Dit is een samenvatting van de bacteriële ziekten bij paard en varken. In de samenvatting is aangegeven welke belangrijk zijn voor het examen. Ook de afsluitende lessen met mogelijke examenvragen staan er in.
Huid
Pyodermie of etterige huidontsteking komt frequent voor bij het paard. Het is secundair aan andere
onderliggende oorzaken. Hierbij zijn staphylococcen en dermatophilus (gram positief) betrokken.
Dermatofytose komt ook vaak voor en is niet etterig.
Bij het paard zijn er verschillende soorten staphylococcen die een pyodermie kunnen veroorzaken.
Ze zijn gram positief en facultatief pathogeen. Veel paarden zijn drager van deze bacteriën thv de
mucocutane overgang. Als er een uitlokkende factor is, dan kan deze bacterie een klinische infectie
veroorzaken.
De predisponerende factoren zorgen ervoor dat de lokale omstandigheden thv de huid geschikter
worden zodat die bacteriën in grote mate kunnen vermeerderen en zo infectie veroorzaken. De
factoren kunnen de afweer thv de huid of de algemene afweer gaan verzwakken en zo het aanslaan
van de infectie gaan bevorderen.
Symptomen
Oppervlakkige folliculitis en diepe folliculitis met eventueel furunculosis (vernietiging van de
haarfollikels) tot gevolg.
Het gele deel stelt oppervlakkige
folliculitis voor waarbij de
oppervlakkige delen van de
haarfollikels worden aangetast.
Groene deel stelt diepe folliculitis
voor waarbij de diepere delen van de
haarfollikel wordt aangetast met
eventuele uitbreiding van het proces
in de dermis of vernietiging van de
haarfollikel.
Een typisch beeld van uitgebreide alopecie met korstvorming.
Afhankelijk van de diepte van de pyodermie kan je bloedingen
zien. Eventueel fistelvormingen.
Dit kan gepaard gaan met jeuk of pijn.
Diagnose
Gelijkaardig als bij de hond. We maken bij voorkeur gebruik van cytologie (kijken op draagglaasje
of je ontstekingscellen ziet of aanwijzingen van types bacteriën die vb gefagocyteerd zijn in
ontstekingscellen).
We gaan ook een staaltje nemen voor bacteriële diagnostiek. Bij voorkeur staal nemen uit gesloten
letsel of diep onder de korst.
Je steekt de swab in een tube die een transportmedium bevat en dit ga je snel en gekoeld naar het
labo brengen.
,Therapie
Belangrijk dat je probeert de primaire aandoening aan te pakken (niet evident). Rust is ook heel
belangrijk algemeen. Je kan ook lokale therapie toepassen (volstaat in veel gevallen) en hier ga je
lokaal scheren en ontsmetten van de letsels (chloorhexidine of povidone). Je kan ook een algemene
therapie toedienen dmv AB. Dit doe je dan meestal bij een diepe pyodermie en indien er algemene
symptomen zouden optreden.
Als je staphylococcen infecties gaat bestrijden, ga je altijd een antibiogram vragen. Dit omdat er in
toenemende mate methicilline resistente staphylococcen worden aangetroffen bij paarden (de meest
bekende is de MRSA).
MRSA zijn staphylococcen die resistent zijn aan alle beta-lactams en vaak ook aan andere AB. Het
zijn dus multiresistente bacteriën.
Wat waren nu weer de beta-lactam AB? Hiertoe behoren de penicillines, de beta-lactamase
inhibitoren (zoals clavulaanzuur) en de cefalosporines.
Wanneer zien we problemen met de MRSA bacteriën bij paarden? Vooral bij het optreden van een
dermatitis (een pyodermie), maar ook vrij frequent als wondinfectie (vaak post-operatief klassiek
probleem in dieren-klinieken). Dus wonden worden post-operatief geïnfecteerd met MRSA die
circuleren in een dierenkliniek.
De MRSA bacterie heeft ook een groot belang voor de volksgezondheid. Ze kunnen overgedragen
worden via direct contact naar de mens. Het veroorzaakt bij de mens geen klinische infecties, maar
stel dat je wordt opgenomen voor chirurgische ingreep, dan kan je als je in contact komt met paarden
daarna een infecties oplopen.
Dermatophilus congolensis is een 2de bacterie die naast staphylococcen vaak
voorkomt bij paarden met pyodermie. Het is een gram positieve bacterie en
herkenbaar. Het zijn bacteriën die in rijen liggen. Ze vormen een structuur die
lijken op schimmels (niets mee te maken). Het zijn bacteriën die beweeglijke
zoöspores gaan vormen. Ze hebben een typische morfologie.
Het is een bacterie die makkelijk groeit in cultuur. Als je een staaltje opstuurt, dan
kan er dus in sommige gevallen dermatophilus congolensis uitkomen.
Het is een resistente bacterie (kan lang in omgeving persisteren en zo bv lang
stallen gaan besmetten). Het is een obligaat symbiotische bacterie.
Pathogenese
Infecties kunnen van buitenaf komen, maar er zijn ook dragers die de bacterie kunnen dragen zonder
symptomen. Als er 1 dier ziek wordt, krijg je een hoge infectiedruk en paarden zijn sociale dieren en
leggen dus vaak contact met elkaar waardoor de andere dieren zo ook ziek kunnen worden.
Belangrijk voor een D. congolensis infectie is de aanwezigheid van veel vocht. Ook als er hiudletsels
aanwezig zijn, wordt de kans groter dat het dier een D.congolensis klinische infectie ontwikkelt.
Bacterie kan ook overgedragen worden van het ene paard op het andere door bv insecten of andere
invertebraten. Op die manier komt de bacterie terecht thv of in de epidermis en kan daar een infectie
gaan veroorzaken, zeker bij een verweekte
epidermis.
links zien we een oppervlakkige infectie van de
haarfollikel en de oppervlakkige delen van de
epidermis.
