dierengedrag
studie van dieren gedrag = ethologie
- Charles Darwin, 19e eeuw
- Fundamentele invloed op de ontwikkeling van de moderne ethologie (biologie)
Ethologie
Ethos = gewoonte, aard, norm
Logos = de leer
➔ De biologische studie van gedrag
Wetenschappelijke verantwoorde methodologie
Evolutieleer
Oscar Heinroth
Dieren in vrije natuur
Uitwendig zichtbaar gedrag
Beschrijvende ethologie
Beschrijvende ethologie:
Inventaris van alle gedrags elementen van een diersoort
Vergelijkende ethologie
Vergelijken van gedragingen bij mens en dieren
Experimentele ethologie
4 vragen van Tinbergen
Biologische grondslag: Fundamentele vraagstellingen om gedrag te verklaren
- Waardoor word het gedrag veroorzaakt, causaliteit
- Wat is de functie van gedrag
- Hoe ontwikkeld het gedrag zich ontogenetisch (tijdens de levensloop)
- Hoe is het gedrag fylogenetisch ( in de loop van de evolutie) ontstaan
Voorbeeld
Zilvermeeuwkuiken pikt naar rode punt op de snavel
- Sleutelprikkel → Welbepaalde prikkel roept welbepaalde reactie op
- Supranormale prikkel → prikkel die een bepaald gedrag beter uitlokt dan de normale,
natuurlijke sleutelprikkel voor dit gedrag
- Supranormale simuli → Overdreven prikkels die in de natuur niet te vinden zijn en een
sterkere reactie oproepen van de dieren dan de normale natuurlijke sleutelprikkels
1
, Inprenting
k.lorenz
Volgreactie: inprenten en volgen van ouderbeeld
Seksuele partnerkeuze
Het is gebonden aan de sensitieve periode
- Bv eend: volgreactie bij 8-20uur na geboorte
Seksuele inprenting 5-19e dag
Onomkeerbaar
Grondleggers moderne ethologie
n. Tinbergen
k. lorenz
nobelprijs geneeskunde
k. von frisch
cognitieve ethologie
wat denken en voelen dieren
toegepaste ethologie
Ethologische kennis toepassen op gedomesticeerde diersoorten
Dierenwelzijn
Optimaliseren van productie
Gedragscontrole
Ongewenst en abnormaal gedrag
Mens-dier interacties
2
,Communicatie
Definitie
Communicatie treedt op wanneer een dier reageert op de signalen die worden uitgezonden door
een ander dier (informatie-overdracht–respons).
of
Communicatie treedt op wanneer een dier reageert op de signalen die worden uitgezonden door
een ander dier en ze hieruit wederzijds voordeel halen
Voorbeeld
Mieren volgen geurspoor om voedsel te vinden → geen wederzijds voordeel
Voorwaarden communicatie
Zender produceert signaal (functie-doel)
Ontvanger vangt signaal op met zintuigen
Reactor reageert met respons
Respons heeft biologische betekenis voor actor en reactor
➔ Wederzijds respons
Functies communicatie
Herkenning
Alarm slaan
Verstevigen sociale banden
Beperken van agressief gedrag
Voedseloverdracht
Aanzetten tot gezamenlijk gedrag...
Signalen
Sommige hebben dezelfde betekenis voor veel diersoorten
Maar ook diersoortverschillen in betekenis!!
zeer belangrijk om signalen goed te interpreteren
➔ Antropomorfiseren van signalen vermijden, menselijke signalen toekennen aan dieren
➔ Context meenemen
Metacommunicatie
Een signaal geef informatie over de interpretatie van een ander signaal
Bv: playbow, playface
3
, Soorten signalen
Digitale signalen: alles of niets → vuurvliegje, licht of geen licht
Graduele signalen: Variatie in intensiteit en complexiteit (gradaties)
Soorten signalen → communicatie
Chemische communicatie
Zender: productie chemische stoffen
Ontvanger: opvangen stoffen door reukorgaan
Voordeel: gemakkelijke verspreiding, gaat ver
Eenvoudige zintuigen
Nadeel: trage fade out (vervagen)
Deel van geursignaal bevatten feromonen
- stoffen die door dier worden geproduceerd om bij ander dier (soortgenoot) reactie te
veroorzaken
- elk feromoon heeft bij alle individuen dezelfde betekenis
- uitsluitend voor dit doel gevormd
detectie via vomeronasaal orgaan
voorbeelden feromonen
bijen: koningin produceert koninginnenstof
- verhinderd dat werksters eitjes leggen
o Feromoon wordt via de hofdames over heel de kolonie verspreid
o ➔koningin sterft ➔feromoon mindert ➔werksters leveren langer koninginnengelei
aan larve in koninginnencel
- Werksters
o Nectarrijke bloemen markeren
o Nectararme bloemen markeren
Termieten: arbeiders
- Elke kast eigen feromoon
o Mengeling bij larven
o Uitgroeien bij nodige kast
Naakte molrat:
- eusociaal zoogdier
o kastensysteem, gemeenschappelijke broedzorg, overlappende generaties
- koningin, werkster, soldaten
- nakomelingen koningin onvruchtbaar
o dominant gedrag
o stof in urine
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kelseymaes1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.