Samenvatting
Samenvatting multifactoriële stoornissen 2 - verworven slikstoornissen
- Instelling
- Katholieke Hogeschool VIVES (VIVES)
geslaagd in eerste zit!
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 69 pagina's
Voorbeeld 4 van de 69 pagina's
In winkelwagen
Voorbeeld van de inhoud
VERWORVEN SLIKSTOORNISSEN1. DYSFAGIE: BEGRIPPEN & CLASSIFICATIES
1.1. DEFINITIE SLIKKEN
Slikken: “Het geheel van gedrags-, sensorische- en motorische handelingen ter voorbereiding op de
slikbeweging, inclusief de cognitieve bewustwording van de aankomende eetsituatie, de visuele herkenning van
voedsel en alle fysiologische reacties op de geur en de aanwezigheid van voedsel zoals bv. toename van
speeksel” of “de gehele uitvoering, van het plaatsen van voedsel in de mond, de orale, faryngeale en
oesofageale fasen van de slikbeweging tot het moment waarop het voedsel via de gastro-oesofageale sfincter
in de maag is aangekomen” (Logemann, 2000; De Bodt et al., 2015)
1.2. DEFINITIE DYSFAGIE
- Dys: Afwijkend
- Phagein: Eten
Dysfagie: “disordered movement of the bolus from the mouth to stomach due to abnormalities in the
structures critical to swallowing or in their movements” (Rosenbek and Jones, 2009).
“The result of a physiologic change in the muscles needed for swallowing. Physiologic change often leads to the
two hallmarks of dysphagia: delay in propulsion of a bolus as it transits from the mouth to the stomach and/or
misdirection of a bolus. Misdirection can be defined as bolus materials that enters the mouth, pharynx or
esophagus during swallowing attempts but fails to reach the stomach… impairment of emotional, cognitive,
sensory and/or motor acts involved with transferring a substance from the mouth to stomach, resulting in
failure to maintain hydratation and nutrition, and posing a risk of choking and aspiration” (Groher and
Crary, 2010).
- Het kan enerzijds gaan om vertraging in transport van mond naar maag
- Het kan anderzijds gaan om het voedsel die in de luchtweg terecht komt
- Naast het puur automatisch proces zijn er ook emotionele, cognitieve en sensorische activeiten aan
verbonden zodat het op een efficiënte en veilige manier kan gebeuren
- Personen verhoogd risico op verstikking en aspiratie
“Verminderd functioneren van structuren, spieren of zenuwen in het orale, faryngeale en/of oesofageale
gebied met als gevolg problemen met transport en/of beveiliging kunnen één of meerdere consistenties (van
vloeibaar tot vast) niet, moeilijk of niet veilig van mond naar maag gebracht worden. Hierdoor ontstaat een
verhoogd risico op aspiratiepneumonie, dehydratie (niet genoeg vocht) en/of malnutritie (De Bodt et al.,
2015).
1.3. DIFFERENTIATIE
- Differentiatie met:
o Eetstoornissen (anorexia, boulemie)
Kadert eerder binnen psychiatrische context en is niet hetzelfde als de dysfagie of
slikstoornis
o Motorische problemen thv. armen en handen
Zwakte of incoördinatie waardoor voedsel moeilijk naar de mond kan
Multifactoriële stoornissen 2 Verworven dysfagie Pagina 1 van 69
, o Voedingsproblemen (bij jonge kinderen): te weinig gevarieerd voedsel voor een normale
ontwikkeling in gewicht + lengte of voedsel bevat onvoldoende energie- en voedingswaarde
1.4. CLASSIFICATIE
1.4.1. CLASSIFICATIE VOLGENS LEEFTIJD
- Ontwikkelingsdysfagie als kinderen door een afwijking, ziekte of ontwikkelingsstoornis moeilijk of
niet slikken
- Verworven dysfagie de slikstoornis ontstaat pas op latere leeftijd
- Presbyfagie een slikstoornis als gevolg van normale verouderingsprocessen
1.4.2. CLASSIFICATIE VOLGENS FASE
- Orofaryngeale dysfagie:
o Moeite met propulsie van de mond naar de oesophagus. Hierbij bevindt er zich een probleem
ter hoogte van de eerste 3 fases (Dysfagie thv de orale fase (mond) of faryngeale fase)
Bv. probleem bolusvorming, probleem om bolus naar achter te brengen door bv.
tongresectie of verminderde luchtwegbeveiliging, nasale regurgitatie door
onvoldoende afgesloten verhemelte…
- Oesofageale dysfagie:
o Bv. achalasie, oesofageale spasmen, slokdarmcarcinoma… Belangrijk dat we dit kunnen
opmerken en signaleren, maar is voor ons iets minder interessant
o Dysfagie thv de slokdarm door:
Verstoorde peristaltiek (= bewegingsprobleem in de slokdarm), bv. achalasie en
oesofageale spasmen
Obstructie (mechanisch probleem, iets dat in de weg staat), bv. Slokdarmcarcinoma
o Deze dysfagie kunnen we niet manipuleren, ook niet met logopedische behandeling
o Bv. achalasie: ziekte die leidt tot een bewegingsstoornis van de slokdarm
Moeite passage van bolus door slokdarm naar maag
UES: Bovenste slokdarmsfincter ( cricofaryngeus achalasia)
o Onvermogen om de bovenste slokdarmsfincter te relaxeren na
slikact
LES: Onderste slokdarmsfincter ( distale oesofagus)
o door de peristaltiek gaat de bolus van de bovenste naar onderste sfincter. De
onderste kan een bepaalde spanning hebben omdat deze onvoldoende
relaxeert, wat kan leiden tot onvoldoende lediging van bolus in de maag.
