Sociale psychologie
I. HOOFDSTUK 1: KENNISMAKING MET DE SOCIALE PSYCHOLOGIE
1.1 Studieobject van de sociale psychologie
Psychologie zette op het eind van de 19e eeuw haar stappen om een wetenschap te worden
➔ Ieder deed toen zijn ding: iedereen die zich met het ‘sociale’ bezighield= zag men weinig
‘gemeenschappelijks’ in hun onderzoek
1.1.1 Gebiedsomschrijving
“SOCIALE PSYCHOLOGIE IS DE WETENSCHAPPELIJKE STUDIE VAN DE MANIER WAAROP DE GEDACHTEN,
GEVOELENS EN HANDELINGEN VAN MENSEN BEÏNVLOED WORDEN DOOR DE FEITELIJK, VOORGESTELDE
OF GEÏMPLICEERDE AANWEZIGHEID VAN ANDERE MENSEN”
Gorden Allport: grondlegger van de sociale psychologie (zie ook hoofdstuk 6)
moeilijk om een sluitende omschrijving te geven van wat het inhoudt. Sommige delen van de definitie
hebben wat uitleg nodig:
“EEN WETENSCHAPPELIJKE STUDIE…”
Wetenschappelijke beweringen als resultaat van methodisch onderzoek
3 methoden: de begrijpende, de correlationele (of vergelijkende) en de experimentele methode
Begrijpende methode
- Kwalitatief: geen cijfermateriaal, een verbale beschrijvingen van de samenhang dat naar voren
treedt.
➔ Gebruik maken van gevalsstudie: (bv: Albert Einstein, Ted Bundy…)
Men vertrekt van 1/meerdere casussen (gelden als voorbeeld voor wat men wil bestuderen)-> zoeken
naar iets wat er verband mee zou kunnen hebben -> weloverwogen keuze maken van de factoren die er
psychologisch het meest aannemelijk mee in verband kunnen gebracht worden
om verbanden te zien over verschillende situaties (bv: bij een schietpartij kan men bepaalde
patronen herkennen bij de dader in de persoonlijkheidsstructuur)
➔ Lijkt misschien op ‘intuïtieve benadering’
= iedereen heeft mensenkennis om situaties in te schatten.
➔ MAAR het is een mening want jij vindt dit maar dit geldt niet voor iedereen
➔ NIET wetenschappelijk bewezen
Bv: “tegengestelden trekken elkaar aan” (vullen elkaar aan) of “soort zoekt soort” (veel
gemeenschappelijk)
VERSCHIL MET BEGRIJPENDE METHODE: systematischer en nauwgezetter. Men onderzoekt alle
factoren of het echt zo is, stelt zich niet tevreden met de eerste en de beste verklaring.
➔ Beperking van deze methode: subjectiviteit
Na onderzoek: kiest onderzoeker zelf wat hij als meest waarschijnlijke verklaring ziet
1
,Correlationele methode
Verzamelen van verschillende soorten gegeven bij een groep individuen -> statistische bewerkingen op
maken om te zien of er correlaties naar boven komen
Bv: onderzoeken of agressie bij films invloed heeft op agressieve gedrag van mensen. (kan je een
vragenlijst kunnen voorleggen waarin de frequentie dat ze naar gewelddadige films kijken en
geneigdheid tot agressief gedrag wordt nagegaan.
statische correlatieberekening kan aangeven hoe groot de samenhang is tussen beide.
