Deze samenvatting is gemaakt op basis van de cursus van 2023 en de bijhorende slides. Je zal merken dat deze samenvatting net iets ruimer is bij bepaalde situaties, maar dit zorgt ervoor dat het ook duidelijker wordt.
In de samenvatting zijn er ook namen die een bepaalde kleur hebben. Deze kleur i...
De Volksunie en haar erfgenamen
DE AANLOOP TOT DE OPRICHTING VAN DE VOLKSUNIE
VOOR EN TIJDENS WERELDOORLOG II
Voorlopers:
- Frontpartij
- VNV: Vlaams Nationnaal Verbond Vlaams Nationaal Verbond -> toont aan dat de
communautaire breuklijn al aanwezig was
Wereldoorlog II: sprake van collaboratie tussen VNV en Duitsers
VNV wordt gezien als ‘zwarten’
Franstaligen wouden Vlaamse beweging uitschakelen, maar lukte niet
NA WERELDOORLOG II
Repressie + vlaamsgezinde partijen worden vergeleken met Duitsers en Italiaans facisme
Heropflakkering van Vlaams bewustzijn door:
- Dynamisering van Ijzertoren:
o Dynamiseren van ‘alles voor Vlaanderen, Vlaandren voor Christus’ -> als aanslag op Vlaanderen
- Talentelling in 1947: men had vermoedens van fraude ten
nadele van Vlaanderen Talentelling -> veranderen van taalstatuut
- Anti-Vlaams karakter repressie: ongelijke repressie van Cijfers bekend in 1954
Vlaanderen ten opzicht van Wallonië
- Vlaamse verworvenheden werden terug geschroefd
Tegen:
Heroprichting nieuwe Vlaams-nationale partij - Te vroeg want nationalisme was
o Zowel voor- als tegenstanders nog gevoelig
o Recuperatie van oud-VNV-kiezers - CVP: dit ging kiezers kosten
Parlementsverkiezingen 1949
- Context: eerste verkiezingen met vrouwen
- Resultaat: 2% van de stemmen
- Oprichting ‘Vlaamse Concentratie’ (kort bestaan) -> doel: anti-repressie waarbij we collaboratie niet gaan
vergeten, maar wel vergevensgezinder gaan zijn
Parlementsverkiezingen 1954
- Oprichting ‘Christelijke Vlaamse Volksunie’
- Resultaat: slecht door:
o Schoolstrijd
o Stijgend belang van sociaal democratische en communautaire breuklijn
o Toch was men een volwaardige partij
Koningskwestie: terugkeer van Leopold III op de troon -> socialisten, liberalen en communisten waren tegen,
christendemocraten waren voor -> Christelijke Volkspartij organiseerde referendum (58% is voor terugkeer) maar
Walen zijn toch tegen en houden staking -> uiteindelijk moet Leopold III toch aftreden
VAN HET ONTSTAAN TOT DE EERSTE POLITIEKE DOORBRAAK 1954-1961
,OPRICHTING VOLKSUNIE
December 1954: oprichting
Gunstige voedingsbodem:
- Koningskwestie
- Aarzelende houding van de regering met betrekking tot de repressie
- Gebrekkige toepassing van de taalwetten -> Nederlandstaligen werden achteruitgesteld
- Publicatie van de talentelling 1947 waarbij fraude bekend werd gemaakt
Belangrijke eisen:
- Federalisme (maar was taboe)
- Amnestie omtrent repressie: de sitautie niet meer de verdere beslissingen beïnvloeden
Eerste minister: Achiel Van Acker Achiel Van Acker aan basis van sociale zekerheid in België
Tot 1958: onopgemerkt door:
- Slecht politiek klimaat -> zoals de schoolstrijd De schoolstrijd: 1950-1958: de strijd tussen
- Wordt nog steeds gezien als ‘partij van de zwarten’ -> de katholieke school en het rijksonderwijs
negatieve connotatie dat niet katholiek gericht is
- CVP: negatieve mening over Volksunie: “de Volksunie is een
scheurmakende partij en heeft dus ok de schuld”
HEROPLEVERING VAN DE VOLKSUNIE (1958)
- Men had 1 verkozenen: Frans Van der Elst in het parlement
- Organisatorisch beter uitgebouwd
- Communautaire breuklijn kwam op de voorgrond
VAN ZWEEPPARTIJ NAAR OPPOSITIEPARTIJ 1961-1970
Parlementsverkiezingen 1961
- Resultaat: Volksunie wint, CVP verliest 5 zetel in de Kamer en 2 zetels in de Senaat
Regering Lefèvre-Spaak :
o Sociaal-economisch en communautaire problemen
o Volksunie had geen rechtstreekse invloed op de besluitvorming
MAAR:
- Andere partijen gingen thema’s van de Volksunie overnemen om ze te onderdrukken
- De Volksunie legde druk op de communautaire breuklijn en kon de partijen in bedwang
houden
Partijcongres van 1963
- Koerswijziging naar levensbeschouwelijk pluralisme
Ontstaan van wantrouwen
Ontstaan van interne spanningen: linker vleugel tegenover de rechter vleugel
Parlementsverkiezingen 1965
- Context: gunstig politiek klimaat: belangrijke beslissingen rond de communautaire spanningen werden in
vorige legislatuur gemaakt
- Verruimingsoperatie: PVV wel als grote overwinnaar
o Hugo Schiltz
o Maurits Coppieters 12 parlementsleden, 5 senatoren, 35
o Vic Anciaux provinciale mandaten
- Organisatorische uitbouw
Parlementsverkiezingen 1968
- Context: communautaire onderwerpen -> voordeel voor de Volksunie
, - Resultaat: de Volksunie wordt derde partij in Vlaanderen
- Verruimingsstrategie door Lode Claes 20 zetels in parlement, 14 senatoren
Gemeenteraadsverkiezingen 1970
- Volksunie uit het schepencollege geweerd
- Christenen-partij -> raden af om coalities te maken met Volksunie
Parlementsverkiezingen 1971
- Electoraal plafond: 3de partij in Vlaanderen
Participationisme werd in vraag gesteld:
- = gaat men, indien de kans er is, deelnemen aan de regering?
