Samenvatting

VOLLEDIGE samenvatting Klassieke Mythologie (Nadia Sels) (reader samen met ppt's en grondige notities vanuit de les) —> 17/20 gehaald :)

Name: VOLLEDIGE samenvatting Klassieke Mythologie (Nadia Sels) (reader samen met ppt's en grondige notities vanuit de les) —> 17/20 gehaald :)
SKU: doc_2036747
Rating: 3.67 (3 reviews)
Author: matilde_willemyns

3 beoordelingen

15 keer verkocht

Vak
Klassieke Mythologie

Instelling
Universiteit Gent (UGent)

Met deze samenvatting was ik vanaf de eerste keer geslaagd :) ZEER GOEDE EN UITGEBREIDE SAMENVATTING van het vak ‘Klassieke Mythologie’ door Nadia Sels a.d.h.v. de reader en notities vanuit de les bij de reader, ook de ppt’s zijn verwerkt in deze samenvatting.

[Meer zien]

Voorbeeld 4 van de 124 pagina's

Bekijk voorbeeld

Geupload op 17 oktober 2022
Aantal pagina's 124
Geschreven in 2021/2022
Type Samenvatting

3 beoordelingen

Door: warhol39 • 1 jaar geleden

Door: katodevylder • 1 jaar geleden

Door: katoosw • 2 jaar geleden

Volgen

matilde_willemyns Lid sinds 5 jaar 401 documenten verkocht

Samenvatting klassieke
mythologie
Grote lijnen van een lijst mythes van buiten kennen, deze lees je best in Ovidius’
Metamorphosen, vertaald door Marietje d’Hane-Scheltema (Atheneum-Polak en
Van Gennep) OF De Griekse mythen / naverteld door Ilja Leonard Pfeijffer
(Prometheus)

Examen:
- Gesloten vragen
- Open vragen: kunnen hervertellen! belangrijk om dus de samenhang in de
leerstof te zien en die ook weer te geven in je examenantwoorden  wordt
verbeterd met een verbetersleutel, maar hier staan niet alle punten op! De
samenhang en structuur tellen ook voor punten, verbanden tussen
concepten en mythes goed kunnen beargumenteren

Inhoudsopgave
1 Inleiding...................................................................................................................................................... 4
1.1 Het doel van mythes bestuderen....................................................................................................................4
1.2 De definitie van ‘mythe’..................................................................................................................................6
1.3 Het ontstaan van ‘mythe’ als begrip..............................................................................................................7
1.4 De studie van mythologie...............................................................................................................................8
1.5 De concrete context waarin de antieke mythe werd verteld.........................................................................9

2 Theogonie................................................................................................................................................. 12
2.1 ‘Naar hun beeld’...........................................................................................................................................12
2.1.1 De dichterlijke oorsprong van de goden...............................................................................................12
2.1.2 Theogonie: chaos en de primordiale wezens........................................................................................12
2.1.3 Theogonie: de machtsgreep van Kronos, de titanen............................................................................14
2.1.4 Comparatieve mythologie: 2 wereldwijd verspreide creatiemythes....................................................14
2.1.5 De geboorte van Aphrodite...................................................................................................................15
2.1.6 Van Kronos naar Zeus en de Olympiërs................................................................................................16
2.1.7 Chaos versus kosmos, de rol van de muzen..........................................................................................17
2.1.8 De schikgodinnen..................................................................................................................................20
2.1.9 De Olympische goden............................................................................................................................20
2.2 ‘Geloofden ze dat nu echt?’.........................................................................................................................22
2.2.1 Archaïsch...............................................................................................................................................22
2.2.1.1 De muzen: het mythisch ‘waarheidsregister’................................................................................22
2.2.2 Antiek.....................................................................................................................................................24
2.2.2.1 Antropomorfisme (1): de eerste mythenkritiek............................................................................24
2.2.2.2 Een reddingspoging: allegorie en rationalisering..........................................................................25
2.2.3 19e-eeuws.............................................................................................................................................26
2.2.3.1 Het Tylorisme: mythe als pre-wetenschap?..................................................................................26
2.2.4 Hedendaags...........................................................................................................................................27
2.2.4.1 Antropomorfisme (2): een moderne verklaring............................................................................27
2.2.4.2 Hans Blumenberg: een existentiële functie...................................................................................28
2.2.4.3 Paul Veyne: ‘waar noch vals’..........................................................................................................29

1

,3 Prometheus / Pandora.............................................................................................................................. 31
3.1 Het structuralisme: Structuralistische ‘mythanalyse’...................................................................................31
3.2 Wie is Prometheus?......................................................................................................................................33
3.3 Hesiodos als bron..........................................................................................................................................34
3.3.1 Theogonie..............................................................................................................................................34
3.3.2 Werken en dagen..................................................................................................................................35
3.4 De paradoxen van Prometheus en Pandora: een analyse van Jean-Pierre Vernant....................................36
3.4.1 STAP 1....................................................................................................................................................36
3.4.2 STAP 2....................................................................................................................................................37
3.4.3 STAP 3....................................................................................................................................................38
3.4.4 De rol van de hoop................................................................................................................................40
3.5 Nawerking: Prometheus als Symbool...........................................................................................................41
3.5.1 Als (overmoedige) wetenschapper.......................................................................................................41
3.5.2 Als rebel en kunstenaar.........................................................................................................................42

