Diverse gezichten met verschillende verhalen
over armoede
Julie AERTS, Mirthe COX, Marie DEBASSE, Lotte DEKONINCK
Studenten sociale readaptatiewetenschappen - UCLL Leuven
Abstract
In functie van een leeronderzoek voor het OPO praktijkonderzoek binnen de
opleiding sociale readaptatiewetenschappen zijn wij met vier studenten op
onderzoek gegaan naar interne en externe factoren die een invloed hebben op de
beleving van personen in armoede. Er bestaan verschillende soorten armoede die
door elk individu anders worden ervaren. Aan de hand van interviews kwamen wij
tot drie levensverhalen met elk een andere beleving en elk verschillende drempels.
De informatie uit deze levensverhalen hebben we vervolgens langs onze
voorafgaande literatuurstudie gelegd en aan theoretische kaders gekoppeld.
Uit dit onderzoek concluderen wij dat er veel soorten armoede met verschillende
perspectieven zijn. Elk persoon in armoede beleeft de verschillende drempels op
een andere manier. Elk individu draagt dus een eigen verhaal met zich mee.
Welke stem vormt het denkkader over armoede?
Uit ons oriënterend literatuuronderzoek stellen wij vast dat armoede een
groeiende problematiek is. Woorden en beelden om te praten over armoede
vormen de publieke opinie, beïnvloeden beleidsmakers en professionals in de
sector én hebben invloed op de direct betrokkenen: de kinderen zelf en hun ouders
die in armoede leven. In de media wordt gesproken over oorzaken en oplossingen.
Deze communicatie bepaalt ons handelen, de acties en de maatregelen waartoe
men beslist. Maar hoe de direct betrokkenen zelf hun leven ervaren, is een blinde
vlek voor het beleid. (De Rynck, 2017; Vermeulen & Teller, 2010).
Dit praktijkprobleem leidt tot onze doelstelling om het thema armoede te belichten
vanuit de visie van personen die armoede aan den lijve ondervonden. Door gebruik
te maken van drie levensverhalen van respondenten die armoede gekend hebben,
trachten wij zo dicht mogelijk bij de stem van deze respondenten te blijven. Met
behulp van de onderzoeksvraag ‘Welke interne en externe factoren hebben invloed
op de beleving van personen in armoede?’ willen wij inzicht verkrijgen in de
oorzaken van de vertekende beeldvorming over armoede, toegespitst op de
specifieke soort armoede waarin de respondenten zich situeren.
In deze levensverhalen wordt gekeken naar zowel de visie van de participant als
naar hoe de participant zich bekeken voelt door zijn omgeving en door de
samenleving. De onderwerpen die aan bod zullen komen zijn: factoren die een
negatieve en een positieve invloed hebben op de beleving van armoede, factoren
die moeilijkheden en drempels vormen, de participatie in de schoolcontext en de
vrijetijdsbesteding en tot slot de ondersteuning van personen in armoede door de
school, de buurt en de ruimere omgeving.
1
, Theoretisch kader
Zes perspectieven op armoede
Coene et al. beschrijven de oorzaken van armoede aan de hand van zes
perspectieven op armoede. Er wordt enerzijds een onderscheid gemaakt tussen
de drie maatschappelijke niveaus: het micro-, het meso- en het macroniveau.
Anderzijds wordt een onderscheid gemaakt in de aard van de oorzaak: intern en
extern. Dit leidt drie schuld- en drie ongevalmodellen die u terugvindt in bijlage A
(Coene et al., 2021).
Coene et al. en duiden bij het individueel schuldmodel op ‘de schuld van de arme’
vanwege persoonlijke tekorten zoals een verslaving of een foute relatiekeuze. Het
individueel ongevalmodel daarentegen duidt op persoonlijke ongevallen waar de
arme geen grip op heeft. Dit kan bijvoorbeeld gaan over een ziekte die
werkonbekwaamheid veroorzaakt of een overlijden waardoor een financiële bron
wegvalt. Ook in De Ambrassade & Uit de Marge. (2017) wordt dit onderscheid
belicht. De Rynck daarentegen is van mening dat het nooit de schuld is van de
kinderen die in armoede leven. Hij beschouwt kinderen altijd buiten hun ‘schuld’
van het arm zijn en de beeldvorming over armoede. “Hun armoede is niet hun
verantwoordelijkheid,” stelt hij. Bovendien haalt hij het veelgebruikte gezegde
‘’het is de schuld van de ouders” aan. Hierdoor worden de oorzaken verder dan
het individu gelegd, ergens waar het iedereen kan overkomen (Coene et al., 2021;
De Ambrassade & Uit de Marge, 2017. De Rynck, 2017).
Op het mesoniveau halen Coene et al. onder andere de toegankelijkheid van
instellingen en onvoldoende socialisatie in de groep aan als interne oorzaak.
Extern kijken zij naar bijvoorbeeld (externe) stigmatisering van een instelling
zoals het OCMW en stereotypering van alleenstaande vrouwen in armoede (Coene
et al., 2021).
Met het macroniveau wordt de focus op de samenleving gelegd. Oorzaken van
armoede worden dan bepaald door economische en sociale ontwikkelingen in de
samenleving (Coene et al., 2021; De Ambrassade & Uit de Marge, 2017).
De Rynck concludeert dat het belangrijk is om rekening te houden met de
verschillende perspectieven op armoede als we het hebben over de beeldvorming.
De combinatie van armoede én een negatieve beeldvorming over armoede zorgt
ervoor dat het gedrag van ouders en kinderen in kansarmoede negatief wordt
beïnvloed. Mensen hebben bepaalde denkkaders en nemen denkkaders over van
anderen. Door de beïnvloeding van eigen denkkader en de denkkaders van
anderen ontstaan er in de samenleving gedeelde denkkaders. Hierdoor worden
andere denkkaders onbesproken en onbelicht (De Rynck, 2017).
Het armoedeweb
Thys illustreerde armoede in de vorm van een web. Dit is een model dat bestaat
uit twee concepten: armoede aan de buitenkant en armoede aan de binnenkant.
In beide categorieën worden verschillende domeinen en gevoelens aangehaald die
in interactie met elkaar staan en elkaar beïnvloeden.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Lottedeko. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
