Economie Vandaag 2022 (YB0835 | 2022)
September 2022 – Januari 2023
ISBN 978 94 014 8567 8
Economie vandaag 2022 – Ivan De Cnuydt & Sonia De Velder
Inhoud
Welke onderdelen staan niet in deze samenvatting?.........................................................................1
Inleiding..................................................................................................................................................2
0.1 Het doel van de economische wetenschap..................................................................................2
0.2 Welvaart en welzijn......................................................................................................................2
0.3 Soorten goederen.........................................................................................................................2
0.4 Consumptie en productie.............................................................................................................2
0.6 Ceteris paribus clausule................................................................................................................3
0.7 Micro-, meso-, en macro-economie.............................................................................................3
H1: Consumenten...................................................................................................................................3
1.1 De keuze van de optimale goederencombinatie..........................................................................3
1.2 De prijsvraagcurve........................................................................................................................4
1.3 De elasticiteit van de vraag...........................................................................................................5
H2: Producenten.....................................................................................................................................8
2.1 De bepaling van de optimale productiegrootte............................................................................8
2.2 De wet van de toe- en afnemende meeropbrengst......................................................................8
2.3 Het kostenverloop........................................................................................................................9
2.4 het opbrengstenverloop...............................................................................................................9
2.5 De optimale productiegrootte......................................................................................................9
2.6 De afleiding van de aanbodcurve bij volkomen concurrentie.....................................................10
2.7 De break-evenanalyse................................................................................................................11
2.8 De prijselasticiteit van het aanbod.............................................................................................11
H3: Prijsvorming...................................................................................................................................13
3.1 Markt en marktvormen..............................................................................................................13
3.2 De volkomen concurrentie.........................................................................................................13
3.3 De onvolkomen concurrentie.....................................................................................................15
Monopolie........................................................................................................................................15
Oligopolie.........................................................................................................................................15
Monopolistische concurrentie..........................................................................................................16
3.4 Het prijsbeleid in België..............................................................................................................16
MACRO-ECONOMIE..............................................................................................................................17
H4: Macro-economische grootheden...................................................................................................17
4.1 De economische kringloop.........................................................................................................17
4.2 De berekening van economische activiteit.................................................................................18
4.3 Het reële en het nominale bbp...................................................................................................18
4.4 Het bbp als maatstaf voor onze nationale welvaart...................................................................18
, 4.5 De nationale rekeningen.............................................................................................................18
4.6 Macro-economische gegevens van de Belgische economie 2021..............................................19
H5: Conjunctuur & economische groei.................................................................................................21
5.1 conjunctuur................................................................................................................................21
5.2 De economische groei................................................................................................................24
H6: Arbeidsmarkt.................................................................................................................................27
6.2 De arbeidsmarkt.........................................................................................................................27
6.3 Concurrentievermogen, loonvorming en innovatie....................................................................32
H7: Geld, monetaire beleid en inflatie..................................................................................................35
7.1 Het geld......................................................................................................................................35
7.2 Monetaire politiek van het eurosysteem....................................................................................37
7.3 Het inflatieverschijnsel...............................................................................................................38
H8: Internationale betrekkingen & wisselmarkt...................................................................................43
8.1 Betekenis en beschrijving van het Belgische handelsverkeer.....................................................43
8.2 De werking van het systeem van vrij internationaal...................................................................43
8.3 Handelspolitiek...........................................................................................................................45
8.4 De wisselmarkt...........................................................................................................................45
H9: Internationale samenwerking........................................................................................................48
9.1 Vormen van economische integratie..........................................................................................48
9.2 De Economische en Monetaire Unie (EMU)...............................................................................49
9.3 Samenwerking: internationale handel → WTO, UNCTAD, OESO................................................50
9.4 Samenwerking: internationale betalingen → IMF, Wereldbank.................................................52
9.5 Internationale beleidscoördinatie → G7, BRICS, G20.................................................................52
H11: Overheidsfinanciën......................................................................................................................52
11.1 Overheidstussenkomst of niet..................................................................................................52
11.2 Doelstellingen van de economische politiek.............................................................................52
11.3 Vormen van economische politiek............................................................................................52
11.4 Overheidsfinanciën...................................................................................................................54
Lijst van afkortingen.............................................................................................................................58
VOORBEELDVRAGEN............................................................................................................................59
Hoofdstuk 0: inleiding.......................................................................................................................59
Hoofdstuk 1: consumenten..............................................................................................................60
Hoofdstuk 2: producenten................................................................................................................65
Hoofdstuk 3: prijsvorming................................................................................................................73
Hoofdstuk 4: macro-economische grootheden................................................................................75
Hoofdstuk 5: conjunctuur en economische groei.............................................................................75
Hoofdstuk 6: arbeidsmarkt...............................................................................................................77
Hoofdstuk 7: geld, monetaire beleid en inflatie...............................................................................77
Hoofdstuk 8: internationale betrekkingen en wisselmarkt...............................................................78
Hoofdstuk 9: internationale samenwerking.....................................................................................79
,Hoofdstuk 11: overheidsfinanciën....................................................................................................80
,Welke onderdelen staan niet in deze samenvatti ng?
