Dit is een uitgetypte versie van wat er tijdens de hoorcolleges gedoceerd is. Zaken die niet duidelijk waren, zijn aangepast met behulp van de beschikbare teksten en artikels
Geschiedenis van de politieke cultuur en ideologie in de
hedendaagse periode (J. Tyssens)
1. Theoretisch en historiografisch kader
1.1 Concept ideologie
Definitie van ideologie: systeem van ideeën waarop politiek/sociaal
handelen zal steunen
o Het is een soort rationele constructie met een zekere coherentie
aanwezig (bv: gegoten in de vorm v.e. traktaat)
o Smallere definitie gebruikt door marxisten: intellectuele constructie
die moet leiden naar een vals bewustzijn
Concept van hemegonie (Gramsci): gebruik van allerlei
instituties (school, kerk, …) om te zorgen dat de ideologie van
de leidende klasse dominant wordt in de maatschappij
o Definitie van ideologen (Daunou, Destutt de Tracey, …): wetenschap
van het politieke denken die de burger moet opleiden zodat hij kan
participeren aan het modern politieke (liberale) systeem
1.2 Concept politiek cultuur
1. Ontstaan van het concept
moeilijk om te definiëren (het is een vaag concept)
o Vooral in de jaren 90 werd het concept voor alles en nog wat
gebruikt
o Vele van de thema’s onder politieke cultuur werden al in de
geschiedenis bestudeerd voordat het concept zelf eigenlijk ontstond
o Concept werd in de politieke wetenschappers veel vlugger
gedefinieerd en gebruikt voor studies
Vanaf de jaren 50 werd het op een systematische
manier gebruikt
Ontstaan van concept ‘politieke cultuur’: Almond (belangrijke politicoloog):
probeerde een bredere blik te hanteren op de politieke wetenschappen
o Afstappen van zuiver nationale beperking en aandacht voor
vergelijkende studies
o Daardoor komt hij tot veel abstractere conceptualisering =>
ontstaan van concept ‘politieke cultuur’ (in samenwerking met
Verba) in het boek ‘Civic Culture’
o Geformuleerde definitie: een specifieke patroon van oriëntaties naar
politieke prestaties/handel
Het is impliciet (niet uitgesproken), terwijl de ideologie
expliciet is
Het hangt niet samen met het individu, maar met een geheel
land (bv: van VS)
1
, Door een simpele ‘survey’ bij de burgers v.e. land kan je deze
politieke cultuur ontdekken
o Gebruik van concept: kijken naar 5 staten en onderzoek naar
stabiliteit en democratie
VS, GB, West-Duitsland, Italië en Mexico
Doormiddel van surveys op zoek gaan naar politieke cultuur,
die als verklaring kan dienen voor betere/slechtere stabiliteit
en democratie
De norm voor hen was de VS
Analyse in twee stappen
Drie types van politieke cultuur identificeren (als
ideaaltypes)
o Parochiale politieke cultuur: individuen hebben
weinig besef van het politieke systeem, niet
(willen) participeren
o Onderdaan (subjet) politieke cultuur: individuen
hebben een besef van het politiek systeem,
maar ze kunnen niet participeren
o Participant (burgerlijk) politieke cultuur: de
burgers hebben niet alleen een besef, maar
nemen ook actief deel aan het politiek systeem
Belang voor evenwicht: Er mag wel geen absolute
politieke actieve participatie
o Teveel stakingen, vergaderingen, manifestaties,
… is ook niet goed
o Ook evenwicht tussen consensus en één visie
o Studie van D. Elazae: gebruik van dit comparatieve systeem om de
deelstaten in de VS te bekijken (ipv nationale staten) waarbij hij ook
verschillende ideaaltypes onderscheidt
Individualist political culture: burgers die individualistisch zijn,
weinig interesse voor het politiek (zo weinig mogelijk
staatsinterventies)
Traditional political culture (vooral zuidelijke staten): vooral
belang voor conservatisme
Moral (moralistisch) political culture: ethisch beleid van de
staat, met een handelende staat die een sociaalprogressief
programma hanteert (beter onderwijs, medische zorgen, …)
Kritiek op het gebruik van concept politieke cultuur bij Almond & Elazae
o Kritiek op het gebruik van surveys om politieke cultuur te vatten (=
kwantitatieve methode)
Zijn sommige delen van politieke cultuur wel vatbaar met
statistische methodes => zoektocht naar andere methodes
2
, o Kritiek op de vaagheid van politieke cultuur (alles wat irrationeel
was, werd erin gesmeten)
Problematisering van het concept politieke cultuur: politieke
cultuur niet gebruikt als een verklarend concept, maar als een
probleemconcept
Anders blijft het veel te vaag
In andere woorden: gebruik van politieke cultuur om
vragen te stellen en niet om antwoorden te geven
o Kritiek op normatief ondertoon (met VS als beste maatschappij):
typisch van consensus-school
Met de komst van de protesten en problemen van eind jaren
60 – begin 70 kwamen er steeds meer twijfels over de
‘perfecte Amerikaanse maatschappij’
2. Gebruik van het concept
Gebruik van het concept in de jaren 70
o R. Putnam en notie van sociaal kapitaal (=/= aan concept van
Bourdieu)
Aandacht aan de manier waarop individuen allerlei
horizontale verbanden hebben die bepalend zijn voor het
functioneren van hun burgerschap
Die verbanden zijn vooral op vrijwilligheid gebaseerd
en zijn bepalend voor het aanmaken v.e. participerende
cultuur
o Weeral aandacht voor ‘zachte feiten’ (geen
harde statistische feiten)
Lovend voor het middenveld (civic societies) in de VS
o C. Geertz & V. Turner (Antropologie): hoewel ze niet-westerse
samenlevingen bestuderen, gaan hun ideeën zeer populair worden
Geertz: In het bestuderen van allerlei praktijken kan je allerlei
symbolische functies onderscheiden die ook belangrijk zijn
voor het politiek systeem
Concept van Thick Description: allerlei fenomenen zeer
aandachtig onderzoeken om ze zo terug te brengen op
grotere maatschappelijke structuren
V. Turner: gegeven theatraliteit is zeer belangrijk
Allerlei aspecten van het theater kunnen eigenlijk ook
teruggevonden worden in de politiek
De betekenisgeving van rituelen en symbolen komt hier
zeer sterk naar voor
Aanbreng van historici: notie van politieke cultuur kwam pas traag op
o B. Bailyn: specialist van Amerikaanse revolutie => ‘the origins of the
american politics’ (1965)
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper NickSlegers. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
