Hoofdstuk 1
De kritische ethiek of over de vraag: Weet jij waar je mee
bezig bent?
1. Kritisch sociaal werk
Eerste vraag: “Wat is de mens?” => Microniveau
Antwoord:
- Idealisme: Ik bepaald het niet ik = Absoluut vrij, absoluut goed
- Materialisme: niet ik bepaald het bwz = Absoluut niet vrij
- Kritisch mensbeeld: Ik Niet ik = Relatief vrij, relatief goed: er is een
wisselwerking
Idealisme en materialisme worden sterk afgeraden.
Toepassing op seksualiteit:
Idealisme: Je kan/moet de drang controleren, anders volgt er bestraffing
Materialisme: Je kan er niet aan doen, je lichaam controleert je bwz
Kritisch: Je hebt drift en bwz, dit staat in relatie met elkaar, je moet hier proberen
mee omgaan.
Tweede vraag: “wat is de samenleving?” => Mesoniveau
Antwoord:
- Middeleeuwen: Geest/God: Alles is goed
- Moderne tijd: materiële ontwikkeling: meer materiële middelen zijn de
oplossing
- Topische tijd: Wisselwerking tussen materie en geest
We leven nu nog steeds in een tijd waarin we denken dat een stijging van de materie de
oplossing biedt (= MT)
Derde vraag: “Wat is de maatschappij” => Macroniveau
Leerstof 3e jaar
Pagina 1 van 16
, 2. We hebben een probleem, et alors ?!
“Wat is ethiek?”
Er is geen evidentie meer en dit vormt een probleem. Om leren om te gaan met het probleem,
gaan we op zoek naar een waarde-kader. Tijdens de zoektocht botsen we steeds op:
- Idealist: Ik = Goed =Absolute vrijheid
- Materialist:
- Criticus: Ik in een relatie met de andere
Voor ’60 was er wél evidentie, de Kerk was het moraal antwoord op ethische vragen
voorbeeld: men huwde in functie van de voortplanting, geboren worden in een zuil = je hele
leven blijf je in dié zuil.
Nu is niet één dominerend waarde-kader, waardoor er angst ontstaat (angst omdat men moet
kiezen), maar er ook vrijheid speelt een belangrijke rol (vrijheid omdat je zelf mag kiezen).
Relationele ethiek = Grondwaarde = Dialoog = Waardenconsensus:
De relatie staat centraal, dit is relatief goed. De oplossing kan in dit geval + OF – zijn, men zal
de zaak nooit volledig kunnen oplossen.
We leven in een egocentrische tijd. Mensen denken aan zichzelf en alleen aan zichzelf.
voorbeeld: Dutroux handelde in zijn eigen belang.
Voorbeeld: Euthanasie, je eigen leven wordt beëindigd als jij het goed vond OF bekijken we ook
hoe onze kinderen/Partner/familieleden er tegenover staan?
We kunnen pas een zorgvraag goed inschatten wanneer we gevoelig en emotioneel betrokken
zijn bij de vraag –> belangrijk is dat we ons niet laten overspoelen door emoties (anders zal de
kritische werking tussen denken en zijn doorbroken worden!) => Conclusie: we moeten
emotioneel en gevoelig betrokken zijn maar hier kritisch/begrenzend mee leren omgaan.
3. Wat is een grondwaarde?
Vertrekken vanuit de definitie van Aristoteles. Ethiek laat ons denken dat wat kan, mag en moet
steeds voorafgaat op een reeks waarden.
We stellen ons volgende vraag: wanneer we ons handelen materialistisch/modern of
religieus/kritisch zorg-ethisch onderbouwen, vanuit welke grondwaarden vertrekken we dan?
4. Welke grondwaarde fundeert ons handelen als SW’er?
Rekening houden met de dogmatiek en de kritiek
Mag Kan Moet
Grondwaarde (vb: Leven = heilig)
I. Dogmatische grondwaarde
Een dogma is iets wat je niet kan of mag in vraag stellen of bekritiseren. De grondwaarde wordt
als absoluut goed beschouwd. Ik ben absoluut, iets kan, mag of moet als IK het wil.
> In dit geval is de SW’er de weter, hij weet alles, alles is volgens hoe hij het zegt
Voorbeelden: (1) Vroeger, LEVEN = GRONDWAARDE (het leven is heilig) men mocht met andere
woorden het leven niet ontnemen. (2) Een ziekenhuis verkiest om eerst ambulante zorg te
verstrekken, omdat dit extra inkomsten teweeg brengt.
Pagina 2 van 16
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Jozefien. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
