CONTEXTUALISEREN - VORMGEVING VAN DE 21STE EEUW
1. DESIGN & KUNST
1.1 CONTEXT
Gaat over de relatie tussen de twee, omdat dit in de laatste 2n decennia grondig veranderd is en een heel grote invloed
heeft gehad op de praktijk van vele vormgevers.
1.2 HISTORIEK
Eind van de middeleeuwen, renaissance. Voordien was er geen onderscheid tussen design en kunst, geen onderscheid
tussen de decoratieve en schone kunsten.
Voorbeelden: Michelangelo gekend als groot kunstenaar, maar hij ging ook producten ontwerpen met een functie.
kandelaar - zoutvat
Piranesi
Ook van deze tijd en bijhorend bij de situatie, wellicht iets minder gekend. Zijn architectuur is bekend door
zijn etsen. Hij wordt beschouwd als kunstenaar maar is tegelijk ook bezig met het ontwerpen van
functionele elementen.
schoorsteenmantel - commodes - koets
Er is geen onderscheid tussen dingen met functie en schone kunst, hierin kwam verandering eind 18de eeuw. Het is een
tijd van maatschappelijke onrust, Franse/ meerdere revoluties in Europa. Frankrijk gaat de academie oprichten om het
gemeenschapsgevoel vorm te geven, LUCA School Of Arts is een opvolger hiervan. In de academie gaat men een groot
onderscheid gaan maken tussen kunst en design. Ze doen dit omdat de schone kunsten hoger in de hiërarchie wordt
geplaatst en zo wordt dat natiegevoel geprezen
Deze artificiële situatie ging zijn gangetje in de 19e eeuw, maar begin 20ste eeuw komt hier toch meer protest op het
onderscheid.
Voorbeeld: Marcel Duchamp (bekend geworden door protest)
Volgens Duchamp kan alles kan kunst zijn, zijn werk Fountain is een werk als protest. Het is een omgekeerd
poussin die hij heeft herdoopt tot kunstwerk. Dat kunstwerk stuurt hij op als bijdrage voor een
kunstwedstrijd in New York, maar hij wordt niet begrepen door jury. Terugkijkend heeft Fountain er toch voor
gezorgd dat het onderscheid tussen schone en decoratieve kunsten in vraag wordt gesteld.
Een ander werk van Duchamp is Fietswiel (1913), waarbij hij laat zien dat alles kunst kan zijn. Een functioneel
object op een ander functioneel object kan ‘ik’ een sculpturale waarde gegeven, het is absurd dat hierin een
onderscheid wordt gemaakt.
-> Duchamp met zijn geste om het kunstmatig onderscheid tussen de schone en decoratieve kunsten te
doorprikken levert een soort discussie/worsteling op doorheen de 20ste eeuw. Sommige voorstanders gaan
pleiten voor een duidelijke grens tussen schone en decoratieve kuns, anderen gaan proberen om die grens te
doorprikken. Niet alleen in theorie, maar ook in hun werk. De discussie gaat bepaalde kunstenaars/vormgevers
inspireren om ook met interieurelementen kunst te maken en omgekeerd gaan meubelmakers/
interieurvormgevers inspiratie zoeken in de schone kunsten. Hierbij gaan we 2 extreme standpunten bespreken.
Namelijk Donald Judd & Scott Burton
1
, 1.3 DONALD JUDD (1928 - 1994)
Judd is een Amerikaan dat abstracte schilderkunst maakt. Hij is een bekend figuur, maar maakt niet meteen een grote
invloed met zijn schilderkunst. Het verhaal wordt belangrijk wanneer hij de ideeën van zijn schilderijen in 3D ruimtes gaat
inbrengen. Hiermee wordt hij bekender en invloedrijker, het is een voorbode in het verhaal tussen design en kunst.
Hij maakt abstracte beeldhouwkunst met afgelijnde, zuivere en geometrische, platoonse vormen zoals kubussen en balken
en gaat dit zorgvuldig materialiseren en in de ruimte plaatsen. Hij gaat een artistieke kracht ontwikkelen door middel van
de juiste positionering en materialisering. Het is moeilijk om deze kunst in woorden te omschrijven, maar het heeft een
grote waarde. Hij maakt kunst waarbij er wordt gespeeld met de afstand, het materiaal, de schaduw en de ruimte rondom.
1.3.1 STACKS
Dit is één van zijn bekendste werken, bij stacks gaat het werk aan de hand van de materialisatie en dimensionering een
ander effect innemen in de ruimte. Het gaat niet enkel over iets toevoegen, maar ook over de ruimte tussenin en rondom
het werk.
Filmpje
Het werk ziet er vrij simpel uit, maar het wordt veel ingewikkelder als je het stuk observeert. speelt in op kleur en
materiaal, maar het creëert toch een eigen emotionaliteit zoals een schilderij. Het spel tussen schaduw, licht, reflectie,
vormen, kleuren en het effect van de ruimtes ertussen zorgt voor een invloedrijk werk.
1.3.2 START MEUBELLIJN
Donald Judd koopt een pakhuis in New York (Springstreet 101) en gaat er wonen en werken. Hij gaat zijn woning inrichten
als een galerij, hierin gaat hij een mix van zelf ontworpen meubelstukken/ kunst combineren met het werk van andere
vormgevers en vrienden. Judd is een Amerikaan en gaat dus zijn inspiratie zoek in de voormalig Amerikaanse stijlen
(inspiratie:Mission Style). Deze meubelstukken zijn sober, eenvoudig en vooral populair bij de arbeidersklasse.
1.3.2.1 Kinderbed
Zijn meubelontwerp start bij de meubels die hij maakt voor zijn kinderen, hierbij blijft hij bij dezelfde stijl als
beeldhouwkunst. Hij start met het gebruik van ander materiaal en gaat op zoek naar een sculpturale kwaliteit.
1.3.2.2 Dagbed
Het Dagbed is een functioneel meubel waarop je kan zitten, slapen,... Het bevat een geometrische eenvoud, maar heeft
toch een sculpturale kracht die te wijten is aan de juiste positionering van planken etc.
1.3.2.3 Paradox
Donald Judd heeft zelf nadrukkelijk een onderscheid willen maken tussen design in kunst, heeft zich daar heel zijn leven
aan vastgehouden in theorie en praktijk. Maar het is paradoxaal omdat hij in zijn werk toch weinig onderscheid maakt in
zijn sculptuur en meubelkunst, ze krijgen een gelijkwaardige kwaliteit. Judd zelf maakte in zijn gedachtegang wel een
duidelijk onderscheid: functie = design & geen functie - artistieke laag = kunstwerk en die werden op andere manier
ontwerpen, behandeld en besproken.
Donald Judd heeft hier veel theorie over geschreven omdat hij hierop veel kritiek kreeg aangezien hij zelf weinig
onderscheid toonde hierin maar wel een extreem standpunt innam over het onderscheid van design en kunst.
Het paradox leidt tot een vaststelling dat dit onderscheid (zelf nu nog in 20ste eeuw) zeer kunstmatig is een misschien niet
langer verdedigbaar.
2
