1. Wat is cultuurgeschiedenis ?
Cultuurgeschiedenis is een specifiek gebied binnen de geschiedschrijving. Het tracht een
samenhangend beeld te bieden van een historische periode of van een evolutie waarin gegevens uit
zeer diverse gebieden van de cultuur worden samengebracht in een gemeenschappelijk verband.
Cultuurgeschiedenis bestaat uit verschillende domeinen van de geschiedenis zoals kunst, literatuur,
politiek, economisch,... en de architectuur.
De architecturale ruimte als beeld heeft niet enkel betrekking op de bebouwde ruimte maar ook op
de imaginaire (het beeld van) ruimte.
Zo is het Paleis van Versailles een voorbeeld van de bebouwde ruimte. De architectuur weerspiegelt
de macht en het bezit van de koning. Terwijl in diezelfde periode de imaginaire ruimte terug te
vinden is in de brieven van Mme de Sévigné waarin de ruimte als het ware een psychologische
uitbreiding wordt van het bewustzijn, de ervaring, de emotie.
2 voorbeelden
1. bebouwde ruimte : Otto Wagner psychiatrische instelling Am Steinhof
modernistische architectuur , logica van optische transparantie reflecteert ideeën over
hoe een gezonde maatschappij eruitziet, niet verbogen hygiënisch, gecontroleerd,
gedecriminaliseerd
2. imaginaire ruimte Antoine Wattau les plaisirs du bal , 18e eeuw
rococo schilderkunst, voorstelling van de sfeer van pastorale literatuur = geïdealiseerd
boerenbestaan , voorgrond adel op de ahctergrond geïdealiseerd landschap volgens de
verbeelding van de adel
de cultuur van de barok
17e eeuw, turbulente tijden
soc. : godsdienstoorlogen, ontdekkingsreizen, ontwikkelingen in wiskunde, fysica etc.
pol. : vorstelijk absolutisme en ontwikkeling burgerlijke cultuur
Centraal : Kunnen we de werkelijkheid wel kennen of worden we onvermijdelijk bedrogen door onze
zintuigen ?
trompe l’oeil : radicale natuurgetrouwheid, net echt
Kon mensen overtuigen , en kon dus ingezet worden in de strijd voor religieuze zaken
‘het leven is een droom’ Pedro Calderon
Vooraanstaand voorbeeld van de literaire barok, gaat over werkelijkheid en droom, kunnen we
überhaupt onszelf wel kennen?
- Centrale themas
1. obsessie tot zelfkennis ‘wie ben ik’
, 2. trompe l’oeil : als alles schijn is is het leven niet meer dan een droom
- kenmerken
1. expressie
2. claire-obscure
3. illusie
4. katholieke landen : contrareformatie protestant : stilleven
Schilderijngen barok
De kruisiging - Pieter paul
Rubens 17e eeuw
Beweging (diagonalen)
en dramatiek (spieren, gezicht,
suggestief moment) op
exhuberante manier
Pieter Paul Rubens - de
kruisafneming 17e eeuw
, Caravaggio, narcissus eind 16e eeuw
Avondmaal in Emmaüs, caravaggio
Voorbeeld van chiaroscuro
Suggestief moment : ingehouden
beweing
Dramatiek ; vatten van meest
dramatische moment
realisme
Illusionisme : radicaliseren van de barok
Jan van der vaart, viool en boog eind 17e eeuw cornelius gijsbrecht, achterkant van een
ingekaderd schilderij 17 e eeuw
