Cross-culturele psychologie – Alleen gastcolleges
Gastcollege 1 – Diversiteit op school
Resonansgroep yes
- YES: Youth in Europe Studies
Diversiteit is een gegeven
- Sociale en culturele diversiteit aan kul
▪ Kenmerken diversiteit
. Migratieachtergrond
. Pionier: eerste generatie in gezin dat naar hoger onderwijs gaat
. Beursstudent
. Anderstalige student
. -> minstens een van deze kenmerken: 32.97%
. -> geen van deze kenmerken: 67.03%
▪ Kenmerken hangen samen met studieloopbaan
. Sneller stoppen, uitval,…
. Veel studenten halen deze schade wel in en halen uiteindelijk een bachelor
Maar heeft een psychologische kostprijs
Minder contacten met medestudenten, minder werkcolleges gebruik maken,…
. Systematische resultaten die samenhangen met SES -> universiteiten proberen omgeving te
creëren waar iedereen dezelfde kansen krijgt (schoolpsychologen grote rol)
▪ KUL is de minst diverse school in België
Onderzoek yes
- Opvolging van kansgroepen doorheen het secundair onderwijs
▪ Longitudinaal dakpan design
▪ 3 cohorten in 1ste, 2e, 3e middelbaar 3 jaar volgen
- Onderzoeksdoelen
▪ Leven
. Welbevinden
. Probleemgedrag
. Sociale relaties met peers en leerkrachten
▪ Leren
. Studiemotivatie
. Studieresultaten
▪ Schoolomgeving
. Diversiteit en kansarmoede
. Schoolklimaat
Algemeen: duidelijke regels? Wat zijn verwachtingen?
Specifiek: diversiteitsbeleid?
- Opzet: leerlingenperspectieven in context
▪ Klassen
▪ Sociale netwerken (vriendschappen, pesten)
▪ Klastitularis
. Moest ook lln raten
. Academisch en psychische kwetsbaarheid
▪ School zelf en hun beleid/reglementen
▪ Vragenlijsten voor ouders
Superdiversiteit
- Superdiversiteit: meer dan 100 herkomstlanden in de steekproef
- Vaak ook dat leerlingen zelf divers zijn (ouders beide verschillende talen)
▪ Kruispunt kinderen
. In welke context zijn culturele dingen in je voordeel/nadeel
▪ Diversiteit zit ook binnen personen
- Heel veel criteria waarop je divers kunt zijn
1
, ▪ Migratie (ouders, persoon zelf)
▪ Thuistaal (52%)
▪ Zelfidentificatie (41%)
. In welke mate belg?
. Andere identiteiten die van belang zijn?
▪ Religieuze tradities (36%)
▪ Herkomstlanden van lln/ouders/grootouders (61%)
. Niet zelfde als zelfidentificatie
. Niet omdat je ouders van marokko zijn, dat je je marokkaans voelt
- Verschillende criteria overlappen niet volledig!
Informele segregatie
- Diversiteit gaat samen met segregatie
- Lln die divers zijn komen geconcentreerd terecht in bepaalde klassen
▪ In scholen, in campussen, in klassen, in kliekjes
- Binnen ‘diverse’ scholen kunnen kinderen toch in niet-diverse klassen zitten
- Meer diversiteit -> meer diverse vriendschappen
- Niet zelfde als formele segregatie
▪ Echte beleid
▪ Bv: gevolgen van getrapt onderwijs
▪ Hoe hoger, hoe meer witte lln
Diversiteit is ongelijk
Prestatiekloof en ongelijke onderwijskansen
- Prestatiekloof: door een diversiteitskenmerk systematisch minder goede resultaten halen dan een kind zonder
deze kenmerken
Sociale klasse
- 68 scholen, 10-12j oude kinderen
- gemiddelde op wiskunde
▪ Kinderen van werkeloos & handenarbeid vader
▪ Kinderen van kaderleden vader
- Resultaten
▪ Kaderleden vader doet het beter
▪ gradiënt ifv beroepsstatus van ouder en resultaten van kinderen op einde lagere school
Minderheden
- Resultaten op wetenschapstest (blauw)
▪ Migratieachtergrond -> doen het slechter
- Resultaten op leestesten (groen)
▪ Zelfde verhaal
- kan het zijn doordat de eerste generatie nog niet goed de taal kent?
