Dit is een samenvatting van het vak onderwijspsychologie en leerstoornissen gegeven door prof Martijn van Heel (). Deze samenvatting bevat alle hoorcolleges + lesnotities. Succes!
Goede samenvatting, alles staat erin :)
Persoonlijk miste ik soms extra informatie. De samenvatting mocht een beetje uitgebreider zijn voor mij.
Door: kb612 • 4 maanden geleden
Als werkstudent had ik geen tijd om de colleges te bekijken. Deze samenvatting heeft me gered. Ik heb een cijfer van 15 gehaald en heb slechts twee dagen met deze samenvatting gestudeerd. Wat kan ik nog meer vragen? Bedankt voor het maken ervan!
Samenvatting
onderwijspsychologie
en leerstoornissen
PROF. DR. MARTIJN VAN HEEL
Academiejaar 2022-2023
, LES 1: INLEIDING LEERSTOORNISSEN EN
ONDERWIJSPSYCHOLOGIE
Ontwikkelingsstoornis
- = Neurologische of psychische aandoening die de ‘normale’ ontwikkeling verstoord
o ‘Normaal’ = wat de meeste van ons doen (wat normaal verwacht w)
o Treedt vroeg in de kindertijd op (bvb laat beginnen praten, laat stappen…)
o = Breed begrip: continuüm van subjectieve impact (wat voor het ene kind heel storend is, kan
voor een ander kind minder storend zijn)
▪ Afh van context
• Microsysteem (ouders, vrienden)
• Cultuur: problemen met lezen -> grotere impact in cultuur sterke
geletterdheid (BE) dan landbouwsamenleving
- Breed (valt heel veel onder): Autisme , ADHD , Zwakbegaafdheid , Leerstoornissen (men moet
spreken van andere ontwikkelingsstoornissen voor men kan spreken van een leerstoornis) …
Leerproblemen versus leerstoornissen
- Vaak gaan ontwikkelingsstoornissen gepaard met leerproblemen, maar duidelijk onderscheid
- Leerproblemen = veel bredere term
o Gebrek aan motivatie : bvb cognitieve capaciteit maar te weinig uitdaging/ geen zin om te
studeren -> komen aan de unief -> bloeiend helemaal open
o Invloed sociale context: bvb digitaal onderwijs tijdens covid (noodzaak aan pc/internet)
o …
- ‘Stoornis’ → = specifieke criteria opgesteld (Zie oa DSM-V)
- ‘Specifieke leerstoornis’ = specificiteit in verminderde mogelijkheden (LS in afgebakend deel)
o Specificiteit paradox: quid co morbiditeit
▪ Specifieke uitval van vaardigheden; maar onderliggend geen specifieke oorzaak; wel
brede algemene etiologie.
▪ Dyslexie/ dyscalculie = LS met specifieke uitval op bepaalde capaciteit -> men
verwacht dat de oorzaak dan ook heel specifiek is -> MAAR: het is een combinatie
van algemene factoren/ probleemgebieden.
DSM-criteria
- A. Symptomen (minstens 6 maanden)
o Oranje kader = symptomen dyscalculie
o Blauwe kader = symptomen dyslexie
▪ Sub-vaardigheden binnen leesdomein/taalvaardigheid met uitval
▪ Komen al dan niet samen voor
▪ Niet meteen duidelijk in gewone schoolcontext
- B. vaak kunnen mensen met voldoende/ bovengemiddelde capaciteiten dit goed opvangen/
compenseren (kunnen zonder dyslexie betere prestatie afleggen, maar dat w gecompenseerd door
bovengemiddelde IT) -> LS onder de radar door.
- C. Problemen beginnen vaak tijdens de schooljaren (overgang 1ste leerjaar); maar soms ook unief
- D. Leerprobleem niet beter worden verklaard door … (uitgebreide achtergrond anamnese van belang)
1
,Opmerkingen ivm DSM-V criteria
- ‘Ondanks gerichte interventie’ (A)
o Hoeveel verbetering nodig? Wat is een goede/ gerichte interventie?
- ‘Niet beter verklaard door …’ (D)
o Psychosociale tegenslagen
o Bij verstandelijke beperking
▪ IQ < 70: geen dyslexie/dyscalculie (alle problemen w verklaard door mentale
achterstand)
▪ Wel rekening gehouden met grijze zone: 70 < IQ < 85 IQ: in rekening genomen bij
effect interventie in praktijk (zijn mensen met beperkte cognitieve capaciteit)
o Andere stoornissen
▪ Het niet goed kunnen lezen van rekenopgave (dyslexie) is geen dyscalculie
▪ Soms moeilijk om goed onderscheid te maken
- ‘Significant negatieve invloed’
o Sterke leerlingen kunnen (lang) compenseren
o Bvb hoogbegaafde gaan ondanks dyslexie/dyscalculie nog steeds (meer dan) gem presteren
,Dyslexie en dyscalculie
- Verklarende versus beschrijvende benadering
o Vooral heel beschrijvend
o Verklarende: moeilijk te geven; wat is de oorzaak? → Specificiteit paradox
- Specifieke leerstoornissen: andere termen mbt
o Lezen en/of schrijven
o Wiskunde/rekenen
- In welke mate ‘stoornis’ of ‘gewoon’ de zwakkere leerlingen?
o Stroming die het als een continuüm wil beschouwen:
▪ Verwachten we andere verdeling? (Indien er iets is als dyslexie/dyscalculie verwacht
men in de NV een extra bobbeltje) (Afb Links) -> vond men niet in OZ
▪ Lees/schrijf en rekenvaardigheden zijn normaal verdeeld (Afb rechts)
o Moet er dan een aparte naam op geplakt worden (‘specifieke LS’)? → Ja! (HersenOZ toont
verschillen)
- Vanuit praktijk moeite met opdeling ‘licht’, ‘matig’, ‘ernstig’.
o Is het een stoornis als iemand dit zelf kan compenseren?
