Samenvatting - Filosofie van de Relationele Zorg
(volgens - boek 'Zorgethiek in de praktijk' & cursus 'Filosofie van de Relationele Zorg')
Bachelor Verpleegkunde - Vives Brugge
Eerste opleidingsfase
Hoofdstuk 1 – Ethiek en inleiding
1. Ethiek in dagelijkse leven en in de verpleegkunde
1.1 Moraal
= regelgebonden handelen, elke mens leeft en handelt volgens bepaalde regels
Kohlberg deelt vorming van geweten op in 3 niveaus
1. Kinderlijk geweten – preconventioneel niveau
Egocentrisch perspectief
Leren wat goed of fout is
“Ik handel op bepaalde manier om geen straf maar een beloning te
krijgen.”
“Ik lieg niet, want als ik word betrapt op liegen mag ik een hele week
geen snoep meer.”
Straf en ongehoorzaamheid je leeft de regels na omdat je straf vreest
Instrumentale houding je leeft de regels na omdat die onmiddellijk
voordeel brengt
2. Pubergeweten – conventioneel niveau
Leren dat er gedragsregels zijn waaraan je je moet houden
Rekening houden met anderen, wat de omgeving van ons verlangt
“Ik lieg niet, want als iedereen zou liegen, dan kan je niemand nog
vertrouwen.”
Brave jongen/meisje je beseft dat je deel uitmaakt van een groep
Wet en orde je wil dat regels gerespecteerd worden omdat ze
essentieel zijn voor de gemeenschap
3. Volwassen geweten – postconventioneel niveau
Iets wel of niet doen omdat je de waarde die erachter steekt belangrijk
vindt
Zien het onderscheid tussen ‘letter van de wet’ en ‘geest van de wet’
Sociaal contact je beseft dat regels gebonden zijn aan een
gemeenschap
Universele ethische beginselen je volgt beginselen die universeel geldig
zijn en niet aan 1 of andere gemeenschap gebonden
Moraal gaat over het goede leven
Gedragsregels waarmee we als deelnemers aan het alledaags leven
vertrouwd zijn
Zorgt ervoor dat het samenleven een beetje geregeld is
Mensen doen niet zomaar wat in hen opkomt
=> Mensen leren samenleven
Sociobiologische processen
“Als wij anderen zo behandelen, dragen we bij aan een samenleving waarin
mensen elkaar op die manier behandelen, en kunnen we erop rekenen dat ook
wij zo behandeld zullen worden op het ogenblik dat wij kwetsbaar worden.”
Voorbij sociobiologische processen
,“Je handelt er niet naar omdat het zo goed voelt of omdat je er precies een
slecht gevoel mee wil vermijden. Je handelt ernaar omdat je weet dat dit het
enige goede is om te doen.”
Carol Gilligan “Het hoogste stadium van morele ontwikkeling is als je zelfs
empathie kunt ontwikkelen voor mensen die je niet (her)kent en niet aardig
vindt
Moraal geeft uitdrukking aan wie of wat we wel of niet willen zijn!
Normen
= pragmatische regels die op een zeer concrete, meetbare en te controleren
manier aangeven wat ‘goed handelen’ wil zeggen
Hebben het over wat je moet kunnen zien
Bv. 10 geboden van de Bijbel, kloppen op de deur en pas binnengaan als er ja is
gezegd
- Mensen kunnen zich hierachter wegstoppen “Ik deed wat ik moest doen, er
valt mij niets te verwijten.”
Waarden
= wat in een ideale situatie het geval zou moeten/kunnen zijn
Blijven altijd wat vaag/abstract en subjectief
Deugden
= bepaalde houding van persoon waarin een waarde concreet is geworden en
handen en voeten heeft gekregen
Midden tussen normen en waarden
! Opletten voor moralicide = handelen waarbij verpleegkundige zelf niet meer
nadenkt over het eigen handelen (robot-achtig zonder ziel of menselijkheid)
Taboes
= overtuiging dat je iets niet doet of mag doen
Vormen grens die je niet overschrijdt zonder te raken aan
humaniteit/menswaardigheid
“Het is zo omdat het zo is.”
Bv. bij onderscheidingen tussen leven-dood, man-vrouw, mens-dier…
Moraal als “groeien in mens zijn”
Moraal gaat om meer dan - handelen naar normen
- bekommerd zijn om waarden
- deugden als karakterhoudingen
- taboes, diepgeworteld in onze cultuur
- levenshoudingen die ertoe leiden dat je een zinvol
leven kan leiden
=> Levensomvattend project met vallen en opstaan
Kwetsbaar zijn = moreel onvolmaakt zijn = normale vorm van mens-zijn
1.2 Ethiek
= bezinning op moraal
Bewust en competent nadenken over morele vragen
, - Ter discussie stellen van waarden/normen
- Tegenover elkaar plaatsen van opvattingen over wat goed is om te doen
- Tot een goed besluit komen
Moraal = geheel van morele regels waaraan wij onszelf en anderen in
redelijkheid
gehouden achten
Ethiek = wetenschap die moraal bestudeert en die probeert om, met
oog op het oplossen
van morele problemen, argumenten te ontwikkelen en te gebruiken
A. Letterlijk nadenken over het goede om te doen
Bv. In situatie dat ouders kleren van SHEIN gekocht hebben: Welke waarden,
voor mij belangrijk, komen hier in het gedrang.
B. Reflecteren over je gedrag
Bv. Aan de ene kant willen we een ‘goed gevoel’ hebben bij wat we doen, aan
de andere kant willen we voordeel hebben bij frauderen en zoveel mogelijk geld
binnenhalen.
C. Afstemmen als zoeken naar een kleiner goed
Bv. Bepalen van een haalbaar doel met de juiste realistische middelen om dit
doel te bereiken
D. Delibereren
Bv. Verschillende elementen van de kwestie uit elkaar halen, gevolgen van
mogelijkheden inschatten en op een rijtje plaatsen en dat alles in relatie
brengen tot wat voor jou van waarde is en tot wat ook objectief waarde heeft
Bv. In situatie van kindje met Trisomie zwangerschap afbreken of niet
E. Discussiëren
Bv. Mensen proberen elkaar niet te overtuigen van hun groot gelijk maar krijgen
ruimte om hun mening toe te lichten, zoeken naar juiste verwoording van wat
ze denken/voelen, tonen bereidheid om mening te heroverwegen
Bv. Monniken, terrorisme in de stad, blijven ze of blijven ze niet in het klooster?
1.3. Ethiek in de gezondheidszorg
Het is de arts geboden menselijk leven te behouden, te sparen en te
verlengen waar en wanneer dat zinvol is
Luisteren naar patiënt Is de enige die een uitspraak kan doen over wat zinvol
is voor hem/haar
Waarom ethiek in de zorg nodig is
Ethische zorg = zorg die recht doet - aan autonomie van zorgontvangers
- die hen niet schaadt
- die weldoet
- die rechtvaardig is
Dillema’s nopen tot ethiek
Ethische reflectie op moment dat er zich probleem voordoet waarvoor geen
goede oplossing bestaat
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper bovereecke. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
