Les 4. De teleologie van Aristoteles
1. Situering
De “Atheense school”: Aristoteles Aristoteles had zijn eigen school het Lyceum. Hij was een
leerling van Plato, hij werd de lezer genoemd. Hij werd dan later leraar van Alexander de Grote.
Aristoteles zag het levenslicht in het landelijke Stageira. Het vroegere idee van de wetenschap is via
hem gepasseerd.
Aan het einde van zijn leven werd hij beschuldigd voor collaboratie en godslastering en diende hij
Athene te verlaten. Hij is in eenzaamheid gestorven = in ballingschap
Hij onderzocht planten en dieren en rangschikte ze systematisch naar vorm en verhouding. Hij
bestudeerde ook sterrenbeelden, politieke systemen, dichtkunst en retoriek.
Hij deelde de wetenschap in en bedacht heel wat nieuwe termen:
- Energie
- Inductie
- Essentie
- …
Aristoteles had enkele belangrijke citaten:
- De natuur doet iets zonder doel
- De mens is politiek sociaal dier
Thelos = doel in het Grieks
Teologie = godsleer
2. Hilomefisme de vorm zit in de dingen
2.1. De vorm in de dingen
Vorm en stof werd samengebracht, er kwam een verband tussen die 2 dingen.
De vorm zit in de dingen (en niet ‘boven’ bii Plato’s vorm wereld)
Entelechie: er zit een stuwende kracht in elk ding/wezen dat ervoor zorgt dat ding/wezen streeft
naar vervolmaking (volledig worden)
2.2. De teologische visie: entelechie
Hij is bezig met de begrippen oorzaken en doel.
Telos = doel
Entelechie = alles streeft ernaar naar de inherente doel en vorm te bereiken
Vier zaken waarzonder iets niet kan bestaan:
1) Doeloorzaak (eindoorzaak):
- eigenlijke finale doel waarvoor iets is gemaakt.
Correspondeert met Nederlandse term ‘bedoeling’
vb: onderdak, bescherming van een huis
2) Formele oorzaak
- Plan of ontwerp van iets
, - Correspondeert met hoger of inherente vorm van de dingen noemden
- Vb: plan van het huis
3) Materiële oorzaak
- Verwijst naar het materiaal ( de stof of hule) waaruit iets is gemaakt
- Vb: bakstenen van een huis
4) Bewegende oorzaak
- Verwijst naar diegene die het gemaakt heeft, in gang houdt of aandrijft
- Bv: de bouwvakkers aan een huis
Eerste oorzaak noemt aristoteles de onbewogen beweger of God
Alles heeft een specifiek doel. Zoals elk doel een doel heeft, het oog, de handen, de voeten, zo moet
alles een doel hebben.
2.3. Trapsgewijze opbouw van de natuur
Trapsgewijze opbouw van zuivere stof (levenloze dingen) en naar zuivere vorm (de onbewogen
bewegen
- Levenloze dingen kunnen niet uit zichzelf veranderen
Bestaan uit zuivere stof en hun inherente doel is rust
Zo streeft een steen ernaar om stil te liggen, hetgeen verklaart waarom dingen op
hun plaats blijven
- Levende wezens kunnen in tegenstelling tot levenloze dingen wel uit zichzelf veranderen
Vorm van levende wezens wordt ziel genoemd
2 soorten levende wezens : planten en dieren, 3 soorten zielen
Planten bezitten vegetatieve ziel. Voorziet voeding, voortplanting en groei
Dieren: dierenziel of affectieve ziel, zorgt voor voortbeweging. Ziel is
verbonden met zintuigen en goesting
Mensen zijn ook dieren en hebben ook plantenziel = cognitieve ziel
- Passieve mensenziel: vermogen om waar te nemen en omgeving kan veranderen
Veel leren door te kijken en dingen te maken
Praktische kennis of technè
Pratische kennis word opgedeeld in twee aspecten:
Term peièsis = vervaardigen van iets met duidelijk bepaal doel, waarbij
activiteit stopt en doel is bereikt
Vb: timmerman die tafel maakt
Term praxis: handelen zonder extern doel
- Actieve mensenziel:
Hoogste gave
Biedt ons de mogelijkheid na te denken over inzicht te krijgen in de werkelijkheid
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper amelintje. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