- Discussie over diagnostische criteria/definities: Van belang voor correcte/tijdige toegang tot hpvl
- Binnen stoornissen met specifieke uitval: Ook nog dyspraxie
o Developmental coordination disorder (DCD)
o Verstoorde (fijne en grove) motoriek
(Leer)stoornis, beperking en handicap
- Brede waaier oorzaken die leiden tot stoornis (specificiteit paradox)
- Stoornis moet niet altijd leiden tot beperking (kan soms goed w opgevangen)
- Ikv diagnose goed kijken naar leefwereld (in welke mate heeft het een impact)
3
,Persoonlijke impact
- Stilstaan bij het voorkomen van taal en cijfers in dagelijks leven
o Instructies lezen, Kloklezen, Dienstregelingen openbaar vervoer…
o -> sterke impact op de persoon
- Ervaren zelf ook discrepantie tussen eigen ‘kunnen’ en resultaten
o Kan leiden tot: Faalangstig, Verminderde motivatie
o Soms schaamte door sterke nadruk op geletterdheid in de maatschappij
Impact onderwijs
- Hier is de impact het grootst
- Schoolse prestaties belangrijk
o Cognitief
o Sociaal (pestgedrag etc)
- Klachten manifest wanneer vaardigheden zwaarder
belast worden (overgang onderwijs)
o Belangrijke momenten om ‘mee’ te zijn
o Belang van snel en adequaat te handelen
- -> Meestal tweestaps aanpak
o Opvangen met Remedial teaching (binnen klas/
school -> nog geen diagnose/ specifieke aanpak)
o Gespecialiseerde hulp (orthodidactiek)
Remedial teaching en behandeling
- Ligt in elkaars verlengde met diagnostisch onderzoek als scharnierpunt
- Remedial teaching
o Extra ondersteuning
o (Binneschoolse) leerlingenbegeleiding
o Gericht op brede leerproblemen
o Gebruik van (al dan niet bewezen effectieve) programma’s
o Vanuit onderwijsperspectief/ leerkracht; niet door specialisten
- (Orthodidactische) behandeling
o Gespecialiseerde hulp
o Diagnostiek als vertrekpunt
o Gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek
4
, Remedial teaching
- Is op zich ook een continuüm van ondersteunende onderwijspraktijken (licht -> zwaarder)
o ! Traject afgestemd op individu
- Er bestaan aantal wetenschappelijk onderbouwde programma’s
o ! Maar aantal inhoudelijke elementen speelt hier bovenuit
o Is er een remedial teacher
- Inhoudelijke aandachtspunten: Afhankelijk van school kiezen voor bepaalde aanpak:
o Wetenschappelijke basis
o Past het in de schoolcontext (Strookt het met de gewone lessen)
o Nood aan tussendoelen
- Praktische aandachtspunten
o Financieel (elke leerling optimale kansen geven)
o Individueel/ in groep
o Binnen/ buiten de klas
Behandeling
- Timing is individueel
- Gericht op specifieke leerstoornis
o Basis in diagnostiek
- Strikter protocol
Praktijk: Redelijke aanpassingen
- M decreet/ leersteundecreet: redelijke aanpassingen voor mensen met specifieke noden
- Doel = inclusief onderwijs: Vraag blijft wat zijn ‘redelijke aanpassingen’?
o Onderwijs overal = ‘elke jongere optimale kans geven om zijn potentieel te ontplooien’
o Inclusief onderwijs wil dat doen; onderwijs zodanig opstellen dat iedereen kansen krijgt
o Tegenstrijdigheid: Inclusief onderwijs wil onderwijs voor iedereen. Het is langzaamaan aan
het veranderen, maar, lang was inclusief onderwijs het basis onderwijs voor de leerlingen die
het aankonden + maatregelen zoals extra tijd etc → MAAR men zou ons onderwijs juist zo
moeten organiseren zodat die voor iedereen bruikbaar is.
o Aantal dingen zijn goed ingeburgerd : Voorleessoftware , Gebruik kladpapier , Bepaald
lettertype (-> ipv deze aan te vragen voor speciaal OW, zou men deze best voor iedereen
gebruiken) → Maar blijkt niet altijd zo effectief als gedacht : Extra tijd voor evaluatie
- Zoveel mogelijk ‘uitzonderingsmaatregelen’ installeren voor iedereen → inclusief onderwijs
- Veel van de onderwerpen onder redelijke aanpassingen focussen op de ‘zwakke leerlingen’; maar er
zit ook een andere kant aan (diegene die heel sterk zijn in rekenen/lezen -> w vaak over het hoofd
gezien qua diagnose)
o Goed onderwijs is iedereen zijn/haar leerpotentieel optimaal laten benutten
o Hoogbegaafdheid vraagt evenzeer redelijke aanpassingen
▪ Risico versus veerkracht benadering
▪ Meer dan enkel ‘heel slim’ zijn (er zitten ook veel valkuilen in)
o Vaak over het hoofd gezien in Vlaams onderwijs
▪ Recent wel budgetten vrijgemaakt om speciale trajecten op te zetten in aantal scholen
5
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Cams123. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,79. Je zit daarna nergens aan vast.
