Macro-economie
DEEL I: Introductie
Hoofdstuk 1: A tour of the world (lezen)
1.1 De crisis
Op de eerste fiiguur zien we de output growth rates voor de advanced economies (= 30 rijkste
landen ter wereld) en de developing economies (i.e. de andere 150 landen)
o Tot en met 2007 is er een doorgedreven groei
• In 2007 wordt deze expansie beëindigd door een financiële crisis in de VS
o Huizenprijzen begonnen te dalen nadat ze een hoogtepunt
bereikt hadden door de aangehouden expansie
o Tijdens de expansie werden echter te veel en te grote
hypothecaire leningen gegeven, waardoor klanten hun
maandelijkse betalingen niet meer konden nakomen
o Hierdoor werd de hypothecaire waarde van een huis groter
dan de marktwaarde
o De hypothecaire leningen werden door banken verpakt in
andere effecten en verkocht aan banken over de hele wereld
• De financiële crisis in de VS werd plots een wereldwijde economische crisis
o In 2008 ging Lehman Brothers failliet wat zorgde voor paniek over de hele wereld omdat
zowat iedere bank connecties had met Lehman Brothers
De volgende figuur schetst de evolutie van de aandelenprijzen
o Op het einde van 2008 hebben de aandelenprijzen de helft
van hun waarde verloren
o Ondanks dat de crisis in de Verenigde Staten begonnen is
zagen andere markten hun aandelenprijzen ook dalen
o Iedereen had schrik voor een nieuwe grote depressie
• Gevolg: consumenten gingen minder consumeren en
investeerder minder gingen investeren
• Hierdoor daalde de vraag en de output
o Vanaf oktober 2008 tot en met 2009 was de US output
growth negatief
Waarom werd de financiële crisis in de VS een wereldwijde economische crisis?
o Handel: wanneer Amerikaanse consumenten hun uitgaven verminderen, zal er minder
geïmporteerd worden vanuit andere landen
o Financieel: als banken in de problemen geraken worden er minder leningen uitgegeven en
dalen de uitgaven en de output
1
,1.2 De Verenigde Staten
Met een aandeel van 23% in de wereldoutput is de Verenigde Staten de nummer één vanuit een
economisch perspectief
o De drie belangrijkste variabelen zijn:
• Output growth: de verandering van de output (levensstandaard = output/person)
• Unemployment rate: proportie WN’s die niet werkzaam zijn, maar opzoek naar job
• Inflation rate: mate waarin de goederenprijzen toenemen over een bepaalde periode
o De VS scoort op alle drie de variabelen zeer goed maar we moeten verder kijken dan de
basisvariabelen alleen
• We onderzoeken de interest rates en de productivity growth
Interest rates
o De Fed heeft de federal funds rate (i.e. interest rate) verlaagd om de verminderde uitgaven
tegen te gaan
• Doel: investeerders aantrekken en zo de uitgaven terug doen toenemen
o De federal funds rate daalde van 2.5% in juli 2007 tot bijna 0% in
december 2008
o Indien de rente daalt onder 0% zou iedereen liever cash aanhouden
dan leningen (= zero lower bound)
• De rente kan bijgevolg niet negatief worden
o Een daling van de rente maakt het goedkoper voor consumenten en
investeerders om een lening aan te gaan en te investeren
o Lage rentes zorgen voor twee belangrijke risico’s:
• Als de rente reeds laag is kan de centrale bank dit instrument niet meer gebruiken bij
verdere negatieve schokken
• Lage rentes kunnen ervoor zorgen dat investeerders meer risico’s nemen
Productivity growth
o Productiviteitsgroei is van belang voor een doorgedreven groei van de output per persoon
• Sinds 2010 is de productiviteitsgroei slechts de helft van 1990
o We moeten de productiviteitsgroei samen met de stijgende ongelijkheid bekijken
• Wanneer de productiviteitsgroei hoog is zal iedereen – in andere mate – hiervan de
vruchten plukken, zelfs als de ongelijkheid toeneemt
• Dit is vandaag niet hete geval in de VS: het inkomen van laagopgeleide werknemers
is gedaald
o Het is dus noodzakelijk om de productiviteitsgroei te verhogen of de ongelijkheid te verlagen
1.3 De Eurozone
o = Een economische grootmacht die zeker niet moet onderdoen voor de Verenigde Staten
• Hoe dan ook moeten we in de eurozone meer naar individuele landen gaan kijken
omdat de verschillen groot zijn
o Ten opzichte van de VS kon de eurozone niet heel snel heropstarten na de crisis van 2008
• De economische groei bleef dicht bij 0% tussen 2010 en 2014 en werd zelfs opnieuw
negatief in 2012 dankzij de eurocrisis of de Griekse crisis
o De eurozone staat voor twee uitdagingen:
• Hoe kunnen we de unemployment rates doen dalen?
