneer de emoties die het probleemgedrag uitlokten er niet meer zijn, maar het
probleemgedrag is blijven bestaan
- Bij een eenvoudige problematiek waarbij emoties een kleine rol spelen
- Wanneer de cliënt en zijn omgeving vanzelf al een bijzondere grote veerkracht bezitten
Therapeut kan zich beperken tot het aanleren of aanscherpen van vaardigheden en optimaliseren
van probleemoplossend gedrag
1) Uitlokkende prikkel of situatie = discriminatieve prikkel/situatie = context waarin gedrag leidt
tot gunstige gedragsgevolgen
2) Gedragsgevolgen bij probleemgedrag
Gedrag aan-/afleren of wijzigen
- Via uitlokkende prikkels o (Laten) o Modeling
o Perceptietraining vermijden o Instructieleren
o Verstrekken van o Aanbieden - Via gedragsgevolgen
informatie (prompting) o Bekrachtiging
o Fading o Bestraffing
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper feebourgeois. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,29. Je zit daarna nergens aan vast.