Er zijn een aantal onderdelen die wegvielen voor mij of die ik maar beperkt moest
kennen waardoor deze ook niet in de samenvatting staan.
Hieronder heb ik ze opgelijst.
Hoofdstuk 0: inleiding
- P8 : inductieve of deductieve methode
Hoofdstuk 1: Consumenten
- P 37- 49 : 1.4 Het consumentengedrag in België & 1.5 Meting van de prijzen, de
consumptieprijsindex
- WEL UITGELEGD IN DEEL VAN H7
Hoofdstuk 3: Prijsvorming
- P97: Spinnenwebtheorema
- P102-106: Het evenwicht van de monopolist, oligopolist
- P109: Het evenwicht van de monopolistische concurrent
Hoofdstuk 4: Macro-economische grootheden
- P121-134: de berekening van de economische activiteit → Staat beperkt in
samenvatting
- P137-140: indexen (HDI, HSI, welzijnsindicator ‘Hier en nu’, ‘Later’, indicator dimensie
‘Elders’, Degrowth)
Hoofdstuk 5: Conjunctuur, groei en ontwikkeling
- P160: Pigou & Schumpeter
- P160-162: endogene verklaringen (kortere uitleg staat wel in samenvatting)
- P163: Kondratieffcyclus
- P169-178: Ontwikkeling
Hoofdstuk 6: Nationaal inkomen & werkgelgenheid
- P182-196: 6.1 De hoogte van het nationaal inkomen
- P234-235: het monetair evenwicht
- P238-242: monetaire beleidsinstrumenten (niet in detail samengevat)
Hoofdstuk 8: Internationale betrekkingen
- P262-265: sectorale oriëntaties van de buitenlandse handel van België, de
nettoruilvoet, theorie van A. Smith, D. Ricardo
- P281-292: 8.5 de betalingsbalans
- P273-276: factoren die de vraag naar en het aanbod van vreemde valuta’s bepalen
- P281-292: 8.5 de betalingsbalans
- P310-315: Beperkt samengevat (geen details)
- P324-326: 9.6 De officiële ontwikkelingshulp, 9.7 De Millenniumontwikkelingsdoelen
van de VN
Hoofdstuk 10: Milieu en duurzame ontwikkeling (niet in samenvatting)
Hoofdstuk 11: Overheid
- P352-356: 11.1: overheidstussenkomst of niet?, 11.2: doelstellingen van de
economische politiek, 11.3: vormen van economische politiek (NIET IN DETAIL)
- P357-358: niet de klassieke/aanbodeconomisten denkrichting
- P363-370: vergrijzing & armoede
1
,Inleiding
0.1 Het doel van de economische wetenschap
De economische wetenschap is de studie v/h menselijk streven naar bevrediging van
behoeften met behulp van schaarse middelen. Elke menselijke beslissing/handeling
heeft economische gevolgen = KEUZEPROBLEEM
Bv: verder studeren → inschrijvingsgeld, vervoerskosten, boeken kopen, kot, …
=> economisch principe = met gegeven middelen een maximale
behoeftebevrediging bereiken.
Behoefte
= aanvoelen van een tekort en verlangen om dit tekort op te heffen.
- Primaire/levensnoodzakelijke behoeften bv: eten, drinken, onderdak
- Immateriële behoeften bv: ontspanning <--> materiële behoeften
- Collectieve/gemeenschappelijke behoeften bv: wegen, onderwijs <--> Individuele
behoeften bv: kledij
Schaarse/economische middelen
= middelen waarover men beschikt om de talrijke behoeften te bevredigen → tastbare
goederen, diensten
Deze middelen hebben een prijs en zijn maar in beperkte mate beschikbaar.
→ SCHAARS: een middel waarvan de verlangde hoeveelheid de beschikbare
hoeveelheid zou overtreffen indien het gratis ter beschikking stond.
Nuttigheid en keuzeprobleem
Inkomen kan nooit al onze behoeftes bevredigen.
