Samenvatting
samenvatting psychologische basisvaardigheden voor gesprek en begeleiding
- Instelling
- Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
samenvatting van de slides + een aantal 'verplichte' teksten
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 48 pagina's
Voorbeeld 4 van de 48 pagina's
In winkelwagenVoorbeeld van de inhoud
Ellen Van GoolAcademiejaar 2021-2022
PSYCHOLOGISCHE BASISVAARDIGHEDEN
VOOR GESPREK EN BEGELEIDING
COLLEGE 1: INTRODUCTIE + AANDACHTIG LUISTEREN
INTRODUCTIE
Basishouding: betrokken en welwillend neutraal kijken en luisteren
- Onverdeelde aandacht: alle aandacht gaat naar dat wat in het gesprek aan bod komt
- Welwillende interesse: open houding, willen helpen, weinig oordelend
- Authentieke nieuwsgierigheid: een nieuwsgierigheid die past in een hulpverlenende
relatie
Basisinstrumentarium van de hulpverlener:
- Elk aanbod (programma of interventie) is slechts werkzaam wanneer ze in een goede
werkrelatie wordt aangeboden
- Veronderstelt een goede receptieve basishouding voor een actieve en bij de persoon
(en diens vraag) passende hulpverlening
Luisteren, een leerproces?
- Elk kind leert luisteren, weliswaar op verschillende manieren
o Oprecht en geïnteresseerd in zich opnemen wat de ander vertelt
o Gehoorzamend en angstig doen wat de ander vraagt
- Oprecht luisteren wordt verfijnd doorheen latere goede relaties
o Aanvankelijk vooral familieleden, leerkrachten, …
o Uiteindelijk in peer-relaties met siblings en vrienden
- Hulpverlener
o Oefenen en verfijnen van de vaardigheden
o Leren hanteren van de vaaridgheden binnen een specifieke context en relatie
o Tegen de achtergrond van groeiende theoretische bagage: geeft meer richting
aan luisteren en bepaalt welke vragen je zal stellen
Startpunt van elke hulpverlening: open, aandachtig en met milde nieuwsgierighuid luisteren
- Open: neem in je op wat de ander echt vertelt
- Aandachtig: schenk gedetailleerde aandacht aan het verhaal van de ander
, - Mild nieuwsgierig: vraag je af wat de ander precies bedoelt, waarom deze de dingen
ziet en ervaart zoals hij/ze verwoordt
Het belang van gehoord en gezien te worden:
- Essentieel voor iemands gevoel van identiteit (‘ jij betekent iets’, ‘jij bent iemand’)
- Helpt om stil te staan bij en te ontdekken wat je zelf denkt en/of voelt
- Helpt bij het verwerken van een ervaring
à bevordert persoonlijke groei
à gezien willen worden gaat ontwikkelingspsychologisch vooraf aan gehoord willen worden:
- Non-verbale en verbale communicatiekanalen blijven steeds samen aan de orde, al
wijzigt de verhouding tussen beide doorheen de ontwikkeling
o Nonverbale communicatie is de eerst vorm van communicatie
o Daarom ligt de klemtoon bij kinderen op gezien willen worden
TECHNISCHE ASPECTEN VAN LUISTEREN
Het externe kader: tijd en ruimte
- Creëer een passende ruimte, die de luisterhouding faciliteert en de
expressiemogelijkheden van de ander ondersteunt
o Ruim en beschikbaar
o Rustig en ongestoord
o Vertrouwelijk
- Van kort tot duurzaam: een crisisgesprek vergt een ander kader dan een begeleiding
van meerdere gesprekken
,Interne voorwaarden: ruimte in je hoofd
- Met een eigen vol hoofd, kan je niet luisteren
- Zorg dragen voor je persoonlijke ingesteldheid
o Even stilstaan: ben ik rustig genoeg? Kan ik mijn volle aandacht schenken?
o Maak je hoofd leeg (5 minuutjes-truc, wandeling, verplaats even, …)
o Laat je niet afleiden (vb. gesprek met collega over andere cliënt)
o Zoek naar een focus op de cliënt (vb. nota’s herlezen van vorig gesprek)
Aandacht tot uiting brengen
à De luisterhouding vertelt veel over de ingesteldheid
- Oogcontact en gelaatsexpressie
o Te weinig oogcontact: geeft gevoel dat je niet geïnteresseerd bent
o Te veel oogcontact: kan de relatie ongemakkelijk maken
- Paralinguale aspecten
o Stemgebruik en spreeksnelheid
o Vocale aanmoedigingen (Mhm, ja, …)
o Stilte
o Taalgebruik afstemmen op de ander
- Lichaamshouding
- Gebruik van de ruimte
Elementen van een goede luisterhouding:
- Richt je op het ritme van de cliënt
- Laat de persoon uitspreken
- Pas het taalgebruik aan
o Leeftijd
o Sociale achtergrond
o Cognitieve en verstandelijke capaciteiten
- Gebruik meta-communicatie om je aanpassing te duiden (‘dit was misschien
vakjargon’, ‘in mensentaal wil het zeggen dat …’)
Specifieke vaardigheden bij het luisteren
- Aandacht richten op de cliënt én op je eigen reacties ten aanzien van de cliënt
o Wat denk en voel ik nu?
o Je persoonlijk rugzakje een plaats geven
§ Blinde vlekken = kwetsbare thema’s die je confronteren met iets uit je
eigen leven dat je nog niet verwerkt hebt
§ Belang om deze goed te herkennen en te leren hanteren
- Het verwerken van manifeste/expliciete en latente communicatie
, o Incongruenties tussen
§ Verbaal en non-verbaal (vb. lacht maar vertelt iets treurig)
§ Binnen het verbale (vb. onverschillige maar toch steeds aanhalen)
- Patronen en thema’s
o Patronen: zich herhalende gevoelens, thema’s of gedragingen
o Thema’s: gehelen van ideeën, overtuigingen
Het gebeuren en de affectieve kleur van een verhaal:
Elk verhaal omvat …
- Het gebeurde, de ervaring waarvan je het verloop kan beschrijven
- De betekenis die de ervaring heeft gekregen
o Wat de ene persoon leuk/lastig/… is anders dan wat iemand anders
leuk/lastig/… vindt
o Dit is het materiaal waarmee men als hulpverlener aan de slag gaat
Metaforen en symbolen
- Metafoor = beeldspraak
o Geeft een beleving of affect weer
o Brengt je vaak dichter bij hoe iets ervaren wordt
o Helpt om een aspect op ‘treffende’ wijze te vatten
- Ontwikkelingsperspectief: kinderen zetten, alvorens ze abstracte gevoelswoorden
begrijpen en gebruiken, wel symbolen en metaforen in. Volwassenen blijven dit ook
integreren in hun taal.
- Een metafoor of symbool heeft voor een indivdu vaak een heel eigen betekenis
gekregen
o Betekenis is gekleurd door cultuur, familiale context en persoonlijke
geschiedenis
o Het is belangrijk om open te staan voor de betekenis die deze metaforen en
symbolen voor de cliënt zelf hebben à niet verwachten dat universeel zijn en
voor ons allen dezelfde betekenis hebben
- 2 mogelijke fouten
o Te concreet of letterlijk opvatten
o Te ervaluerend of normerend beluisteren
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ellenvangool. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 70055 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen