Uitgebreide transcriptie van alle hoor- én responsiecolleges van Geschiedenis van Opvoeding & Onderwijs 2022
76 keer bekeken 9 keer verkocht
Vak
Geschiedenis Van Opvoeding & Onderwijs (PABAP043)
Instelling
Rijksuniversiteit Groningen (RuG)
Ik heb bij ieder hoorcollege op transcriberende wijze aantekeningen gemaakt. Ieder onderwerp dat door de docent of een gastspreker is aangekaart staat in deze aantekeningen. Het is dus geen samenvatting, maar eerder een samenvoeging van de stof. Bovendien staan ook de antwoorden op de oefententamen...
Geschiedenis opvoeding & onderwijs: Kijken naar verschijnselen rond kinderen en proberen te
begrijpen hoe dat komt en waarom dat ooit anders was ; Wat heeft het verleden met ons heden te
maken?
Waarom geschiedenis van opvoeding en onderwijs?
Sinterklaas: een opvoedkundig feest (focus op goed/slecht gedrag van kind) en bestaat al sinds 14e
eeuw (zwarte piet pas sinds 19e eeuw). Destijds waren de helpers van Sinterklaas ‘duivels’. Heilige
Sint was zo machtig dat hij deze duivels had getemd. Ouders maakten kids bang met duivels: als je je
niet goed gedraagt dan komen de duivelse knechten je halen. Dit representeert het strenge
opvoeden van toen (straffen). Er was ook een periode zonder ‘helpers’ van Sinterklaas. Dit maakt een
ander feest en representeert een ander soort opvoeding. Twee eeuwen later ontstond de ‘zwarte
piet’; de knecht kwam terug. Voor het eerst in een boek (1850) kwam Sinterklaas met zijn knecht
(vriendelijk uitziend jongetje met donkerbruine huid en krullen) in een stoomboot. Deze knecht
waarschijnlijk nagemaakt van schilderijen van Spaanse edelen die zich graag afbeelden met hun
zwarte knechtjes. Spaansen wilden destijds graag pronken, omdat zij geïnteresseerd waren in alles
dat exotisch was. In de 20e eeuw werd piet een grappenmaker die krom praatte. Tegenwoordig geen
zwarte pieten meer. Dit vertelt ons dat we vandaag de dag niet willen dat kinderen opgroeien met
het idee dat een witte man heilig is en een zwarte een hulpje, we willen dat kids opgroeien met een
gevoel van inclusie. Alle boeken over Sinterklaas zijn dus bronnen over de geschiedenis van het
opvoeden.
Veel schilderijen uit 15e/16e eeuw moet
je anders lezen; geen realiteit. Je moet
deze schilderijen als het ware ‘op zijn kop
bekijken’. Het is allemaal symbolisch.
Stokpaard en rijden op een hek staat
voor verboden seksualiteit. Dobbelen
(gokspelletje) staat voor het te luchtig
omgaan met kiezen van partner.
Schilderij brengt dus normen/waarden
over: allemaal metaforen voor
ondeugden. Dit zijn dus prescriptieve
bronnen en laten zien hoe het wel of juist
niet moet.
Soorten bronnen die we gebruiken bij dit vak
1. Teksten
2. Afbeeldingen
3. Artefacten
Afbeeldingen: prescriptief (voorschrijvend) of descriptief (beschrijvend)? Symbolisch?
, Teksten: vier categorieën, namelijk prescriptieve teksten (normatief), descriptieve teksten,
persoonlijke teksten/egodocumenten en literaire teksten. De persoonlijke teksten waren
autobiografisch. Voorbeeld dagboek: Hieruit kan veel geleerd worden over hoe de opvoeding werd
vormgegeven, maar ook wat kind daarvan vond. Literaire teksten laten zien wat kinderen destijds
lazen en welke pedagogische boodschappen destijds in boeken werden doorgegeven. Daarnaast
kunnen die boeken ook weer symbolisch zijn. Discussie puntje binnen het onderzoek naar
jeugdliteratuur: ze zijn geschreven door volwassenen, maar hoe kunnen volwassenen nou weten hoe
een kind denkt? Sommigen denken dat zij zoveel dezelfde ervaringen hadden dat ze hetzelfde leven
leidden.
Artefacten: denk bijvoorbeeld aan de pechvogel. Deze werd door de meester naar een kind gegooid.
Dit kind moest dan die pechvogel terugbrengen (vernederend want iedereen kon kind zien) en werd
vervolgens gestraft door de docent.
Een historisch pedagogisch debat
De evolutionisten - Boek: Lénfant et la vie familiale door Philippe Aries (1960)
In dit boek werd de zwarte legende besproken: Voor de 17e eeuw bestond er nog geen kindertijd
(kids zijn kleine volwassenen) en voor de 18e eeuw bestond er geen gezinsleven. Dit werd opgemaakt
uit bronnen zoals moralistische traktaten, woordenboeken, afbeeldingen en kleding)
De structuralisten - Linds Pollock (1983)
Structuralisten keken ook naar egodocumenten en interpreteerden bronnen anders, hierdoor zagen
zij meer de belevingen van ouders terug. Dit wordt nu de witte legende genoemd. Zij beweerden dat
er wel degelijk liefde was vanuit ouders, ook in de 15/16e eeuw. De hoge kindersterfte kwam door
armoede en gebrek aan hygiëne. Waarom werd dit nou niet in die egodocumenten beschreven?
Destijds werden dagboeken juist gebruikt als een zakelijke verslaglegging van de dag, dus niet zoals
hoe wij tegenwoordig dagboeken gebruiken. Deze bronnen moeten dus anders worden
geïnterpreteerd. Ouders hadden juist moeite met hard straffen. Het stond wel in de opvoedkundige
boeken, maar de uitvoering was niet zoals in de prescriptieve bronnen stond omschreven. Het is
overigens wel zo dat er sinds de tweede helft van de 18e eeuw meer uitingen van affectie.
Conclusie: continuïteit (kindertijd en affectie) én discontinuïteit (uitingen van affectie, aandacht voor
kind en opvoeding)
De zwarte legende gaat teveel uit van een omslagpunt, maar de witte legende moet iets
genuanceerder.
Kinderen voor kinderen als spiegel van kindbeelden en opvoed strategieën
Relatie kind tot ouders
1970 > democratiserning van het gezonsleve: De vanzelfsprekende autoriteit van ouders maakte
plaats voor het onderhandelingshuisehouden en anti-autoritair (experiment) opvoeden. In anti-
autoritair opvoeden mochten kinderen volledig hun gang gaan (chaos!). In een
onderhandelingshuishouden was meer ruimte voor kids om een eigen persoon te zijn en hun stem te
laten horen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maartjezantenvan. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