,Rechts zien we dat we de vorming krijgen van een abces over verschillende haren heen. Dit zal
uiteindelijk openbreken en dan zien we de vorming van een etterige korst (fig eronder). In deze korst
blijven de haren steken. Etter verbindt de haren.
Het uit zich in kleine plukjes haar die rechtstaan. Het kan
zeer gelokaliseerd zijn. Heel het lichaam kan worden
aangetast inclusief (onder)benen. Als je zo een plukje haar
uittrekt, dan zie je een typisch verfborstel-effect haar
die aan elkaar kleeft door de etter. Het is een relatief
typerend beeld.
Diagnose
Ook hier kan je cytologie combineren met een swab voor bacteriologisch en mycologisch onderzoek.
Je kan zo een pluk haar gaan uittrekken of een swab nemen vanuit zo een etterig letsel. De swab
steek je dan weer in een medium en ga je snel en gekoeld naar het lab sturen. In je praktijk zelf kan
je van die plukjes haar een suspensie maken en gaan kleuren op een draagglaasje en dan kan je die
lange draadvormige groepen bacteriën zien.
Therapie
Hier is het belangrijk dat je lokaal behandelt en de dieren in een droge omgeving zet (zodat de huid
niet verder verweekt en kwetsbaarder wordt). Ook rust is belangrijk. Lokaal behandelen, korsten
verwijderen, lokaal gaan scheren, lokaal behandelen met desinfectantia (chloorhexidine of povidone
preparaten). Je kan eventueel systemisch ab gaan toedienen.
Corynebacterium pseudotuberculosis hebben we al gezien bij het schaap (vooral
bij khkw)en hier is die erg belangrijk, want veroorzaakt caseuze lymfadinitis (grote
oppervlakkige abcessen, vooral bij schaap en geit). Ze kunnen leiden tot grote
productieverliezen.
Dit kan ook bij paarden voorkomen en geeft aanleiding tot vorming van grote
abcessen thv borst en buik, maar dus meestal niet geassocieerd met lymfoïd
weefsel.
Het kan de oorzaak zijn van een ulceratieve lymfangitis op de onderbenen bij paarden (duidelijke
letsels op onderbenen). Verzamel stalen voor hystologie en cytologie en neem een swab voor
bacteriologisch onderzoek. In het labo kan het dan zijn dat er corynebacterium pseudotuberculosis
uitkomt. Khkw zijn geen infectiebron voor paarden.
Nocardiose is een infectie die sporadisch voorkomt bij paarden. Dit zijn gram positieve bacteriën die
chronische pyogranulomateuze ontstekingsreacties kunnen veroorzaken thv de huid. Staal nemen.
Gasgangreen komt zelden voor bij paarden. Zie rund.
Botryomycose komt voor bij paarden die niet goed verzorgd worden en slechte hygiëne hebben. Ook
bij paarden die een continue druk op eenzelfde plaats hebben (koets bv). Dit is een wondinfectie met
, een gelatineuze en korrelige inhoud waar allerlei bacteriën en schimmels kunnen betrokken zijn.
Meestal thv de borst en thv de buik.
Dermatomycose. Elke diersoort heeft zijn eigen huidschimmel, eigen dermatofyt en bij het paard is
dat heel typisch trichophyton equinum (veroorzaakt dus dermatomycose). Dit is de zoöfiele
dermatofyt van het paard. Het is een potentiële zoönose, maar qua pathogeniciteit valt dit wel nog
mee.
Hiernaast komt ook nog microsporum canis voor.
Typische ringvormige letsels (de zogenaamde katrienwielen) met centraal
groei van de schimmel, er ontstaat een ontstekingsreactie die de schimmel
naar perifeer duwt zo krijg je een circulair letsel dat centrifugaal gaat
uitbreiden.
Macroscopisch kan je dit niet gaan differentiëren van een bacterieel proces, enkel vermoeden. Het
kan lokaal zijn, maar ook uitgebreid. In sommige gevallen is het ook nauwelijks opmerkbaar,
gevaarlijk, want deze kunnen als bron van infectie dienen voor andere paarden.
Diagnose
Verzamel materiaal bij voorkeur aan de rand van het letsel trek hier haren uit of verzamel
schilfers. Een paardenhuid is wel sterk gecontamineerd met bacteriën en dit kan de diagnostiek van
de schimmels negatief gaan beïnvloeden. Dus je kan de letsels best eerst 30 seconden gaan
behandelen ethanol (alcohol) om de bacteriën al voor een groot deel te gaan elimineren. Dan pas
uittrekken voor onderzoek.
Behandeling
Denk eraan dat het zoönosen zijn! Dus waarschuw eigenaar en denk aan eigen hygiëne. Behandel
dan de dieren, maar vergeet ook niet de omgeving te behandelen want de dermatofyten gaan sporen
ontwikkelen die gedurende zeer lange tijd de omgeving kunnen contamineren.
De behandeling bestaat uit een lokale behandeling (niet systemisch behandelen). Scheer de letsels en
dien lokaal een antimycoticum toe. Je zal dit frequent moeten doen met verschillende dagen tussen.
Zet de dieren ook zoveel mogelijk buiten, want dit zal de heling bespoedigen.
Behandel je omgeving ook door bv een stal met chloorproducten te reinigen (sporen zijn hier
gevoelig aan). Indien dit niet kan, dan kan je rookkaarsen gebruiken om omgeving te behandelen
tegen die sporen.
Ademhalingsstelsel
Bovenste luchtwegen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper janapelfrene. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,39. Je zit daarna nergens aan vast.
