Samenvatting

Samenvatting politieke en institutionele geschiedenis van de Nederlanden (deel 1)

1 keer verkocht

Instelling
Universiteit Antwerpen (UA)

Deze samenvatting is gebaseerd op de cursus van professor Vandenbogaerde, docent aan de Universiteit Antwerpen. Het gaat over de politieke en institutionele geschiedenis van de Nederlanden. Let wel op, deze samenvatting bevat enkel de leerstof van deel 1. Het boek is de grootste leidraad geweest vo...

[Meer zien]

Voorbeeld 3 van de 22 pagina's

Bekijk voorbeeld

Geupload op 13 december 2022
Aantal pagina's 22
Geschreven in 2022/2023
Type Samenvatting

Volgen

alexiakempenaers Lid sinds 2 jaar 6 documenten verkocht

€7,49

In winkelwagen

Op verlanglijstje

100% tevredenheidsgarantie
Direct beschikbaar na je betaling
Lees online óf als PDF
Geen vaste maandelijkse kosten

Politieke en institutionele geschiedenis van de Nederlanden (6sp)
ANCIEN RÉGIME (ca. 1000-1795)..................................................................................................................2
1. De territoriale vorstendommen (11de eeuw- 14de eeuw)........................................................................2
1.1. Territoriale evolutie................................................................................................................................................2
1.2. De basis van de staatsmacht: feodaliteit...............................................................................................................2
1.2.1. Wat voorafging: de karolingische feodaliteit.................................................................................................2
1.2.2. De heropleving van de feodaliteit in de Nederlanden na 1000.....................................................................3
1.2.3. Binnenlandse politiek in de middeleeuwse feodale wereld..........................................................................3
1.3. Ordehandhaving: de genese van een publiek strafrecht in de Nederlanden........................................................4
1.3.1. Het privaatrechtelijke accusatoire strafrecht................................................................................................4
1.3.2. Het begin van het vorstelijk gezag: de beteugeling van het wraakrecht.......................................................4
1.3.3. De publieke actie tegen de misdrijven: over de strafmaat............................................................................4
1.3.4. De modernisering van het primitieve strafrecht: de invloed van de kerk.....................................................5
1.3.5. De overgang van accusatoir naar inquisitoir strafrecht.................................................................................5
1.4. Een factor van vernieuwing: de stad......................................................................................................................6
1.5. De groei van centrale bestuurlijke instellingen.....................................................................................................7
1.5.1. Van hofhouding naar centrale administratie.................................................................................................7
1.5.2. Over constitutionalisme en parlementarisme...............................................................................................8
2. De (zuidelijke) Nederlanden, 14de-18de eeuw.........................................................................................9
2.1. Territoriale en internationale evolutie...................................................................................................................9
2.2. Belgique avant la lettre?........................................................................................................................................9
2.2.1. Om en rond filips de goede............................................................................................................................9
2.2.2. Cruciale jaren: 1477-1504............................................................................................................................10
2.2.3. De XVII provinciën onder Karel V (1515-1555)............................................................................................11
2.2.4. Filips II (1555-1598) en de scheuring van de Nederlanden..........................................................................12
2.2.5. Internationale erkenning zuidelijke Nederlanden (1648,1715) ..................................................................13
2.3. De centrale instellingen in de Zuidelijke Nederlanden (14 e -18e eeuw) .............................................................15
2.3.1. De vorst ......................................................................................................................................................15
2.3.2. De plaatsvervanger van de vorst ................................................................................................................15
2.3.3. De ontwikkelingen van de hofinstellingen: de Hofraad of Geheime Raad; de Colleterale Raden; de Jointe;
de Grote Raad.........................................................................................................................................................15
2.3.4. De Staten-Generaal en de evolutie van het parlmentarisme......................................................................17
3. Van Ancien Régime naar nieuwste tijd................................................................................................18
3.1. Recht en revolutie................................................................................................................................................18
3.1.1. Weg met het Ancien Régime!......................................................................................................................18
3.1.2. Het Vernunftrecht........................................................................................................................................19
3.1.3. De codificaties..............................................................................................................................................20
3.1.4. Evaluatie van het Vernunftrecht en zijn ondergang....................................................................................20
3.2. Het Franse én Nederlandse publiekrecht in België..............................................................................................20