STEL positieve correlatie dan: Hoe meer gewelddadige films =gemiddeld agressiever en hoe minder
gewelddadige films= gemiddeld minder agressief
STEL negatieve correlatie dan: Hoe meer gewelddadige films =gemiddeld minder agressief en hoe
minder gewelddadige films= gemiddeld agressiever
STEL nulcorrelatie dan= geen verband tussen beide variabelen
➔ met dit onderzoek kan men precies berekenen hoe groot de samenhang is tussen variabelen
➔ MAAR: stel het is een positieve correlatie
Kijken naar zo een films is een factor die het agressieve gedrag uit de hand werkt? Zijn mensen die
zelf agressief zijn, kijken zij gewoon meer naar die soort films? => wat het verband is, is nog niet
duidelijk (wat oorzaak en wat het gevolg) DAAROM experimenteren
Experimentele methode
➔ Maakt mogelijk om te onderzoeken of een bepaalde variabele een invloed heeft op het andere
➔ Niet alleen aangeven hoe groot het verband is, maar kunnen we die kennis gebruiken om het
gedrag naar een bepaalde richting te sturen
variabelen:
- Onafhankelijke variabele = wat je als onderzoeker zelf in het onderzoek inbrengt. Hiervan wordt
verwacht of het invloed heeft op de afhankelijke variant.
- Afhankelijke variabele= gedrag dat gemeten wordt (seconden, een aantal mensen…)
Onderzoek moet voor de rest ontdaan worden van alle ‘storende variabelen’(= alles onder
controle gehouden, zodat je 1 bepaalde factor, OV, op de AV ondubbelzinnig aan licht brengt).
Zoals gebruik te maken van ‘identieke’ proefgroepen= equivalente of gelijkwaardige groepen,
die gevormd worden door 2 toevallige (aselecte) steekproeven te nemen uit 1 dezelfde
populatie -> zo kan men nagaan of ze eventueel echt gelijkwaardig zijn adhv een voormeting
van de AV.
Voorbeelden:
- 2 dia’s met een kleurwoord en de kleur waarin het staat moet gezegd worden. Er wordt 1 keer
gemeten wanneer de woorden dezelfde kleur hebben als het woord en 1 keer als het
verschillende kleuren heeft. OV= de kleur van het woord, AV= hoelang er over wordt gedaan
- vrouw valt en er zijn een aantal mensen in groepjes. Hoe snel wordt die vrouw geholpen bij een
variabel aantal. OV= de 3 groepjes: eerst 1 persoon, dan 3 dan 6, AV= hoelang het duurt voor
iemand helpt
2
, - Iemand moet 2 plantjes te verzorgen gedurende 6 weken. Plant A krijgt water met mineralen,
plant B krijgt kraantjes water. Hoeveel mm zijn ze gegroeid. OV= welk water de plantjes krijgen
(kraantjes of gemineraliseerd), AV=hoeveel mm het is gegroeid
Men zorgt ook voor 2 groepen: experimentele groep en controle groep.
- Experimentele: bekijkt filmmateriaal met veel geweld (deze groep krijgt de OV toegediend)
- Controle: bekijkt filmmateriaal zonder geweld
EXAMENVRAAG:
Een studie vergelijkt een angstniveau van 2 groepen van vrouwen. De vrouwen werden random
toegewezen aan 2 groepen. De ene kreeg een film over de gevaren van slangenbeten, de andere een
film die niets met slangen te maken had. De onafhankelijke variabelen zijn:
a) het angstniveau in beide groepen
b) zowel of ze de film zagen als hun angstniveau
c) het soort film dat de vrouwen te zien kregen
d) de vrouwen
De filminhoud is het enige verschil tussen de 2 groepen van vrouwen want voordien waren de 2
groepen gelijkend. Zo is er dus een causale/oorzakelijke relatie aangetoond tussen de OV en AV.
Typisch voor wetenschappelijke aanpak: empirische cyclus
➔ trekken niet zomaar vaststaande conclusies uit dingen die
onderzoekers waarnemen.
➔ Hypothesen= mogelijke verklaringen formuleren
Je stelt een hypothese op -> gaat observeren -> hypothese bewezen of niet
en eventueel aanpassen
Bv:
“Hoe zou aantrekking tussen mensen zijn?”
1. Je stelt een hypothese op: ‘zouden mensen sneller tot elkaar aangetrokken zijn wanneer ze
sterk gelijkend zijn?
