Klinische Biologische Psychologie
Neurobiologische perspectieven op autisme
Inhoud
o Wat is autisme?
o Het hersenorkest
o Neurobiologie van autism
o Klinische toepassingen?
o Neurodiversiteit
Wat is autisme?
o Zien als een manier van zijn, denken, gewaarworden
o Manier van voelen is heel anders dan wij de wereld ervaren
o In klinische wereld ➔ stoornis
Normaal? Of abnormaal?
o NORMAAL
• “Zoals het vaakst voorkomt, zoals de meeste mensen doen…”
• “Alledaags”, “Gemiddeld”, “Gebruikelijk”, “Gangbaar”, “Niet afwijkend”…
o ABNORMAAL
• “Niet gewoon”, “Afwijkend”, “Gebrekkig”, “Apart”…
• Maar ook: “Onnatuurlijk?”
“Pathologisch?”
“Autistisch?”
- Zien we autistisch ook als iets onnatuurlijks en pathologisch?
Autisme abnormaal?
o CDC (2021): 1 op 44 kinderen in USA
• Vrij hoog prevalentiecijfer
• 6750 baby’s geboren met autisme per jaar ➔ stijgt steeds
o Stijgingen:
• Toegenomen bewustzijn
- Toegenomen kennis van wat autistisch is
• Betere toegang tot gezondheidszorg
• Bredere diagnostische criteria
o Maar… onderschatting?
• Vrouwen vs Mannen?
- Meer mannen gediagnosticeerd dan vrouwen
- Meer onderzoek gedaan bij mannen
• Oudere populaties?
DSM-V
A. Blijvende tekorten in de sociale communicatie en interactie
• Sociaal emotionele wederkerigheid, empathie, problemen op vlak van
relaties en interacties
B. Beperkte zich herhalende gedragspatronen, beperkte interesses en activiteiten
• Kunnen zeer uitgesproken interesses zijn: verkeersborden,… Schommelen
met lichaam
C. Aanwezig vanaf de vroegste kindertijd
D. Veroorzaken klinisch significante lijdensdruk of beperkingen
1
,In gesprek…
o Sociaal doolhof:
• Complexe wereld, te veel sociale regels, interactie met mensen gaat zeer
snel, voelen zich vaak anders in de wereld
o Voorspelbaarheid:
• Geeft rust in hun sociale doolhof als de wereld voorspelbaar is
o Herhaling:
• Geeft ook rust, zijn de repetitieve gedragspatronen, geeft
voorspelbaarheid, geeft controle
o Verstoorde prikkelgevoeligheid:
• Gevoelig voor alle prikkels
• Moeilijkheden met het filteren van informatie, alle prikkels krijgen
evenveel aandacht in de hersenen
o Sterke interesses
o Detailgerichtheid:
• Niet kunnen filteren, op werkvloer kan dit soms ook positief zijn
o Vermoeidheid:
• Als je continu alle prikkels binnenkrijgt, wat zijn de sociale regels etc is
heel vermoeiend. Camoufleren vaak hun symptomen.
• Vaak eerst aanmelding met bv. burn-out
Misvattingen…
o Lage intelligentie:
• Vaak gedacht dat ze allemaal een laag IQ hebben MAAR er zijn 2 groepen
enerzijds laag IQ anderzijds hoog IQ ➔ hebben andere problemen deze
moeten continu hun kenmerken camoufleren
2
,o Lastige mensen:
• Criterium A en B, maar neem eens perspectief in van mensen met ASS,
hebben het vaak ook lastig
o Vooral bij kinderen:
• Groeien op tot volwassenen met ASS, deze groep mogen we ook niet
vergeten, job zoeken, gezin onderhouden, op pensioen gaan
o Geen empathie:
• Verkeerd, hebben vaak heel veel empathie, soms worden ze vaak zo
overspoeld dat ze er niet mee kunnen omgaan, vaak moeilijkheden met
het communiceren van empathie
o Geen sociale motivatie:
• Geen motivatie om sociale relaties aan te gaan ➔ net omgekeerde wordt
vaak gezocht naar relaties maar is vaak heel moeilijk om in interactie te
gaan met anderen, vaak heel vermoeiend, voorkeur kan bestaan om soms
eens even alleen te zijn
o Extreem mannenbrein:
• Werd gezien als vooral voorkomen bij mannen, ligt wel hoger dan bij
vrouwen maar is veel lager dan gedacht is geweest.
• Gaat over het feit dat mannen gekenmerkt worden door minder vlotte
communicatie, betere mogelijkheden door abstract redeneren,.. Mannen
zouden nog meer naar het extreem neigen en vrouwen naar het
mannenbrein maar is nog steeds een groot debat rond
Het hersenorkest
o Metaforen gebruiken gaat enkel bij personen die ook metaforen gebruiken
• Enkel bij mensen met een normaal IQ
Het sociale brein
o Cortex met de 4 regio’s
o Grijs = heel stuk van de hersenen, limbisch systeem,
hersenschors, hypothalamus, cerebellum
o Cerebellum grootste focus
• belangrijkste hersengebied bij autisme
o Sociale brein
• Verschillende hersengebieden die iets te maken hebben met ons sociaal
gedrag
• Belangrijk: paarse gedeelte temporo-parietal junction
• Mediale prefrontale cortex: gebied dat vb. instaat voor oordelen maken
van zelf en anderen.
• Cerebellum wordt vaak vergeten
3
, o Simpelere versie
• Al die hersengebieden zijn met elkaar verbonden en
communiceren met elkaar
• Al die hersengebieden zijn muzikanten en deze dienen
samen te spelen om een melodie te vormen
• Sociaal gedrag ➔ melodie
- Als ge kijkt naar een orkest is er een dirigent aanwezig
die de maat aangeeft,..
o Deze rol van dirigent wordt gespeeld door het cerebellum
• Hersengebied voor heel veel gedragingen van toepassing
- Voor soepel verloop en vloeiende coördinatie van gedrag
(executieve functies, emotie regulatie,
taalvaardigheden,…
• Als we het zouden opentrekken ➔ heel groot hersengebied
➔ Bevat 4x meer hersencellen dan al de rest van de
hersenen samen
• Heel snelle verwerkingscapaciteit
o Gaat info doorgestuurd krijgen van corticale hersengebieden
o Gaat opslaan in interne actiemodellen waar info in wordt verwerkt
o Verwerkte info wordt dan terug gestuurd naar de hersengebieden waardoor
gedrag dan soepeler worden uitgevoerd
o Als dit niet goed loopt geven hogere gebieden feedback zodat cerebellum terug
kan aanpassen in de interne modellen en het dan terug soepeler kan worden
uitgevoerd
4
