Inleiding
1. Ontwikkelingen en actuele tendensen P&F
P&F (en alle rechtsregels in het algemeen)= een weerspiegeling van heersende
maatschappelijke waarden
- Maatschappelijke waarden veranderen doorheen de tijd
- P&F: fundamentele wijzigingen ondergaan= een ware copernicaanse revolutie
Ancien Régime
- veel kinderen met vaderlijke macht over de kinderen
- typisch beeld van man en vrouw: man staat boven de vrouw= maritale macht
o man moet vrouw beschermen en de vrouw moet gehoorzamen want man is
hoofd van de familie
- kerkelijk huwelijk
o vanaf het huwelijk met de man wordt de vrouw handelingsonbekwaam
- echtscheiding quasi onmogelijk (wat god verbonden heeft zal de mens niet scheiden)
- homohuwelijk totaal niet aanvaard
19e en eerste helft van 20ste eeuw
Niet fundamenteel veel veranderd:
- maritale en vaderlijke macht bestond nog steeds, zelfs ingeschreven in burgerlijk
wetboek
- Kerkelijk huwelijk bestond nog steeds, maar nu ook burgerlijk huwelijk ingevoerd
o burgerlijk huwelijk moet kerkelijk huwelijk voorafgaan -> alleen burgerlijk
huwelijk heeft wettelijke gevolgen
o huwelijk in deze tijd niet verplicht maar niet maatschappelijk aanvaard om
het niet te doen -> je kan enkel wettig gezin stichten als gehuwd echtpaar
o onderscheid wettige (binnen huwelijk) en onwettige (buiten het huwelijk)
kinderen
- Echtscheiding was mogelijk maar zware procedures en zware bewijslast met nood
aan welbepaalde gronden zoals geestesstoornis
- Enige gezinsvorm= hetero huwelijk
o relaties tussen mensen van hetzelfde geslacht waren strafbaar
Na WO II
Veranderd heel wat in de opvattingen en waarden rond relatie en gezinsvorming
- Invloed van de kerk neemt af
- Drang naar meer individuele vrijheid en erkenning hiervan
-> weerslag op familierecht
- Aantal huwelijken stijgt steeds tot 1970 (samen met groeicurve van de bevolking)
- Vanaf 1970 daalt dat heel sterk tot ongeveer de laatste jaren (helft van aantal
huwelijken in 1970 terwijl er nog steeds meer mensen bij komen)
- laatste jaren stabiel
- opkomst van verschillende huwelijken per persoon (hertrouwen dus)
- Echtscheiding: tot 1970: laag
- Vanaf 1970: grote stijging echtscheidingen
, - laatste jaren stabiel -> minder echtscheidingen maar ook minder huwelijken dus
eigenlijk geen betrouwbare statistiek
Partnerrelaties zijn vandaag de dag geen levensrelaties meer-> heel fragiel
Evoluties teweeggebracht in familierecht
1/Echtscheidingsrecht is hervormd
- meest recent grote hervorming is van 2007: procedure werd versoepeld en ook
gronden zijn vereenvoudigd:
o fout aan huwelijksverplichtingen aanduiden is niet meer nodig -> scheiding
niet meer gezien als sanctie voor niet nakoming huwelijkscontract -> nu
foutloos scheidingsrecht
o pas op alleen een rechter kan scheiding uitspreken
2/ steeds meer mensen gingen ongehuwd samenwonen, niet of later huwen
- ook Relatie, dat geen huwelijksrelatie is, institutionalisering: een wettelijk kader bij
wet van 1998
- Grote verschillen tussen huwelijk en wettelijk samenwonen: voorbeelden
o wettelijk samenwonen kan ook met je broer, vriend, vriendin, ouder
o huwelijk: samenwonen met partner waarmee je een seksueel affectieve
relatie hebt
o pakket rechten en plichten bij huwelijk is uitgebreider dan bij wettelijk
samenwonende
o formele beeïndiging relatie: wettelijk samenwonen makkelijker dan bij
huwelijk
-> qua bescherming dus grote verschillen
3/ ook homo relaties mogelijk en familierechtelijk kader voor voorzien
- zowel samenwonen als huwelijk
verdere ontwikkelingen en actuele tendensen
1/ steeds meer mensen wonen ongehuwd samen
- gevolg: veel kinderen buiten het huwelijk geboren
o onderscheid wettige en onwettige kinderen is verdwenen
o =kinderen hebben dezelfde rechten tav hun ouders en omgekeerd
2/ emancipatie van de vrouw en verandering rolpatronen in gezin
- Vanaf 1980-90: emancipatie en gelijke rechten mannen en vrouwen
- Vrouwen minder kinderen dus minder tijd besteden aan kinderen dus konden meer
toetreden tot arbeidsmarkt en maakten hen dus minder financieel afhankeljk
- concept van maritale verdwenen
o verdwenen uit BW in 1957 = man en vrouw moeten elkaar steunen en zijn
juridisch gelijkwaardig
- (Omgekeerd) gevolg: mannen meer betrokken bij kinderen
o Vroeger: klassieke rollenpatroon werd voortgezet na scheiding : man zorgt
voor eten etc (financieel) en vrouw zorgt voor de kinderen
o Deze trad behandeling na echtscheiding klopte niet meer en mannen eisten
dus ook meer op vlak van opvoeding na echtscheiding
o Man en vrouw blijven samen verantwoordleijk voor kind, ook na scheiding
(kijk later)