▪ Zo ja -> enkel minderheden van 1ste generatie hebben moeite
▪ Kijken naar belgen, 1ste en 2e generatie
▪ Verschil blijft bestaan
- Pisa: in vergelijking met andere landen
▪ Pisa: wiskunde, lees en wetenschap toetsen voor 15 jarige, om de 3j
▪ Vlaanderen is heel ongelijk
▪ Bepaalde landen waar migratieachtergrond geen voorspeller is van slechtere prestaties (ierland)
▪ In meeste landen wel een kloof
- Diversiteit en studierichtingen
▪ Migratie kinderen boven gerepresenteerd in b stroom en beroepsonderwijs
▪ migratie kinderen onder gerepresenteerd in a stroom en aso
. Aso is voorspeller om naar hoger onderwijs te gaan
2
, - Hoe hoger je komt in onderwijs -> hoe erger de ongelijkheid
▪ In engeland: omgekeerde, daar is er een inhaal beweging
▪ Lekkende pijplijn
- Onderwijsongelijkheid in vlaanderen
▪ Kijken naar hoogste opleiding van de moeder -> voorspeller hoger onderwijs kind
▪ minder lang in b stroom, minder kans om in a stroom te blijven
- Hardnekkige prestatiekloof in middelbaar onderwijs
Verklaringen
- Ze zijn te arm (ses)
▪ Bij alle 3 de groepen: hoe hogere ses hoe betere prestaties
▪ Bij minderheidsgroepen is stijging minder
▪ Kloof tussen belgische meerderheid en minderheidsgroepen
. Marokkaans met hoge ses even hoog als belg met lage ses
. Prestatiekloof verdwijnt niet als minderheden hoge ses hebben
- Ze zijn dom
▪ Bij alle 3 de groepen: hoe hoger iq, hoe betere prestaties
▪ Kloof belgische meerderheid en minderheidsgroepen
. Marokkaans in top 25% even hoog als belgen in 25-50% laagste
. Heel slimme minderheden scoren laag tot gemiddeld
▪ Iq testen niet cultuurgevoelig
. Situatie is dus wss nog erger dan we kunnen zien
. als je al hoog scoort op een test die niet cultuur is afgestemd,
Zou je nog veel hoger scoren op een cultuurvriendelijke test
- Ze spreken onze taal niet
▪ Geen verschil in prestaties voor minderheidsgroepen
▪ In belgische meerderheid maakt taal wel uit
. 1. Lln die thuis andere taal spreken voelen zich niet thuis op ned school
. 2. Frans/engelse ouders die ned spreken thuis, kunnen heel goed ned
Alleen maar voordeel, leren geen gebrekkig ned
- Conclusie
▪ Jongeren met migratieachtergrond (en arbeidsklasse) kunnen hun potentieel niet optimaal realiseren
Probleem en oplossing
- Individuele factoren van kind of thuissituatie
▪ verklaart een deel, niet alles
- Structurele factoren van schoolsysteem en beschikbare middelen
▪ Belangrijk!
▪ Kunnen we niet veel aan doen als psycholoog
▪ Bv: getrapt systeem, grote klassen
- Schoolcultuur: hoe kijken en omgaan met diversiteit
▪ Preventiepiramide
▪ Niveau 0: schoolsysteem en macrosysteem
. Maatschappelijke trends en politieke maatregelen
. Kunnen niet veel aan doen als psychologen
▪ Niveau 1: schoolcultuur
. Psychogen kunnen rol spelen
. Niet-probleemgerichte aanpak
▪ Niveau 3: specifieke preventie
. Psychologen kunnen rol spelen
. Probleemgerichte aanpak
3
, Diversiteit-ideologieën en praktijken
Assimilationistisch
- Assimilationistische ideologie: de enige socio-culturele achtergrond die ertoe doet, is de Vlaamse
▪ Als school hebben we de taak om iedereen te laten assimileren aan de Vlaamse cultuur
▪ Cultuurverschil niet accepteren op school, heeft hier geen plaats
. Bv: geen hoofddoeken op school
. Bv: geen thuistaal op oudercontact, op speelplaats
- Thuis ook Nederlands spreken!! Anders kunnen wij niet helpen
Kleurenblind
- Kleurenblinde ideologie: socio-culturele achtergrond en identiteiten doen er niet toe
▪ Als school de taak om elke unieke lln te ondersteunen en gelijk te behandelen, ongeacht afkomst
- Iedereen erkend en gerespecteerd als uniek persoon
- Geen onderscheid obv culturele afkomst, focus op talenten
- 70% van de scholen
Intercultureel
- Interculturele ideologie: diverse socio-culturele achtergronden en identiteiten willen we erkennen en omarmen
▪ Als school de taak om diverse leerlingen elkaar te laten ontmoeten en in dialoog te laten gaan
- Verbinden studenten en leerkrachten zich ertoe om culturele diversiteit te begrijpen en te waarderen.
- Cultuur belangrijke plaats inneemt en zichtbaar wordt door projecten, seminaries en in de vrije ruimte
- Nuance
▪ Multicultureel: erkent diversiteit, gaat er niet mee aan de slag
▪ Intercultureel: gaat wel aan de slag -> benoemen, zichtbaar/bespreekbaar maken,….
Impact - YES onderzoek
- Hangen verschillende benaderingen samen met de schoolresultaten?
- Stap 1: nagaan van diversiteit ideologie van school
- Stap 2: linken met welbevinden, punten wisk, ned
- Resultaten
▪ Meer kleurenblind (totale punten op school)
. Alle jongeren gaan slechter presteren
. Hardere daling voor minderheden
. Hoe meer kleurenblinde praktijken -> hoe groter kloof
▪ Meer intercultureel (punten Nederlands)
. Vooral helpend voor scholen met hoge diversiteit
. Helpt bij iedereen (maakt minder uit voor minder culturele scholen)
. Toch wel prestatiekloof tussen laag en hoog diverse scholen
- Conclusie
▪ Diversiteit ideologieën en praktijken kunnen een verschil maken van 10% van de studieresultaten
▪ Kan verschil zijn tussen A B C attest
Psychologische processen
Impact op thuisvoelen/mate van beloning
- Meer assimilatie
▪ Migratie kinderen voelen zich minder thuis
▪ Geen impact op Belgen -> zorgt voor kloof
▪ Kleurenblinde manier -> zelfde effecten, niet significant
- Meer intercultureel
▪ Geen verschil in mate van thuisvoelen van beide groepen
▪ Kloof gedicht
. Doordat minderheden zich meer thuisvoelen
- Thuisvoelen is mediator
▪ Hoe meer intercultureel -> hoe meer thuisvoelen -> betere resultaten
▪ Motivatie kan ook een rol spelen
4