• Hoe kunnen we samenwerken als een common currency area?
2
,Can European unemployment be reduced?
o Binnen de eurozone vinden we verschillende unemployment rates
• Hierdoor zijn meerdere analyses noodzakelijk
- Spanje (23%) Griekenland (25%)
- Frankrijk (10%) & Italie (12%)
- Duitsland (5%)
o De effecten van de economische crisis op de unemployment rates (zie figuur 1.7. p.11) van
de eurozone waren het hoogst in Ierland, Spanje en Griekenland
• In de UK, Zweden en Italië bleef de unemployment rate stabiel en in Duitsland daalde
deze zelfs
o Sommige economen geloven dat het probleem ligt in de rigiditeit van onze arbeidsmarkt
• M.a.w. sommige Europese landen beschermen hun werknemers te veel
• Vb. overheden maken het duurder voor bedrijven om werknemers te ontslaan ->
bedrijven zullen minder werknemers aannemen -> unemployment rates stijgen
• Vb. overheden bieden interessante werkloosheidsuitkeringen aan -> de stimulans om
naar werk te zoeken neemt af -> unemployment rates stijgen
o Een mogelijke oplossing is dus het verminderen van deze rigiditeit van de arbeidsmarkt
• De graad van bescherming moet in elk Europees land even groot zijn
What has the euro done for its members?
o Voorstanders van de euro:
• De euro geeft een enorme symbolische waarde
• De euro geeft veel economische voordelen: geen wisselkoersen meer en geen nood
meer om munteenheden te wisselen tijdens het reizen
• De euro draagt bij aan de ontwikkeling van één economische wereldspeler
o Tegenstanders van de euro:
• Gemeenschappelijke munt betekent ook een gemeenschappelijk monetair beleid.
Wat moet er dan gebeuren met de rente wanneer ene land zich in een recessie
bevindt en andere in expansie? Het eerste land heeft lage rentes nodig om de
uitgaven te verhogen en het tweede land een hogere rente om de groei te vertragen
• De euro elimineert het instrument van de wisselkoers: we kunnen de nominale
wisselkoersen niet meer aanpassen
1.4 China
De output per persoon in de VS is bijna 7 keer hoger dan in China. Toch wordt China beschreven als
de economische supermacht. Hoe komt dat?
o De output per persoon in de VS en China is relatief gezien $54,59 en $7,63. We moeten in
ons achterhoofd houden dat we een relatief rijk land vergelijken met een arm land. Hierdoor
zijn de prijzen in China een stuk lager. Als we de levensstandaard willen meten moeten we
deze prijsverschillen elimineren. Dit doen we door gebruik te maken van de purchasing
power parity of kortweg PPP. Hierdoor blijkt de output per persoon in China $12,100 i.p.v.
