Aardrijkskunde samenvatting H3 Middellands Zeegbied
Paragraaf 1
De Middellandse Zee ligt op een convergente plaatgrens. De Afrikaanse plaat beweegt naar de
Euraziatische plaat toe. Afrika draait richting Europa. Deze beweging wordt aangedreven door het
wegzakken van oceanische korst. De Euraziatische plaat beweegt een beetje weg van Afrika. Het
gevolg is dat er op de convergente plaatgrens ook rekkrachten actief zijn. De sterkste rek vindt plaats
in de westelijke Middellandse Zee. De continentale korst van de Euraziatische plaat is daardoor
uitgerekt en verzakt. Hierdoor bestaat de westelijke middellandse Zee uit laaggelegen bekkens in
plaats van hoge gebergten. Nu is er nog maar en klein stukje van de Afrikaanse plaat in het noorden
over: de Apulische plaat.
Door de combinatie en afwisseling van convergentie en divergentie zijn verschillende mini-oceanen
ontstaan en weer dichtgedrukt. Op die plekken vinden we nu jonge gebergten, ook wel alpiene
plooiingsgebieden genoemd. Ze bestaan vooral uit sedimentgesteenten, gevormd uit de dikke lagen
zand, klei en kalk die eerder afgezet zijn op de bodem van de zee. Bij een minioceaan is de rek zo
groot geweest dat magma van grote diepte omhoog is gekomen en nieuwe oceanische korst heeft
gevormd.
De Iberische plaat (Spanje en Portugal) is al lange tijd aan het ronddraaien op het scharnierpunt van
Afrika en Europa. De gebergten van Spanje lopen daarom in alle richtingen. Langs de randen van
andere microplaten vinden we ook gebergten. Subductie van de Afrikaanse onder de Egeïsche plaat
leidt tot vulkanisme boven de wegduikende plaat. De beroemdste vulkaan hier is Santorini. Hoewel
vrijwel alle oceanische korst bij Italië al is weggedoken, zorgt dit nog wel voor vulkanisme, zoals bij
Sicilië. De Etna is echter een bijzondere vulkaan. Die ligt namelijk zeer dicht bij de plaatgrens en kent
rustig vulkanisme, dat je juist bij divergente plaatgrenzen vindt. Hier zie je de rek ook terug in het
type vulkanisme. Blijkbaar is op e plaatgrens zo veel rekspanning, dat diepe magma omhoog kan
komen en een zeer actieve, maar hoofdzakelijk effusieve vulkaan veroorzaakt.
Paragraaf 2
De kans op aardbevingen in het Middellandse Zeegebied is het grootst in het oostelijk deel. Dit komt
doordat Afrika tegen de klok in een draaiende beweging nar Europa maakt. De vele microplaten
bewegen langs elkaar, en zo ontstaat er een ingewikkelde breuksystemen waar de spanning continu
wordt opgebouwd. Hoe langer deze spanning zich opbouwt, des te heftiger de aardbeving. In Italië
en Griekenland worden de meeste aardbevingen veroorzaakt door subductie. Hierbij vinden
overschuivingen van sedimentgesteente in Italië en verzakkingen in de Egeïsche Zee plaats. Daardoor
ligt het hypocentrum bij de meeste aardbevingen erg ondiep. Dat maakt de aardbevingen alleen
maar gevaarlijker. Voor- en naschokken vinden plaats omdat bij een aardbeving nieuwe breuken
ontstaan en niet alle spanning direct verdwijnt. Naschokken kunnen veel schade veroorzaken
doordat de gebouwen tijdens de eerste beving al flink zijn aangetast en nu helemaal instorten.
De vulkanen in het Middellandse Zeegebied worden bijna allemaal veroorzaakt door subductie. Op
zon 100 kilometer diepte smelt de wegduikende, zwaardere oceanische korst en vermengt zich met
water en lichter sediment. Dit mengsel hoopt zich dan voor kortere of langere tijd op in een
magmakamer. Omdat dit magma nogal stroperig is, vinden uitbarstingen pas plaats wanneer een
hoge druk is opgebouwd in de magmakamer. Daardoor zijn de meeste vulkanen in het Middellandse
Zeegebied explosieve stratovulkanen. Ze vormen caldera ’s zodra de vulkaan na een explosieve
eruptie instort. Van de vulkanen in het Middellandse Zeegebied krijgen de Italiaanse vulkanen de
meeste aandacht omdat zij nu (Etna) of in het recente verleden (Vesuvius) actief zijn (geweest). De
rekspanning op de grens van de Afrikaanse en Euraziatische plaat zorgt ervoor dat hier diep magma
naar boven kan komen. Dit magma heeft een andere chemische samenstelling en is minder stroperig
dan bijvoorbeeld bij de Vesuvius, waardoor de uitbarstingen minder explosief zijn, maar veel vaker
voorkomen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maraknottenbelt. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