Multifactoriële stoornissen 2 Verworven dysfagie Pagina 2 van 69
, - Wat gaat er mis bij dysfagie?
o 3 fasen: orale fase (vrijwillige controle), faryngeale fase en oesofagale fase (onvrijwillige
controle)
1. Orale fase: Er wordt van het voedsel een bolus gemaakt en tussen tong en hard
verhemelte vastgehouden. De bolus wordt naar achteren gebracht naar de
orofarynx
2. Faryngeale fase: faryngeale slikrespons waardoor een serie van
luchtwegbeschermende en bolustransporterende gebeurtenissen in gang worden
gezet
3. Oesofagale fase: start met de relaxatie van de bovenste slokdarmsfincter, waarna
de bolus daalt naar de maag.
1.4.3. CLASSIFICATIE VOLGENS ETIOLOGIE
- Neurogene dysfagie: verzamelnaam voor groep slikstoornissen ten gevolge van neurologische
aandoeningen die zowel centraal als perifeer kunnen zijn.
o Acute
Door acuut letsel zoals CVA, hersenbloeding, neurochirurgie, polymyositis
(ontsteking verschillende spierplaatsen)
o Chronische
Niet of heel traag recupererende dysfagie
o Degeneratieve
Neurodegeneratieve aandoening die gepaard gaan met slikstoornissen, bv. ALS, MS,
dementie, Parkinson
- Structurele dysfagie: tumoren (in de mond, tong, larynx), cervicale osteofyten (botuitsteeksel die op
dat bot gaan groeien), Zenker’s divertikel (zakvormige uitstulping in de wand van de orofarynx door
GERD), kaak- en gebitsproblemen, cervicale artrose (graduele afname/slijtage in de gewrichten)
o = dysfagie door structurele veranderingen
Pathologie
Bv. de tumor die voor obstructie zorgt, Zenker’s divertikel, …
Behandeling structureel probleem
Behandeling brengen namelijk bepaalde risico’s met zich mee waardoor
structurele problemen kunnen ontstaan. Wanneer bijvoorbeeld stuk tong
wordt weggenomen kan het zijn dat je minder goed zal kunnen eten.
Bv. door chirurgische constructie, door chemo, door radiotherapie,
Fistels = verbinding die er niet moet zijn
Multifactoriële stoornissen 2 Verworven dysfagie Pagina 3 van 69
, - Iatrogene dysfagie: Medicatie (bv anti depressiva), intubatie, beschadiging craniale zenuwen door bv.
herniaoperatie, algemene zwakte na chirurgische ingreep, na hernia operatie (dichtbij cervicale
wervels). Door medische ingrepen
- Presbyfagie: Veranderingen in slikfysiologie door onder andere een vermindering in kracht. Je krijgt
subtiele verande-ringen in slikprocessen op oude leeftijd. Slikstoornissen die optreden in het normaal
verouderingspro-ces. Er is een verlies in spiermassa, verlies van bindweefsel (sarcopenie).
o Primair: Slikstoornissen door een normaal verouderingsproces (sarcopenie: afname
spierkracht)
o Secundair: Oudere mensen krijgen bovenop beginnende primaire presbysfagie een CVA
waardoor slikstoornissen gaan toenemen en we spreken van een secundaire presbyfagie.
Ziektebeelden zoals dementie, CVA die dysfagie gaan versnellen. Ze hebben al presbyfagie
maar onder invloed van een ziektebeeld wordt het proces versneld.
- Psychogene dysfagie
o U ervaart slikklachten (dysfagie ) die niet verklaard kunnen worden door een medische
aandoening.
1.5. BEGRIPPEN
- Premature lekkage (spilling): voortijdig weglopen van voedsel naar de farynx voor de eigenlijke
initiatie van de slikreflex (de slikact bevindt zich nog in de orale fase)
o Oorzaak: verminderde/afwezige oraal motorische mogelijkheden en/of verminderde of
afwezige orale sensibiliteit met vertraagde initiatie slikreflex
- Residu/stase: achterblijven van voedsel
o Oraal: tussen de tong, wangen of verhemelte
o Faryngeaal: voedsel blijft achter in de farynxwanden, valleculae, sinus piriformis, epiglottis of
op de bovenste slokdarmsfincter.
- Pooling van speeksel: Geklok en stasevorming
- Nasale regurgitatie: onvoldoende functioneren van velofaryngeale beveiligingsmechanisme. Gevolg:
voedsel keert terug via de neus omdat de neus onvoldoende afgesloten wordt van de mond door het
velum
o 3 beschermingsmechanismen van de luchtweg
1. Achterwaarts kantelen van de epiglottis
2. Sluiten van de VS
3. Sluiten van de WS
Als één van de drie zich laten afweten, kan je dysfagie hebben
- Laryngeale penetratie en aspiratie (zichtbare/stille):
o Aspiratie: voedsel loopt tussen de stembanden naar de longen
Stille aspiratie: Er is geen hoestreflex aanwezig, verslikken is niet merkbaar
Zichtbare aspiratie: Gevolgd door hoestreflex, verslikken is merkbaar
Kan leiden tot aspiratiepneumonie (longontsteking)
o Penetratie: Voedsel/vloeistof komt terecht in de luchtweg en blijft boven de stembanden of
op de stembanden
Multifactoriële stoornissen 2 Verworven dysfagie Pagina 4 van 69
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper msxxx. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53068 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen