Fysiologie en pathologie van het gastro-
intestinaal stelsel
1. Overzicht van de belangrijkste symptomen
1. Anorexia
Eetlustvermindering organische of psychogene basis
2. Vermagering
Gevolg zijn van anorexia of verminderde resorptie en vertering
Een andere aandoening kanker, diabetes, mellitus, …
3. Nausea = misselijkheid
Veroorzaakt een onaangenaam gevoel in de maag en een
afkeer van voedsel
Gevolg vaneen afgenomen motiliteit van:
Maag
Duodenum
Proximale dundarm
Faciale bleekheid, verhoogde zweetsecretie, bradycardie trage
pols, bloeddrukdaling en speekselvloed hevige nausea
4. Vomitus of emesis = braken
Onstspant de slokdarm en is er een hevige contractie van het
diafragma en de buikspieren maaginhoud krachtig naar
boven gewerkt wordt
Te langdurig braken:
Minder ernstige problemen: beschadiging van de mond-
en keelmucosa, aantasting van het tandglazuur, pijnlijke
buikwand, …
Meer ernstige problemen: deshydratatie,
electrolietenverlies, oesofagitis, slokdarm- en
cardiascheuren, …
Hematemesis = bloedbraken
Langdurig braken of slokdarm- of maagbloeding
Retentiebraken
Ruikt meestal slecht
Braaksel een fecale geur geen passage meer mogelijk
in de darmen
Fecaloid braken
Lijkt sterk op vloeibare stoelgang
5. Reflux, regurgitatie en ruminatie
Maaginhoud terug naar de slokdarm, keel of mond zonder
tussenkomst van het braakcentrum in de hersenen geleggen
zonder typische braakbewegingen
Reflux
Terugvloei van de zure maaginhoud naar slokdarm, keel
of mond doorheen een defecte onderste slokdarm-
sfincter pyrosis zuurbranden
Regurgitatie
, Terugstroming van maaginhoud met mondjesmaat door
motiliteitsstoornissen
Ruminatie = herkauwen
Voedsel soms onbewust terug tot in de mond gewerkt
wordt nadien weer ingeslikt
6. Dysfagie
Het voedsel niet normaal passeert nadat het is doorgeslikt
Pijnloos of pijnlijk zijn
Motiliteitsstoornissen van de slokdarm
Meteen dysfagie voor vloeibaar en vast voedsel
Obstructieve stoornissen
Eerst enkel dysfagie voor vast voedsel later ook
voor vloeibaar voedsel
= ‘progressieve’ dysfagie
7. Odynofagie
Pijn bij het slikken meestal door een ontsteking
8. Pyrosis
Zuurbranden of een branderig gevoel vanuit de maagstreek
De oorzaak is meestal reflux
Pyrosis-klachten kunnen een hartinfarct stimuleren
Ernst van de zuurbranden staat los van de graad van
oesofagitis slokdarmontsteking
Niet eens een oesofagitis te hebben en toch kan je veel
last hebben van zuurbranden
9. Singultus
Hikken
Vermoedelijk door prikkeling van het diafragma door bv. grote
brokken voedsel die door de slokdarm passeren
Aandoening buiten het gastro-intestinale stelsel hik
veroorzaken bv nierinsufficiëntie (gestegen ureum in het bloed)
10. Borborygmi
Geluiden in de buik
Luide ingewandsgeluiden gevolg van te sterke dammotiliteit
door de aanwezigheid van te veel gas of vocht in de darmen
11. Ructus
Doorgeslikte boeren (aerofagie)
Optreden bij:
Stress
Te snel eten
Gevolg zijn van:
Bepaalde bovenbuikaandoeningen
12. Foetor ex ore
Een onaangename geur in de mond
Gevolg zijn van:
Slecht kunstgebit
Slechte mondhygiëne
, Gingivale onsteking
Respiratoire aandoeningen
Aandoeningen van de mond- en keelholte
Vaak ’s morgens bij het wakker worden aanwezig ’s nachts
bijna geen speekselproductie en kunnen bacteriën uitgroeien
13. Meteorisme
Een opgezette buik
Gevolg zijn van:
Gasophoping in de darmen door motiliteitsstoornissen bv
bij zeer sedentaire personen
Extra gasontwikkeling door aeofagie of voedsel dat bij
vertering veel gasvorming veroorzaakt bv bonen, erwten,
uien, …
Antibiotica die de darmflora beïnvloeden
14. Flatulentie
Winderigheid
Ontstaat doordat:
Darmgassen naar buiten geloosd worden
15. Diarree
Afwijkingen in de stoelgangsgewoonten voordoen in termen
van te veel, te frequent, te plat
Veroorzaakt door:
Gestoorde darmmotiliteit met afgenomen vochtresorptie
en toegenomen vochtsecretie
Acute diarree:
Dagenlang aanhouden ‘snel’ over
Gevolg zijn van:
Acute stress
Een infectie
Een toxisch effect bv medicatie
Veroorzaakt door:
Exogeen agens
LET OP
Deshydratatie
Electrolietenverlies of electrolietenstoornissen
Antidiarreïca nuttig bij uitgesproken diarree
Antibiotica zelden nodig
Tijdelijk restenarm dieet aanbevolen
Therapeutisch probleem
Chronische diarree:
Langer dan 3 weken duren
Meestal veroorzaakt door een endogeen
gastrointestinaal probleem Crohn, coeliakie, …
Vooral een diagnostisch probleem
Een adequate behandeling is pas mogelijk als de
etiologie gekend is
Vaak bij inflammatoire darmziekten Chrohn, colitis ulcerosa
, LET OP:
Vermagering
Deficiënties aan vitaminen en voedoingsstoffen
Treden enkel op bij beschadiging van de darmmucosa
16. Obstipatie
= constipatie of verstopping
De definitie drukt zich dus uit in termen van:
Verminderde frequentie
Verminderde hoeveelheid
Te harde consistentie
2 soorten obstipatie:
Constipatie van het colon geen fruit, groenten
Te weinig darminhoud bv restenarme voeding
Door te trage colonmotoriek bv zwangerschap
Constipatie van het rectum = dyschezie
Door afstompen van defecatiereflex mensen die hele
dag de stoelgang ophouden (nadien ook niet meer kunnen
gaan), anale scheurtjes
Door verslapte spieren van buikwand en
bekkenbodem ouderen, vrouwen die vaak zijn bevallen
Soms ‘overloop-diarree’
Faecalomen = stoelgang heel hard
lang niet naar wc kunnen gaan
voorkomen: pediatrie en geriatrie
Zeldzame keer blijkt obstipatie een aangeboren afwijking te
zijn
Meestal is de obstipatie verworven en het gevolg van:
Ouderdom vertonen heel vaak obstipatie door colonverwijding
of andere oorzaken
Immobiliteit door een te sedentair leven of secundair aan andere
pathologie gevolg vermindering van de darmperistaltiek
Slechte eetgewoonten te weinig vezels op het menu
Slechte defecatiegewoonten stoelgang te vaak ophouden, de
defecatie uitstellen, te weinig tijd nemen om te defeceren
Ileus het verdwijnen van darmtransit door mechanische
darmopstopping of darmparalyse
Psychogene basis situatieve obstipatie bij verandering van
omgeving bv op vakantie gaan, …
Atone obstipatie bv bij depressie, anorexia nervosa,
zwangerschap
Proctogene obstipatie stoelgang opgehouden in het rectum
Medicatie neveneffecten op obstipatie bv narcotisch analgetica,
ijzerpreparaten
Organische darmaandoeningen bv diverticulose,
coloncarcinoom, …