$7,63 te zijn. Merk op dat dit nog steeds lager is dan $54,59.
o De Chinese markt groeit enorm snel: growth rates van 10% zijn geen uitzondering
3
, o De VS en de eurozone hadden beide een negatieve groeitussen 2008 en 2009
• Eurozone heeft zich minder goed kunnen herstellen in vergelijking met de VS
• In 2012 was de groei in de eurozone zelfs opnieuw negatief dankzij de eurocrisis
o De unemployment rate in de eurozone is bijna dubbel zo groot dan de unemployment rate
van de Verenigde Staten
o De inflatie in de eurozone is laag, onder de grens van 2% van de ECB
o Sinds 1990 groeide China ongeveer 10% per jaar
• De groeicijfers in China zijn wel langzaam aan het dalen
o De effecten van de crisis zijn bijna onzichtbaar in China, terwijl China heel nauw samenhangt
met de rest van de wereld. De reden is een enorme budgettaire expansie doorgevoerd door
de Chinese overheid met grootste publieke investeringen
• Het resultaat was een doorgedreven groei van vraag en output
Hoofdstuk 2: A tour of the book
2.1 Geaggregeerde output
o Het was pas na de Tweede Wereldoorlog voor er internationale standaarden ontstonden in
verband met het meten van de geaggregeerde (totale) output
o Simon Kuznets en Richard Stone kregen de Nobelprijs in Economie voor hun bijdrages in de
ontwikkeling van deze standaarden
2.1.1 GDP: production and income
o Gross domestic product (GDP/BBP) is de maatstaf voor geaggregeerde output
o Er bestaan drie verschillende perspectieven:
• Het BBP is de waarde van alle finale goederen en diensten die geproduceerd
werden in een bepaald land gedurende een bepaalde periode
- Intermediaire goederen behoren niet tot het BBP
• Het BBP is de sommatie van de toegevoegde waarde in een bepaald land gedurende
een bepaalde periode
- Toegevoegde waarde = waarde van de productie – waarde van intermediaire
goederen
• Het BBP is sommatie van alle inkomens in bepaald land gedurende bepaalde periode
- Inkomen = arbeidsinkomen + kapitaalinkomen (winst)
4
DEEL I: Introductie
Hoofdstuk 1: A tour of the world (lezen)
1.1 De crisis
Op de eerste fiiguur zien we de output growth rates voor de advanced economies (= 30 rijkste
landen ter wereld) en de developing economies (i.e. de andere 150 landen)
o Tot en met 2007 is er een doorgedreven groei
• In 2007 wordt deze expansie beëindigd door een financiële crisis in de VS
o Huizenprijzen begonnen te dalen nadat ze een hoogtepunt
bereikt hadden door de aangehouden expansie
o Tijdens de expansie werden echter te veel en te grote
hypothecaire leningen gegeven, waardoor klanten hun
maandelijkse betalingen niet meer konden nakomen
o Hierdoor werd de hypothecaire waarde van een huis groter
dan de marktwaarde
o De hypothecaire leningen werden door banken verpakt in
andere effecten en verkocht aan banken over de hele wereld
• De financiële crisis in de VS werd plots een wereldwijde economische crisis
o In 2008 ging Lehman Brothers failliet wat zorgde voor paniek over de hele wereld omdat
zowat iedere bank connecties had met Lehman Brothers
De volgende figuur schetst de evolutie van de aandelenprijzen
o Op het einde van 2008 hebben de aandelenprijzen de helft
van hun waarde verloren
o Ondanks dat de crisis in de Verenigde Staten begonnen is
zagen andere markten hun aandelenprijzen ook dalen
o Iedereen had schrik voor een nieuwe grote depressie
• Gevolg: consumenten gingen minder consumeren en
investeerder minder gingen investeren
• Hierdoor daalde de vraag en de output
o Vanaf oktober 2008 tot en met 2009 was de US output
growth negatief
Waarom werd de financiële crisis in de VS een wereldwijde economische crisis?
