Hoofdstuk 9 Hormoonstelsel en water- en
zouthuishouding
Fysiologie
Tot de zogenoemde klassieke endocriene organen worden gerekend:
- hypothalamus en hypofyse
- schildklier
- bijschildklieren
- bijnieren
- inwendige geslachtsorganen
- endocriene deel van de pancreas
Behalve door deze endocriene organen worden hormonen ook door andere organen en
weefsels van ons lichaam geproduceerd.
Het endocrien systeem helpt homeostase te handhaven.
Hypothalamus en hypofyse
De hypofyse bestaat uit een voorkwab en achterkwab en is aan de bovenzijde verbonden
met de hypothalamus.
De hypofyseachterkwab scheidt ADH en oxytocine af. Ze worden daar opgeslagen nadat ze
door de hypothalamus zijn aangemaakt. ADH zorgt ervoor dat de nieren urine kunnen
concentreren door directe werking op de niertubuli en is dus van belang voor de homeostase
van de vochthuishouding. Oxytocine heeft een effect op de uterus tijdens en na de partus.
In de hypofysevoorkwab worden de volgende hormonen geproduceerd:
- thyroïdstimulerend hormoon (TSH) bevordert afgifte schildklierhormonen
- adrenocorticotroop hormoon (ACTH)
bevordert afgifte glucocorticoïden
- Follikel stimulerend hormoon (FSH)
Bevordert afgifte oestrogeen
- Luteïniserend hormoon (LH)
ovulatie/vorming van androgenen
- Prolactine (PRL) ontwikkeling van de
melkklieren
- Groeihormoon (GH) celgroei en -deling
- Melanocyt Stimulerend hormoon (MSH)
vorming melanine
Hypofyseadenomen
Hypofyseadenomen zijn vrijwel altijd
goedaardige gezwelletjes in de hypofyse. Microadenoom: <1 cm
Als hypofyseadenomen symptomen geven kan dit
Macroadenoom: >1 cm
veroorzaakt worden door:
, - massawerking op de omgeving van de tumor
- excessieve hormoonproductie door het adenoom
- onvoldoende hormoonproductie van de rest van de hypofyse
Macroadenomen kunnen hoofdpijnklachten geven. Ook kan het stoornissen in de buitenzijde
van de gezichtsvelden geven en visusverlies. Excessieve productie van een
hypofysehormoon door een adenoom leidt tot endocriene ziektebeelden:
- TSH: leidt tot secundaire hypothyreoïdie
- ACTH: ziekte van Cushing
- LH/FSH: gonadotrofinen
- Prolactine: prolactinoom
- Groeihormoon: acromegalie
Hypofysaire apoplexie
Hypofysaire apoplexie is een weinig voorkomend acuut ziektebeeld dat veroorzaakt wordt
door een bloeding in de hypofyse. De meest voorkomende symptomen:
- ernstige hoofdpijn, meestal acuut, frontaal/achter de ogen
- plotseling optreden gezichtsvelddefect en verminderde visus
- parese van een of meer oogspieren, neerhangend ooglid, ooglidoedeem
- misselijkheid, braken
- veranderd bewustzijn
- partieel of volledig hypopituïtarisme
Hypopituïtarisme
Hypopituïtarisme is een aandoening die gekenmerkt wordt door onvoldoende productie van
enkele of alle hypofysaire hormonen. De meest voorkomende oorzaken:
- hypofyseadenomen, of de chirurgische/radiotherapeutische behandeling ervan
- supra hypofyse tumoren
- postpartum necrose van de hypofyse
- hoofdtrauma
Het klachtenpatroon bestaat uit o.a. vermoeidheid, gevoelens van zwakte, anorexie,
libidoverlies, intolerantie voor kou en vermindering van lichaamsbeharing.
Diabetes insipidus
Bij diabetes insipidus is er sprake van excretie van grote hoeveelheden sterk verdunde urine
terwijl de osmolaliteit van het bloedplasma verhoogd is (dit blijkt o.a. uit hypernatriëmie).
Dit leidt tot sterke dorst gevoelens en tot het drinken van grote hoeveelheden vocht.
Het wordt veroorzaakt door onvoldoende productie van ADH of door verminderde
gevoeligheid van de nieren ervoor.
Syndrome of inappropriate ADH secretion
SIADH is een toestand waarbij zonder een goede fysiologische reden te veel ADH wordt
geproduceerd. Dit leidt tot het onvermogen van de nier om maximaal verdunde urine te
produceren. De belangrijkste oorzaken:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Cornelia13. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