4 Hermes als ‘trickster’................................................................................................................................. 43
4.1 Herhaling vorige les: Wat nemen we vandaag nog mee van dat structuralisme?......................................43
4.2 Structuur en wat eraan ontsnapt: Purity and Danger, Mary Douglas (1966)..............................................43
4.2.1 Voorbeelden..........................................................................................................................................44
4.3 De trickster: een grensganger......................................................................................................................45
4.3.1 Definities van een trickster....................................................................................................................45
4.3.2 De trickster: een universeel personage.................................................................................................46
4.4 Hermes als trickster......................................................................................................................................46
4.4.1 Wie is Hermes?......................................................................................................................................46
4.4.2 God van grens en kruispunt..................................................................................................................47
4.5 De Homerische Hymne voor Hermes: analyse en comparatieve mythologie..............................................49
4.5.1 De homerische Hymne voor Hermes (ca. 520 v.Chr.)...........................................................................49
4.5.2 Van schildpad naar citer........................................................................................................................50
4.5.3 God van het dubbelzinnige teken, de onzuivere wereld......................................................................51
4.5.4 Van vleesfestijn naar offer.....................................................................................................................53
4.5.4.1 Van sterfelijk naar onsterfelijk.......................................................................................................53
4.5.4.2 Van onsterfelijk naar sterfelijk.......................................................................................................54
4.5.5 Hermes als orakelgod: het onzekere bijenorakel..................................................................................54
4.5.6 “Change the rap”: verander het lied, verander de wereld...................................................................55

5 Vruchtbaarheidsmythes en -riten.............................................................................................................. 57
DEEL 1: Vruchtbaarheidsmythes.........................................................................................................................58
5.1 Demeter en Persephone...............................................................................................................................58
5.1.1 De mythe: de roof van Persephone......................................................................................................58
5.1.1.1 In het beginne….............................................................................................................................59
5.1.1.2 Katabasis........................................................................................................................................59
5.1.1.3 Zwerftocht van Demeter................................................................................................................59
5.1.1.4 Compromis.....................................................................................................................................60
5.1.2 De riten..................................................................................................................................................61
5.1.2.1 De Eleusinische mysterieën...........................................................................................................61
5.1.2.2 Thesmoforia...................................................................................................................................62
5.1.3 Betekenis mythe/rite? Hoe moeten we ze lezen/interpreteren?..........................................................62
5.2 Adonis en Aphrodite: dying and rising gods.................................................................................................64
5.2.1 De mythe van Adonis en Aphrodite......................................................................................................65
5.2.2 De rite van het Adonisfeest, Adonia......................................................................................................66

2

, DEEL 2: Theorie en interpretatie.........................................................................................................................69
5.3 Myth & Ritual................................................................................................................................................70
5.3.1 Frazer en The golden bough (1890).......................................................................................................70
5.3.1.1 Een enigmatische passage in de Aeneïs.........................................................................................70
5.3.1.1.1 Hoe kunnen we het idee van de katabasis interpreteren?....................................................71
5.3.1.1.2 Hoe kunnen we de katabasis van Aeneas interpreteren?......................................................72
5.3.1.1.3 Wat is de betekenis van het ritueel van de gouden tak?.......................................................72
5.3.1.2 Conclusie........................................................................................................................................74
5.3.1.3 Extra: de Mid-winterfeesten in The Golden Bough.......................................................................74
5.3.2 Frazer’s invloed: de Myth & Ritual School............................................................................................74
5.3.2.1 Jane Ellen Harrison (1850-1929)....................................................................................................74
5.3.2.1.1 Waarom is Dionysos een dying and rising god en wat is er zo belangrijk aan hem?.............75
5.3.2.2 Walter Burkert (1931-2015)...........................................................................................................76
5.4 Nawerking: het mythische thema van de (on)vruchtbaarheid in de moderniteit........................................77
5.4.1 T.S. Eliot, The Waste Land (1922)..........................................................................................................79
5.4.1.1 The Waste Land – tekstanalyse......................................................................................................79
5.4.1.2 The Hollow Men (1925) – tekstanalyse.........................................................................................81
5.4.2 Francis Ford Coppola, Apocalypse Now (1979).....................................................................................83