o Handel: wanneer Amerikaanse consumenten hun uitgaven verminderen, zal er minder
geïmporteerd worden vanuit andere landen
o Financieel: als banken in de problemen geraken worden er minder leningen uitgegeven en
dalen de uitgaven en de output
1
,1.2 De Verenigde Staten
Met een aandeel van 23% in de wereldoutput is de Verenigde Staten de nummer één vanuit een
economisch perspectief
o De drie belangrijkste variabelen zijn:
• Output growth: de verandering van de output (levensstandaard = output/person)
• Unemployment rate: proportie WN’s die niet werkzaam zijn, maar opzoek naar job
• Inflation rate: mate waarin de goederenprijzen toenemen over een bepaalde periode
o De VS scoort op alle drie de variabelen zeer goed maar we moeten verder kijken dan de
basisvariabelen alleen
• We onderzoeken de interest rates en de productivity growth
Interest rates
o De Fed heeft de federal funds rate (i.e. interest rate) verlaagd om de verminderde uitgaven
tegen te gaan
• Doel: investeerders aantrekken en zo de uitgaven terug doen toenemen
o De federal funds rate daalde van 2.5% in juli 2007 tot bijna 0% in
december 2008
o Indien de rente daalt onder 0% zou iedereen liever cash aanhouden
dan leningen (= zero lower bound)
• De rente kan bijgevolg niet negatief worden
o Een daling van de rente maakt het goedkoper voor consumenten en
investeerders om een lening aan te gaan en te investeren
o Lage rentes zorgen voor twee belangrijke risico’s:
• Als de rente reeds laag is kan de centrale bank dit instrument niet meer gebruiken bij
verdere negatieve schokken
• Lage rentes kunnen ervoor zorgen dat investeerders meer risico’s nemen
Productivity growth
o Productiviteitsgroei is van belang voor een doorgedreven groei van de output per persoon
• Sinds 2010 is de productiviteitsgroei slechts de helft van 1990
o We moeten de productiviteitsgroei samen met de stijgende ongelijkheid bekijken
• Wanneer de productiviteitsgroei hoog is zal iedereen – in andere mate – hiervan de
vruchten plukken, zelfs als de ongelijkheid toeneemt
• Dit is vandaag niet hete geval in de VS: het inkomen van laagopgeleide werknemers
is gedaald
o Het is dus noodzakelijk om de productiviteitsgroei te verhogen of de ongelijkheid te verlagen
1.3 De Eurozone
o = Een economische grootmacht die zeker niet moet onderdoen voor de Verenigde Staten
• Hoe dan ook moeten we in de eurozone meer naar individuele landen gaan kijken
omdat de verschillen groot zijn
o Ten opzichte van de VS kon de eurozone niet heel snel heropstarten na de crisis van 2008
• De economische groei bleef dicht bij 0% tussen 2010 en 2014 en werd zelfs opnieuw
negatief in 2012 dankzij de eurocrisis of de Griekse crisis
o De eurozone staat voor twee uitdagingen:
• Hoe kunnen we de unemployment rates doen dalen?
• Hoe kunnen we samenwerken als een common currency area?
2
,Can European unemployment be reduced?
o Binnen de eurozone vinden we verschillende unemployment rates
• Hierdoor zijn meerdere analyses noodzakelijk
- Spanje (23%) Griekenland (25%)
- Frankrijk (10%) & Italie (12%)
- Duitsland (5%)
o De effecten van de economische crisis op de unemployment rates (zie figuur 1.7. p.11) van
de eurozone waren het hoogst in Ierland, Spanje en Griekenland
• In de UK, Zweden en Italië bleef de unemployment rate stabiel en in Duitsland daalde
deze zelfs
o Sommige economen geloven dat het probleem ligt in de rigiditeit van onze arbeidsmarkt
• M.a.w. sommige Europese landen beschermen hun werknemers te veel
• Vb. overheden maken het duurder voor bedrijven om werknemers te ontslaan ->
bedrijven zullen minder werknemers aannemen -> unemployment rates stijgen
• Vb. overheden bieden interessante werkloosheidsuitkeringen aan -> de stimulans om
naar werk te zoeken neemt af -> unemployment rates stijgen
o Een mogelijke oplossing is dus het verminderen van deze rigiditeit van de arbeidsmarkt
• De graad van bescherming moet in elk Europees land even groot zijn
What has the euro done for its members?
