HOOFDSTUK 5: DE GESCHIEDENIS VAN HET BELGISCH POLITIEBESTEL
1
,HOOFDSTUK 5: DE GESCHIEDENIS VAN HET BELGISCH POLITIEBESTEL
Deel 2: de organisatie en werking van de Belgische politie: rol, structuur en
bevoegdheden
H5. De geschiedenis van het Belgisch politiebestel (deel 1)
1. De Franse Revolutie: het consulaat en het Keizerrijk (1794-1830)
Napoleon heeft de basis gelegd voor ons politiebestel. Niet Napoleon zelf is belangrijk, maar de man het bruin paard
namelijk Fouché. Fouché is minister van Politie tijdens het Napoleontisch tijdperk.
Na Franse Revolutie (1789)
Burgerlijke republiek (1794-1799)
Napoleon is de grondlegger van ons Belgisch politiebestel. Na de FR komt Napoleon aan de macht. We zitten met een
burgerlijk republiek. Wij krijgen in de Franse periode onder Napoleon een zeer centralistisch bestel: centralisme,
d.w.z. alle macht is in handen van de top en dus Bonaparte nu. Deze installeert eerst een burgerlijke republiek:
Geen vertrouwen in gemeentepolitie en burgerwachten (garde nationale) = Er is geen vertrouwen in deze
instanties omdat ze aan de basis lagen van de Franse revolutie.
Politie is voor hem zijn oren en ogen.
De politie moet afkomstig zijn uit de burgerij en moet onder controle staan van de burgerij (voordien kwam
politie uit het leger)
Herstellen van de politie door het vereenvoudigen van de structuur
o Centraal politiebureau per kanton
o Gemeenten groter dan 5.000 inw = politiecommissaris
o Steden groter dan 10.000 inw. = één commissaris per sector
Leiding behoort tot het ‘directoire’ (college van uitvoerende macht –2-kamerstelsel)
= De macht behoorde nog steeds tot de adel en de elite. Het is Napoleon zelf die de macht naar zich toe heeft
getrokken en de politie centraliseerde.
7 ministers onder controle van 2-kamerstelstel
1 minister politie en justitie
Republiek (Napoléontisch tijdsperk)
Napoleon heeft schrik van alles wat er gebeurt in het buitenland, hij wilt gebied veroveren in Europa en alles het
gevaar van buitenaf is hij op gericht en gaat heel sterk militair inzetten. Maar van binnen moet er ook stabiliteit zijn.
Maar het gevaar van het buitenland zit ook in het binnenland. Ook in binnenlandse politiepolitiek gaan dat militaire
zijn ingang vinden, we gaan gericht zijn op informatieverwerving die de staat zou kan tasten.
Kenmerken:
o Sterke centralisering van de politie
Napoleon is sterk geïnteresseerd in het militaire en in de buitenlandse veiligheid. De buitenlandse
veiligheid had volgens hem ook ogen en oren intern in zijn land. Fouché is zijn rechterhand en houdt
zich bezig met de binnenlandse veiligheid. Op die manier had Napoleon alles onder controle.
Minister van Politie (Ministère de la Police Générale)
= Fouché bezig met de binnenlandse veiligheid. Heel die politie wordt dicht bij Napoleon
getrokken
o Informatiegaring: het verzamelen van informatie over mogelijke figuren die een dreiging zouden kunnen
zijn.
o Militarisering van de politie (Gendarmerie)
o Verscheidenheid: de politiediensten zijn verspreid.
Politiestaat onder toezicht van Napoleon
o Censuur (dienst voor brieven)
2
, HOOFDSTUK 5: DE GESCHIEDENIS VAN HET BELGISCH POLITIEBESTEL
o veel arrestaties (vermoeden is al genoeg)
o Wat is het verschil tussen staatsveiligheid bij Napoleon en nu bij ons? De staatsveiligheid is een
politiedienst (la haute police). De mensen in deze politiedienst kunnen arrestaties, verhoren en
dwangmaatregelen opleggen. In België nu: de staatsveiligheid kan geen verhoor verrichten, maar kan
informatie verzamelen en rapporteert aan de minister van justitie. Het is een staatsveiligheid. Het is
bezig met de veiligheid van de staat.
o sterk gecentraliseerd politieapparaat t.o.v. bestuur en justitie
= dus het gevaar zit er niet allen bij de burgers, maar ook bij de politie zelf die gaat gaan klikken, dus
poilitie moet onder controle gehouden worden, hoe doe je dat? Door ze zeer sterk in de gaten te
houden en alles te centraliseren onder een leiding, maar er ook voor zorgen dat ze toch niet één korps
worden (verdeel en heers principe). Justitie is verdacht. Hij laat weinig controle toe op de politie
vanuit justitie.
o Sterke discipline
o De vijand zit zowel binnen als buiten: Napoleon wil rust intern, om buiten oorlog te voeren.
o De staat en politie wordt als 1 beschouwd
Burgerlijke instanties kunnen politie vorderen, maar daarna optreden zelfstandig door de politie
1.1.1.1. Tweedelig (1795)
Administratieve politie Gerechtelijke politie
Openbare Orde handhaven en voorkomen van Opsporen in geval van overtreding van
misdrijven (navolging van politiereglementen) wetten/reglementen uitgevaardigd door
Rechtstreeks onder leiding van uitvoerende administratieve politie
macht (Minister van Politie, Fouché) Dienaars van de gerechtelijke politie
Politieke politie (commissarissen van politie, veld-en
Ministerie van politie boswachters, vrederechters en luitenanten en
= voorstellen als een soort administratief kapiteins van de gendarmerie)
bureaucratisch orgaan ten dienste van de Ontstaan functie officier van gerechtelijke
politie. Politie staat boven alles: boven politie (opsporen van misdrijven)
ministerie en justitie in tegenstelling tot Ministerie van Justitie
vandaag waar de politie wordt gecontroleerd
door justitie en op gelijke voet met elkaar
staan.
Onder napoleon vooral onder het ministerie van politie, in justitie heeft hij veel minder vertrouwen en rechters die
burgers vrijspreken. Politie zijn zijn oren en ogen.
Je hebt 2 ministeries, maar de eigenlijke controle zit bij de ministers. Waar je in BE een controle hebt door justitie
(onafhankelijke, externe instantie van politie), zal daar de controle gebeuren door de politieminister zelf dus door de
politieke overheid. Politie en politiek wordt eigenlijk 1 verhaal. Daarom zie je een politie die ten dienste staat van de
politiek, van de staat.
Politiekorpsen tijdens Franse periode
1.Corps de la gendarmerie nationale (voordien Maréchaussée in België)
2.Police municipale (lokale/gemeente politie)
3.Garde nationale (Frankrijk)
Surèté (staatsveiligheid onder toezicht van Napoleon (politiedienst))
Fouché (minister van algemene politie)
Nadruk op ‘La haute police’
o Politie is een geheim en machtig wapen in handen van de regering
o Nadruk op geheime politie (verzamelen van politieke informatie –politieke situatie van zijn land)
o Actieve politiedienst
o Voor Napoleon stond politie boven de justitie en rechtbanken. Het waren zijn ogen en oren, ook bij de
magistratuur.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper tillyspringael. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,19. Je zit daarna nergens aan vast.