2. Hypothese toetsen, concrete voorspelling (hypothese uitgebreid formuleren): 20 koppels
vragenlijst invullen om te zien hoe gelijkend ze zijn en dan aantrekking meten.
3. Observeren of het klopt.
4. Hypothese opnieuw proberen of herformuleren
“Werking van wachtverzachters?”
1. Steken mensen sneller over bij wachtverzachters, werken die dan wel?
2. Hypothese toetsen, concrete voorspelling: op meerdere plaatsen observeren zonder en met
wachtverzachters. Zal ik merken dat ze bij wachtverzachters sneller oversteken dan wanneer er
geen zijn?
3. Observeren. Dan kan je pas beslissen of het een hypothese is die bewezen is of niet
4. Hypothese opnieuw proberen of herformuleren
3
, “… DE GEDACHTEN, GEVOELENS EN HANDELINGEN VAN MENSEN”
➔ Niet enkel zichtbare gedrag maar ook wat we voelen en denken.
A-B-C-model:
- Affectieve componenten (gevoelens)
- Behaviour, manifeste gedrag
- Cognitieve aspecten (waarnemingen, denken en geheugen)
➔ Om wetenschappelijk te zijn: innerlijke gedragsaspecten objectief observeerbaar maken.
➔ In sommige situaties is het voldoende om iemand feitelijke keuzes te laten maken tussen
objecten en daaruit af te leiden wat de concrete voorkeur is.
➔ Dikwijls: aangewezen om indirecte weg te volgen zoals bv: de deelnemers een paar stellingen
geven en dan scores geven van 1 (volkomen oneens) tot 5 (volkomen wel eens) => optelling van
deze scores geeft een idee van hoe sterk een eigenschap bij die deelnemer aanwezig is
BV:
als iemand dichterbij komt met ‘leuke’ trui naar school-> uitgelachen
A: we voelen ons ongemakkelijk A: droevig want vond trui leuk
B: achterruit gaan B: niet meer aandoen
C: denken over hoe je dat niet leuk vond
C: ‘oei ik dacht dat het leuk was, wat is er mis
met mij’
“… BEÏNVLOED WORDEN DOOR DE FEITELIJKE, VOORGESTELDE OF GEÏMPLICEERDE AANWEZIGHEID
VAN ANDEREN”
Directe beïnvloeding: feitelijke of directe aanwezigheid van beïnvloedende personen
Indirecte beïnvloeding: voorgestelde/impliciete of verborgen aanwezigheid van anderen
- Fysiek/ feitelijke aanwezigheid
Iemand is aanwezig en vraagt expliciet om iets te doen= rechtstreekse invloed op gedrag.
Bv: iets voorlezen in de klas omdat de leerkracht het je vroeg, naar een fuif gaan waar mensen u toe
hebben aangezet waar je eigenlijk niet naartoe wil…
- Voorgestelde aanwezigheid
Je hoort in gedachten de kritiek/aanmoedigingen van anderen.
Bv: je gaat naar een fuif en je weet niet wat je moet aandoen. Je stelt je voor wat anderen zeiden
dat ze droegen op een fuif. Ze beïnvloeden je wel want je denkt na over wat zij droegen en je
baseert je outfit daarop MAAR ze zijn daar niet feitelijk aanwezig.
Wanneer je je niet inschrijft voor een studierichting omdat je denkt dat anderen het een “domme”
richting zouden vinden.
- Impliciet/ onrechtstreeks
Er wordt je niet letterlijk gezegd wat je moet doen maar je neemt dit aan. Ons gedrag wordt zo
steeds meer gestuurd door onzichtbare instanties.
Bv: Pijlen op de grond volgen in een winkel die de richting aanduiden// Reclame (zegt niet
rechtstreeks dat je het moet kopen, maar je neemt dit aan. )
“We worden niet vooral beïnvloed door wat anderen werkelijk denken, maar door wat wíj denken dat
anderen denken.”
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper emiliegoethals. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,49. Je zit daarna nergens aan vast.