o Voorstanders van de euro:
• De euro geeft een enorme symbolische waarde
• De euro geeft veel economische voordelen: geen wisselkoersen meer en geen nood
meer om munteenheden te wisselen tijdens het reizen
• De euro draagt bij aan de ontwikkeling van één economische wereldspeler
o Tegenstanders van de euro:
• Gemeenschappelijke munt betekent ook een gemeenschappelijk monetair beleid.
Wat moet er dan gebeuren met de rente wanneer ene land zich in een recessie
bevindt en andere in expansie? Het eerste land heeft lage rentes nodig om de
uitgaven te verhogen en het tweede land een hogere rente om de groei te vertragen
• De euro elimineert het instrument van de wisselkoers: we kunnen de nominale
wisselkoersen niet meer aanpassen
1.4 China
De output per persoon in de VS is bijna 7 keer hoger dan in China. Toch wordt China beschreven als
de economische supermacht. Hoe komt dat?
o De output per persoon in de VS en China is relatief gezien $54,59 en $7,63. We moeten in
ons achterhoofd houden dat we een relatief rijk land vergelijken met een arm land. Hierdoor
zijn de prijzen in China een stuk lager. Als we de levensstandaard willen meten moeten we
deze prijsverschillen elimineren. Dit doen we door gebruik te maken van de purchasing
power parity of kortweg PPP. Hierdoor blijkt de output per persoon in China $12,100 i.p.v.
$7,63 te zijn. Merk op dat dit nog steeds lager is dan $54,59.
o De Chinese markt groeit enorm snel: growth rates van 10% zijn geen uitzondering
3
, o De VS en de eurozone hadden beide een negatieve groeitussen 2008 en 2009
• Eurozone heeft zich minder goed kunnen herstellen in vergelijking met de VS
• In 2012 was de groei in de eurozone zelfs opnieuw negatief dankzij de eurocrisis
o De unemployment rate in de eurozone is bijna dubbel zo groot dan de unemployment rate
van de Verenigde Staten
o De inflatie in de eurozone is laag, onder de grens van 2% van de ECB
o Sinds 1990 groeide China ongeveer 10% per jaar
• De groeicijfers in China zijn wel langzaam aan het dalen
o De effecten van de crisis zijn bijna onzichtbaar in China, terwijl China heel nauw samenhangt
met de rest van de wereld. De reden is een enorme budgettaire expansie doorgevoerd door
de Chinese overheid met grootste publieke investeringen
• Het resultaat was een doorgedreven groei van vraag en output
Hoofdstuk 2: A tour of the book
2.1 Geaggregeerde output
o Het was pas na de Tweede Wereldoorlog voor er internationale standaarden ontstonden in
verband met het meten van de geaggregeerde (totale) output
o Simon Kuznets en Richard Stone kregen de Nobelprijs in Economie voor hun bijdrages in de
ontwikkeling van deze standaarden
2.1.1 GDP: production and income
o Gross domestic product (GDP/BBP) is de maatstaf voor geaggregeerde output
o Er bestaan drie verschillende perspectieven:
• Het BBP is de waarde van alle finale goederen en diensten die geproduceerd
werden in een bepaald land gedurende een bepaalde periode
- Intermediaire goederen behoren niet tot het BBP
• Het BBP is de sommatie van de toegevoegde waarde in een bepaald land gedurende
een bepaalde periode
- Toegevoegde waarde = waarde van de productie – waarde van intermediaire
goederen
• Het BBP is sommatie van alle inkomens in bepaald land gedurende bepaalde periode
- Inkomen = arbeidsinkomen + kapitaalinkomen (winst)
4