,Politieke en institutionele geschiedenis van de
Nederlanden
ANCIEN RÉGIME (ca. 1000-1795)
1. De territoriale vorstendommen (11de eeuw- 14de eeuw)
1.1. Territoriale evolutie
Afstamming recht: oude Rome
Vele volksverhuizingen: volkeren beinvloeden elkaar en het recht
 val van het West-Romeinse rijk (476), Oost-Romeinse rijk blijft bestaan:
Justanius I belangrijkste keizer: corpus iuris civilis = eerste wetboek
843: verdrag van Verdun
o Rijk van Karel de Grote: verdeeld onder zonen lodewijk de vrome:
Karel de Kale: West-Francië
Lotharius: Midden-Francië
Lodewijk de Duitser: Oost-Francië
1.2. De basis van de staatsmacht: feodaliteit
1.2.1. Wat voorafging: de karolingische feodaliteit
De karolingische periode: - gouwen onder leiding van een graaf
- benoemd, afzetbaar en verplaatsbaar
- omringt door vazallen: vertrouwelingen, krijgen land van graaf
- graafschap meer en meer erfelijk (vanaf lodewijk de vrome), keizer
verliest macht
- graaf beschikt over scabini: schepenen: rechtspraak

Oplossing zwakte van bestuur: ambtenaren persoonlijk aan hun binden
 leenheren of seniors en leenmannen of vazal, hiërarchische verhouding
formeel verzegeld: plechtige ceremonie: knielen, handoplegging,…
 weerstandsrecht: de vazal heeft het recht om de banden te verbeken met een
onrechtvaardige senior
Taken vazal/leenman: - auxilium: hulp (militaire dienst)
- consilium: raad (over oorlogsvoering)
 inruil: benefica: gunsten (domein, belastingonduiking)
Achterlenen= leenmannen maken op hun beurt gebruik van feodaliteit, zij geven leengrond in leen en
worden dus zowel leenheer als leenman
= ontstaan feodale piramide: macht op basis van grondbezit
Rijk Karel de Grote: systeem is hun sterkte en zwakte:
- graven: hadden volledige bestuurlijke bevoegheid, voelden zich als keizer in hun eigen rijk
- erfelijkheid: graafschap werd erfelijk
- rechtstreekse gebruiksrecht van de gronden
 volledige autonomie over vazallen

2

, NA dood Lodewijk de Vrome: na 840
vazaliteit: desintregrerende factor: valt uit elkaar
 lokale heerlijkheden: lokale centra
o Kleine gebieden, rond een kasteel
o Kasteelheer bezat alle rechten
o Hij zorgde voor orde, sprak recht, inde belastingen,…
o Had publieke en privaatrechterlijke bevoegdheden
o Had recht op slaven, plakken vast aan de grond: waren onvrij
o Andere bewoners wel ‘vrij’
o Wel grenzen aan de alleenheerschappij door feitelijke elementen: mocht onderdanen niet
ontmoedigen

1.2.2. De heropleving van de feodaliteit in de Nederlanden na 1000
Na 1000: heropleving feodaliteit door verandering in economie
 terretoria samengevoegd en onderworpen aan nieuwe heerser: bottom-up staatsbouw
 feodale machtspiramide, langs onderuit opgebouwd (leenman zocht leenheer, die
op zijn beurt dan weer van een hogere leenheer leenman werd
 gebeurde niet planmatig: had te maken met politiek, sociaal, geografisch,
demografisch,…
 wel nog rituele bevesteging, maar verloor inhoud
Feodaliteit als instrument van staatsuitbouw:
o Politiek
o Administratief
o Financieel
o Juridisch
Verplichtingen vazal:
o Auxilium en consilium: allerlei concrete lasten
o L’aide aux quatre cas: wanneer de senior gevangen was genomen, wanneer hij op kruistocht ging,
wanneer zijn oudste zoon tot ridder werd geslagen, wanneer zijn oudste dochter huwde
 wel steeds meer gebruik gemaakt van een betaald huurlingenleger, vazal moest zich niet meer zozeer
bezig houden met het militaire aspect
Aan het hoofd van systeem: lokale vorst: soeverein: baas in eigen gebied, graaf/hertog
 gebied verdeeld in lenen, achterlenen, achterachterlenen
 lokaal gewoonterecht met tussenniveau’s: een lagere heer oefent minder balngrijke
taken uit, bijvoorbeeld lage justitie

1.2.3. Binnenlandse politiek in de middeleeuwse feodale wereld
Vorsten eigende zichzelf heerlijke rechten toe:
- regalia: vorstelijke symbolen, bijvoorbeeld staf
- muntslag
- curia: bouwden eigen hofhouding uit, zoals een koning
- eisten een deel van de grondopbrengsten op
- legden persoonlijke belanstingen op

3

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Focus op de essentie

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper alexiakempenaers. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 68175 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen

Samenvatting

Samenvatting politieke en institutionele geschiedenis van de Nederlanden (deel 1)

Document informatie

Onderwerpen

Geschreven voor

Verkoper

Ontvangen beoordelingen

Voorbeeld van de inhoud