6 Oedipus en de psychoanalyse: tussen voorbestemming en vrijheid............................................................85
6.1 Oedipus, voorafgaand aan Sophocles..........................................................................................................86
6.2 Oedipus Tyrannus (ca. 429 v. Chr.), een 5e-eeuwse tragedie van Sophocles...............................................87
6.2.1 De ironische omkering...........................................................................................................................88
6.2.2 Zien versus blindheid.............................................................................................................................88
6.2.3 Goddelijke macht versus menselijke onmacht.....................................................................................89
6.3 Mythische achtergrond.................................................................................................................................90
6.3.1 Verhalen rond het Thebaanse koningshuis...........................................................................................90
6.3.2 Blindheid in de mythe............................................................................................................................91
6.4 Historische achtergrond: menselijke en goddelijke kennis in de 5 e eeuw v.Chr...........................................92
6.4.1 De menselijke kennis in Oedipus Tyrannus...........................................................................................93
6.4.2 Oedipus tussen zelfbeschikking en noodlot..........................................................................................94
6.4.3 De sfinx en haar raadsel........................................................................................................................95
6.4.4 Oedipus als prototype van de Westerse denker...................................................................................96
6.5 Freud: de uitvinding van de psychoanalyse..................................................................................................98
6.5.1 Kern van de Freudiaanse psychoanalyse...............................................................................................99
6.6 Freud over mythologie..................................................................................................................................99
6.6.1 De mythe als projectie van psychische processen..............................................................................100
6.6.2 De mythe als collectieve wensdroom.................................................................................................100
6.7 Freud en Oedipus........................................................................................................................................100
6.7.1 Freud over Oedipus Tyranus................................................................................................................100
6.7.2 Freud’s identificatie met Oedipus.......................................................................................................101
6.8 Erfenis van Freud........................................................................................................................................102
6.8.1 Carl Gustav Jung..................................................................................................................................102
6.8.2 Post-freudianisme: de Lacaniaanse ‘extimiteit’..................................................................................103
6.9 Conclusie.....................................................................................................................................................104

7 Helena en Penelope................................................................................................................................ 105
DEEL 1: Helena: over de macht van het beeld..................................................................................................106
7.1 De mythe van Helena..................................................................................................................................106
7.1.1 Afkomst & context...............................................................................................................................106
7.1.1.1 Geboorte van Helena...................................................................................................................106

3

, 7.1.1.2 Leda and the swan, W. B. Yeats...................................................................................................107
7.1.1.3 De Tyndareische eed....................................................................................................................108
7.1.1.4 Clytaemnestra en Agamemnon...................................................................................................108
7.1.2 De twistappel en het parisoordeel......................................................................................................108
7.1.2.1 Gender-kritische receptie............................................................................................................109
7.2 De ontvoering door Paris: vrijwillig of niet?...............................................................................................109
7.3 In Troje: Helena in de Ilias..........................................................................................................................110
7.4 Helena na de val van Troje.........................................................................................................................112
7.5 Helena als eidolon......................................................................................................................................112
7.5.1 Verwerking van Helena als ongrijpbaar fantoom................................................................................114
7.6 Helena als gender-vraagstuk: wat is een vrouw?......................................................................................114
7.6.1 De constructie van moderne vrouwbeelden in beeld gebracht.........................................................115
7.6.2 Roland Barthes, Mythologies (1957)...................................................................................................116
7.6.3 Minidocumentaire, What is there to love if not the enigma? (Mad Men)..........................................116
DEEL 2: Penelope en de metafoor van het weven............................................................................................118
7.7 Het verhaal van Penelope in de Odyssee....................................................................................................118
7.7.1 Penelope als tegenpool van Helena en Clytaemnestra.......................................................................119
7.8 De metafoor van het weven.......................................................................................................................120
7.8.1 Spinnende godinnen............................................................................................................................120
7.8.1.1 Andere culturen...........................................................................................................................121
7.8.1.2 Metafoor en mythe......................................................................................................................121
7.8.2 Penelope’s weefsel: Symboliek...........................................................................................................122
7.8.3 Het weven van een eigen verhaal.......................................................................................................123
7.9 Conclusie van de les/cursus........................................................................................................................123

1 Inleiding
1.1 Het doel van mythes bestuderen

Mythes als hoeksteen van ons cultureel referentiekader
- “De kunsten veronderstellen een zekere hoeveelheid aan mythologische
kennis. Als je die kennis niet hebt kan je onmogelijk Westerse kunst
appreciëren of zelfs begrijpen.” (Kitchell)  geldt voor zowel populaire als
hoge cultuur (zie voorbeelden ppt)

Mythologie als schatkamer van denkbeelden
- Mythologische verhalen dienen vaak als denkmodellen om het bestaan
vorm te geven, om uitdrukking te geven aan existentiële
ervaringen.
o Het gebruik van mythes als een grote metafoor.
o Verhalen staan ons toe om te leren over onszelf zonder ze
effectief te moeten meemaken, gaat dus over veel meer dan
kennis alleen, het zijn matrices van ervaringen  de Odyssee is
hier het perfecte voorbeeld van
o Klassieke, zoals de Griekse, mythes zijn een weerspiegeling van
het genadeloze leven op aarde: de wereld zit vol met krachten

4

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Focus op de essentie

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper matilde_willemyns. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 68175 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen

Samenvatting

VOLLEDIGE samenvatting Klassieke Mythologie (Nadia Sels) (reader samen met ppt's en grondige notities vanuit de les) —> 17/20 gehaald :)

Document informatie

Onderwerpen

Geschreven voor

3 beoordelingen

Verkoper

Ontvangen beoordelingen

Voorbeeld van de inhoud

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

In een paar klikken geregeld

Focus op de essentie

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Van wie koop ik deze samenvatting?

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Is Stuvia te vertrouwen?