- Zorgde voor interne spanningen
o Linker: ja, want we willen in de regering
o Rechter: nee, men wil geen compromissen maken
- 1973: partijcongres in Oostende: Hugo Schiltz bevestigt het participationisme
Parlementsverkiezingen 1974
- Context: economische crisis
- Resultaat: verlies van communautaire partijen Voor het eerst in de regering !!
- MAAR: wel betrokken bij eerste regeringsonderhandelingen
Machtsstrijd tussen: Schiltz vs Van der Elst
EGMONTPACT
Parlementsverkiezing 1977 Egmontpact: omvorming van België naar
- Gemeenschapsakkoord -> Egmontpact een federale staat en de regeling van de
o Verdedigt door Schiltz verhouding tussen de taalgemeenschappen
Regering Tindemans’: 3 partijen de regering
o Voortdurend interne wrijvingen
o Walen haalde meer uit het akkoord dan de Vlamingen Dissidentie = verzetting
Falen van Volksunie: 2 dissidenties
1) Vlaamse Volkspartij (Lode Claes)
2) Vlaams-Nationale Partij (Karel Dillen)
2 dissidenties zorgen voor basis van Vlaams
Blok
Parlementsverkiezing
NA EMGONT 1978
, - Zwarenederlaag voor Volksunie
o Afstraffing voor Egmont-experiment
o Opkomst van Vlaams Blok
- Interne discussie over participationisme:
o Schiltz: wou volwaardig beleidsmatig
o Gabriels: wou herbronning en radicalisering
o MAAR: geen beslissing tegen het participationisme
1979: Schiltz nam ontslag als partijvoorzitter
- Aanstellen van nieuwe partijvoorzitter: Vic Anciaux
Parlementsverkiezingen 1981
- Context:
o Politieke en economische probleem:
Vb: staking van PS-minister door geen garantie van staal en steenkool nijverheid -> val van
regering-Eyskens
o Communautaire problemen:
Economische, herstelbemiddeling, Waalse staal, rakettenkwestie en staatshervorming
o Verlaging van kiesleeftijd: 18 jaar
- Uitslag:
o Gunstig voor Volksunie Herstelt zich van verkiezingsklap van in 1978
o Andere:
Verlies christendemocraten
Winst liberalen
Intreden van groene partij en Vlaams Blok
1981: regering Martens V (rooms-blauw)
- Volksunie als oppositiepartij
o Dus mogelijkheid om partijprogramma te actualiseren -> combinatie van sociaal-economische en
communautaire (maar niet duidelijk voor kiezers)
- Gewest- en gemeenschapsexecutieven werden zelfstandig
o Gaston Geens werd voorzitter
o Hugo Schiltz was bevoegd voor gemeenschapsbegroting
Parlementsverkiezingen 1985
- Thema: economische beleid Geen communautaire problematiek of
- Uitslag: rakkettenkwestie
o Nederlaag voor Volksunie
o Winst voor rooms-blauwe regeringscoalitie
- Oorzaken:
o Intern: Samenhang tussen sociaal-economische herstelbeleid en Vlaamse autonomie was onduidelijk
M.a.w.: “geef vlaanderen meer bevoegdheden zodat we sociaal-economisch sterker worden”
was niet duidelijk genoeg en sloeg niet aan
o Extern: ook andere partijen waren Vlaams gerichter aan het worden
Na verkiezingen:
- 1985: Vic Anciaux: “nood aan verjonging”
- 1986: spanningen tussen linker- en rechtervleugel
o Linkervleugel olv Paul Van Grembergen
o Rechtervleugel olv Jef Valkeniers
- 1986: Vic Anciaux kondigt ontslag aan
- 1986: nieuwe voorzitter: Jaak Gabriels
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper febevandamme. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