Wat men kiest hangt af van subjectieve nuttigheid van het goed voor die persoon.
0.2 Welvaart en welzijn
Welvaart: mate waarin men behoeftes met schaarse middelen kan bevredigen.
Welzijn: ruimer, bevrediging van verlangens die geen beslag leggen op schaarse
middelen.
0.3 Soorten goederen
Economische/schaarse goederen:
- Zuiver individuele goederen: krijg je alleen als je ervoor betaald, uitsluitbaar,
rivaliserend1. Bv fiets
- Zuiver collectieve goederen: niet-rivaliserend, niet-uitsluitbaar. Bv
straatverlichting, politie
- Quasicollectieve goederen: individueel leverbaar maar ook uitsluitbaar. Bv
onderwijs
- Consumptiegoederen/diensten: bevredigen onmiddellijk de behoeften van de
eindverbruiker.
> verbruiksgoederen (= niet duurzaam bv brood) & gebruiksgoederen (= duurzaam bv
gsm)
- Investeringsgoederen: om andere goederen te produceren.
> kapitaalgoederen (= duurzaam bv machines) & vlottende investeringsg. (= niet-
duurzaam bv grondstof)
Vrije goederen = niet schaarse goederen bv: lucht, licht, …
0.4 Consumpti e en producti e
- Consumptie: aanwending van economische goederen voor niet productieve
doeleinden.
- Productie: toevoegen van waarde aan economische goederen.
1
Rivaliteit = de consumptie van de ene persoon hindert de consumptie van de ander.
2
, → productiefactoren: natuur (grondstoffen & energie), arbeid (fysieke/mentale),
kapitaal (machines, …)
0.6 Ceteris paribus clausule
Alle andere factoren waarvan het economisch verschijnselen afhankelijk is blijven
constant.
0.7 Micro-, meso-, en macro-economie
Micro-economie = gedrag van een individuele huishouding
Meso-economie = bepaalde huishoudingen bv een bepaalde bedrijfstak, sector of regio
Macro-economie = alle bedrijven, gezinnen, overheidshuishoudingen → economie van
een land
H1: Consumenten
1.1 De keuze van de optimale goederencombinati e
= evenwicht van de consument
De optimale keuze of maximale nuttigheid wordt bepaald door:
- Voorkeuren = niet economische factoren
- Prijzen van de goederen & het budget/inkomen = economische factoren
Voorkeuren
Alle mensen hebben dezelfde behoeftes, maar de invulling/voorkeuren zijn subjectief,
bepaald door:
1 ) Demografische factoren: leeftijd, geslacht, woonplaats, inkomen, …
2 ) Sociologische factoren: gezinssituatie, sociale klasse, religie, nationaliteit, …
3 ) Psychologische factoren: persoonlijkheid, levensstijl, attitude
4 ) Externe factoren: trends, tijd van het jaar, reclame, pandemieën, oorlogen,
schandalen, …
Eerste wet van Gossen
Consument wil maximale behoeftebevrediging met een zo groot mogelijk nut.
→ 1ste wet van Gossen/wet van het dalend grens- of marginaal nut.
Naarmate men meer beschikt over een aantal eenheden van een bepaald goed, daalt
voor de consument het nut dat de laatste eenheid aan het totale nut toevoegt.
Uitzonderingen: verslavingen, verzamelaars, …
Budget en prijzen
Inkomen en prijzen van andere goederen beperken de behoeftebevrediging.
Budgetlijn = lijn van alle mogelijke combinaties binnen een bepaalt budget.
Opstellen van de budgetlijn + voorbeeld
2 soorten goederen: broodjes Pb = €4 / pintjes Pp = €2,5 / budget = €300
Px * Qx + Py * Qy = Budget → 2,50 * Qp + 4 * Qb = 300
1) Naar budget broodjes → 4 * Qb + 2,5 * 0 = 300 → Qb = 300/4 →
Qb = 75
2) Naar budget pintjes → 4 * 0 + 2,50 * Qp = 300 → Qp = 300/2,50
→ Qp = 120
D: consument besteed inkomen niet volledig.
A, B en C: maximale behoeftebevrediging, optimale keuze hangt
af van voorkeur.
E: budget is te klein.
Gevolgen van inkomensverandering
Daling budget tot €200 bij constante prijzen → 2,5 * Qp + 4 * Qb =
200
Qp = 200/2,5 = 80 (punt Y) & Qb = 200/4 = 50 (punt X)
In dit voorbeeld → budget daalt, koopkracht daalt
3
