Les 7: Systeemtheorie en gezins- en relatietherapie
1. Systeemtheorie
1.1. Algemene systeemtheorie
➔ Alles vanuit bepaalde context bekijken, niet vanuit individu alleen.
Inleiding
Stelling: afwijkend gedrag is geen individuele stoornis, naar een intermenselijk
probleem.
➔ Probleem tussen mensen. Allerlei andere mensen bij betrokken.
Von Bertalanffy: definieerde eind jaren ’20 belangrijke concepten, samengebracht onder
de naam ‘algemene systeemtheorie’
Systeem
➔ Een verzameling elementen die onderling met elkaar samenhangen, bestaande uit
objecten en uit de relaties tussen deze objecten.
◆ Bv. gezin
Een complex systeem kan nooit helemaal begrepen worden door enkel de afzonderlijke
componenten te bestuderen, want het geheel is meer dan de som van de delen.
➔ Allerlei interacties tussen, processen die daar spelen. geheel bevat veel meer dan
enkel de kenmerken van de mensen die tot dat systeem behoren.
Kenmerkend voor een systeem
● Verandering in een deel zorgt voor verandering in het geheel→ verandering in
deel van systeem of in een relatie tussen 2 delen van systeem heeft invloed op
functioneren van systeem als geheel.
○ Alles hangt samen.
● Permeabele wand/grens→ een systeem heeft doorlaatbare grenzen: er vindt ook
uitwisseling plaats met de omgeving/ context.
○ Vrienden, collega’s,...
1
,Subsysteem
➔ Onderdeel van een systeem: Systemen kunnen uit onderdelen bestaan.
Systeem bestaat uit subsystemen & is tegelijkertijd ook onderdeel van een groter
systeem: aparte entiteiten binnen groter systeem.
➔ Ze hebben dus ook een doorlaatbare grens
➔ en staan in interactie met de omgeving.
◆ Er is dus invloed vanuit de omgeving en vice versa.
Bv. ouders en kinderen gezin en familie
Wederzijdse beïnvloeding
Gezinnen functioneren als systeem met een ouder- en een kind subsysteem.
● Het gedrag van elk gezinslid is afhankelijk van en beïnvloedt het gedrag van de
andere gezinsleden.
○ gedrag van gezinsleden is resultaat van wijze waarop het gezinssysteem
georganiseerd is.
● Het gedrag wordt gevormd of beperkt door de relaties met de andere leden.
● Gedrag van individu binnen het gezin wordt gevormd of beperkt door de relaties
die het individu heeft met de andere leden van het gezin
● Bv. bepaalde dingen doen of laten, omdat men weet dat de anderen …
Circulaire causaliteit
Vanuit de algemene systeemtheorie is er sprake van interactieketens:
● A→ B: foute gedachte (gedrag van iemand bepaald door bepaalde gebeurtenis).
○ onjuist om bepaald verschijnsel oorzaak te noemen van ander verschijnsel.
● A ↔ B: correct A is zowel oorzaak als gevolg van B
○ Gebeurtenis en gedrag van anderen beïnvloedt elkaar wederzijds.
Bv. kind gehoorzaamt
Bv. man die zwijgt
Homeostase
➔ Evenwicht: Binnen systemen en subsystemen streven naar evenwicht.
Omgang kent vaste patronen (vaste vormen om met elkaar om te gaan)
● Regels liggen hieraan ten grondslag: meestal niet expliciet omschreven zijn, maar
wel bepalen welk gedrag gebruikelijk is in het gezin.
○ Bepalen wat gebruikelijk is, omgangsvormen die mogelijk zijn.
● systeem streeft naar constante patronen
● Omgeving verandert, gezin zoekt opnieuw evenwicht daarin.
2
, Homeostatische mechanismen
Wanneer evenwicht verstoord raakt, treden mechanismen in werking om evenwicht te
herstellen→ homeostatische mechanismen. Anders is er chaos in het systeem→ Er
moet zekere structuur in het gezin aanwezig zijn om optimaal te functioneren.
➔ Positieve invloed: systeem zoekt een nieuw evenwicht na verandering.
◆ Dynamisch evenwicht: aangepast aan veranderende omstandigheden.
➔ Negatieve invloed: rigiditeit of weerstand tegen verandering.
◆ Disfunctioneel gedrag.
Soms werkt het niet zoals het hoort:
● men merkt niet wanneer de grenzen overschreden worden.
○ niet in staat op te merken wanneer limieten voor aanvaardbaar gedrag
overschreden worden.
● men merkt het wel, maar men reageert inadequaat.
Conclusie: Systeem is geen statisch geheel; moet zich voortdurend aanpassen aan
veranderende interne en externe omstandigheden.
Gezond functionerend systeem→ in staat om alternatieve interactiepatronen te
ontwikkelen, zonder daarbij de continuïteit te verliezen.
Feedbackprocessen
Om het eigen functioneren bij te stellen, heeft het systeem info nodig over het reilen en
zeilen in het systeem en daarbuiten..
Informatieoverdracht via feedbackprocessen (onafgebroken informatie uitgewisseld).
● Binnen het systeem
● Tussen systeem en omgeving
Feedbackprocessen kunnen verandering in het systeem stimuleren (positieve feedback)
of afremmen (negatieve feedback).
● Positieve feedback bevordert verandering.
● Negatieve feedback remt verandering af.
Positief of negatief zegt echter niets over het gunstige of ongunstige effect van de
feedback.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kenzaaa. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.