, - Verplichte overdracht van familienaam vader= langst traditionale aspect overleeft ->
is nu ook al veranderd (2014)
3/ Plaats van kind in het gezin en kindbeeld
Maatschappelijke wijzigingen:
- gemiddeld minder kinderen per gezin
- kinderen meer centrale plaats in gezin
o kinderen nu niet meer object van vaderlijk gezag
o kinderen zijn voorwaardelijke dragers van rechten en dus rechtssubjecten
- kinderen hebben nog bescherming nodig maar naar mate ouder ze ouder worden
moeten ze meer autonomie krijgen en zelf hun rechten kunnen uitoefenen
4/ Medisch begeleide voortplanting
Technisch maatschappelijke evolutie:
- =mensen helpen om kinderwens te realiseren
o Kinderwens van alleenstaanden
o Kinderwesn koppels van hetzelfde geslacht
o Etc
- Regels inzake afstamming (wie is juridisch ouder vh kind?): ouders zijn diegene die
genetische band hebben met het kind (bevallen en sperma)
- Evolutie: wat bij donor zaad of eicellen? Afstammingsband kan ook op gebaseerd zijn
op keuze om kind te verwerken ookal is er geen genetische band met het kind
- Wetgeving= gedeeltelijk aangepast (kijk later)
- Donorkinderen: belgische wetgeving hard achterop
o te weinig aandacht voor de rechten van de kinderen die op die manier zijn
verwekt
o kinderen zouden hier info over moeten krijgen indien ze dat wensen (wie is
die donor nu eigenlijk)= dit is totaal niet het geval in België
- draagmoederschap nog niet specifiek geregeld -> zorgt voor juridische problemen
5/ Autonomie en zelfbeschikking
Rode draad doorheen al de ontwikkelingen in P&F voorbije 50 jaar= tendens naar erkenning
van autonomie en zelfbepaling
Alle rechtsregels weerspeiegeln visie op hoe maatschappij geregeld moet worden
- Bij P& F functie lange tijd= iedereen duwen in heterohuwelijk
- Functie nu= keuzes die mensen maken ondersteunen en voorzien van wettelijk kader
en dat bescherming wil bieden voor de zwakkere partij binnen die relatie
Wetgeving mbt het begin of einde vh leven bv euthanasie wet, abortus wetgeving, … 50jaar
geleden volledig ondenkbaar
6/ Internationalisering: belang van IPR en Rechtsvergelijking
= mensen worden internationaal meer mobiel en leert dus zo andere mensen kennen
- brengen familierechtelijke vragen met zich mee waarbij je moet combineren met IPR
, 2. Bronnen P&F
Nationaal
- Oud BW- Boek I en Boek III titel Vbis
o Nieuw BW Boek 2 Personen, familie en relatievermogensrecht
- Ger. W.
o Bevoegde rechtbank
Voor 1 sept 2014: versnippering rechtbanken
Sinds 1sept 2014: oprichting familie- en jeugdrechtbank
= niet echt afzonderlijke rechtbank= sectie binnen (elke) rechtbank
van eerste aanleg
Familierechtbank (art 572bis Ger W): mag GEEN beslissingen nemen
mbt jeugdbeschermingsmaatregelen
Bevoegdheid geschillen mbt feitelijk samenwonen: indien er
minderjarige kinderen bij betrokken zijn bevoegd voor
beslissingen inzake minderjarig kind
Feitelijk samenwonende met geschil mbt goederen? Burgelijke
rechtbank
o Pas op: huwelijk en wettelijk samenwonende voor dit
geschil wel naar familierechtbank
o Geen discriminatie (art 10-11GW) want iedere mens
kiest zijn samenlevingsvorm zelf (arrest GWH)
Jeugdrechtbank: staat in voor jeugdbeschermingsmaatregelen en
maatregelen inzake ouderlijk gezag die samenhangen met bevolen
jeugdbeschermingsmaatregel (wat eigenlijk bevoegdheid famRB is)
Vrederechter: voor bepaalde materies nog belangrijk
o Rechtspleging
o Tenitvoerlegging gerechtelijke beslissingen
- Specifieke wetten én decreten
- GW: toetsing aan art 10-11, 22 en 22bis GW
Belangrijk: Besef groeit bij velen dat het voor de vrede op lange termijn in families niet
ideaal is om uw geschiil voor de familierechtbank te brengen (ene krijgt gelijk andere niet)
- Familierechtelijke geschillen gaan over menselijke realties die ook na het geschil op 1
of andere manier met elkaar voort moeten
o bij koopgeschil bv ga je na geschil gewoon eigen kant op
-> best proberen partijen zelf te begeleiden om oplossing te vinden
- Daarom bij familierechtbank altijd kamer voor minnelijke schikking
o fam rechter moet geen beslissing opleggen aan partijen maar gaat na of
partijen geen minnelijke oplossing, akkoord kunnen bereiken en dat dan vast
te leggen in vonnis
o =rechter heeft hier dus andere rol
- Persoonlijke verschijning is verplicht: ze moeten in persoon verschijnen, niet gewoon
advocaat sturen
- Griffier moet partijen informeren over manieren om geschil buitengerechtelijk op te
lossen
->> familierechtbank= bemiddeling en minnelijke oplossing van conflicten
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper manontrap. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
