Afstudeeropdracht Digitale vaardigheden in het volwassenonderwijs Docent zorg en welzijn
56 keer bekeken 0 keer verkocht
Vak
Afstuderen (LGWASS06S4)
Instelling
Hogeschool Rotterdam (HR)
Boek
Praktijkonderzoek in de school
Behaald cijfer voor afstuderen: 10
Dit onderzoek kan je als voorbeeld beschouwen voor je eigen afstudeeropdracht. Het gaat om een ontwerp onderzoek om de digitale vaardigheden te onderzoeken en verbeteren bij volwassenonderwijs studenten in de zorg door middel van een programma. Het beroepsprodu...
,Voorwoord
Voor u ligt mijn afstudeeronderzoek, dit vormt het sluitstuk van mijn lerarenopleiding Zorg
en Welzijn aan de Hogeschool Rotterdam. Binnen de organisatie Scalda heb ik onderzoek
verricht binnen het team ZorgProfessional. Gedurende het onderzoek heb ik kunnen
rekenen op de onschatbare hulp en ondersteuning van diverse personen, zonder wie het
uitvoeren van het onderzoek niet mogelijk was geweest. Ik wil graag mijn oprechte dank
betuigen aan deze mensen, die een belangrijke rol hebben gespeeld in het succes van mijn
onderzoek.
In het bijzonder wil ik mijn praktijkopleider Danique de Rooij bedanken voor haar
ondersteuning, energie en tijd, mede door haar is dit onderzoeksonderwerp tot stand
gekomen.
Daarnaast wil ik mijn afstudeerbegeleiders Hannah de Boer en Suzen Valstar bedanken voor
de gedetailleerde feedback en in het bijzonder Hannah de Boer voor haar inzet om mij te
begeleiden bij het afstuderen.
Vervolgens wil ik nog een aantal personen bedanken waaronder mijn werkgever Scalda en in
het bijzonder mijn teamleidster voor het bieden van ruimte en tijd om aan mijn onderzoek
te werken.
Dank aan mijn vriendin en mijn ouders voor het ondersteunen en het bieden van ruimte om
aan het onderzoek te kunnen werken.
Dank aan alle studenten die hebben deelgenomen aan het onderzoek en hebben geholpen
bij het verzamelen van gegevens.
Xander Hage
Stavenisse, mei 2023
,Samenvatting
Dit ontwerponderzoek heeft plaatsgevonden binnen de organisatie Scalda te Goes aan de
opleiding ZorgProfessional en dan met name de doelgroep volwassenonderwijs.
Het doel van dit onderzoek is om inzicht te krijgen in wat de specifieke behoeftes en
uitdagingen zijn van deze volwassenonderwijs studenten met betrekking tot het aanleren
van de digitale vaardigheden. Vervolgens in onderzoeksfase 2 worden deze behoeftes en
uitdagingen gevormd tot een product wat getest zal worden met de doelgroep. Om deze
vragen te beantwoorden zijn verschillende onderzoeksmethoden gebruikt, waaronder
literatuuronderzoek, enquêtes en testgesprekken met volwassenonderwijs studenten.
Digitale vaardigheden zijn tegenwoordig essentieel in onze samenleving. De digitale
revolutie heeft ons leven drastisch veranderd en digitale technologieën spelen een
belangrijke rol in bijna elk aspect van ons dagelijks leven, zoals communicatie,
informatievoorziening, werk en onderwijs. Toch beschikken niet alle volwassenen over
voldoende digitale vaardigheden om optimaal te profiteren van de voordelen die deze
technologieën bieden.
Uit het onderzoek blijkt dat hoewel de meeste studenten de basisvaardigheden bezitten, er
behoefte is aan verdere ontwikkeling op specifieke gebieden zoals kantoorapplicaties en de
online leer systemen van Scalda. De studenten hebben het product als duidelijk en stap voor
stap ervaren wat de motivatie voor het gebruik van het programma kan vergroten. Het
product is niet alleen getest met de respondentengroep maar ook binnen twee klassen. Na
de feedback verwerkt te hebben is het product verbeterd en klaar voor gebruik. Ondanks
dat er al aanpassingen zijn geweest kan het product nog verder verbeterd worden en zijn
andere ideeën altijd mogelijk, echter gezien de korte tijd van dit onderzoek is besloten om
deze ideeën als aanbeveling te geven voor de toekomst.
De bevindingen bieden waardevolle inzichten voor onderwijsinstellingen die zich richten op
het ontwikkelen van digitale vaardigheden bij volwassenonderwijs studenten. Het biedt
inzicht in de factoren die van invloed zijn op de ontwikkeling van digitale vaardigheden bij
volwassenonderwijs studenten, en hoe onderwijsinstellingen deze vaardigheden kunnen
verbeteren. Ik hoop dat dit onderzoek zal bijdragen aan het begrip van digitale vaardigheden
bij volwassenonderwijs studenten en hoe onderwijsinstellingen deze vaardigheden kunnen
ontwikkelen.
Binnen het onderzoek heeft de onderzoeker met kaders uit de opdrachtgever en kaders uit
de studenten gewerkt om een product te ontwikkelen wat bruikbaar is in het onderwijs
maar ook gemakkelijk ingezet kan worden op andere opleidingen. Voor het eindproduct is
een inlog nodig, omdat dit onderzoek wellicht gelezen gaat worden door andere
professionals is besloten om screenshots toe te voegen met een korte verantwoording
waarom er voor bepaalde ontwerpen gekozen is.
* Afbeeldingen op voorpagina zijn zelf geïllustreerde afbeeldingen met uitzondering van de logo’s van de
onderwijsinstellingen, afbeeldingen in het onderzoek zijn tenzij anders vermeld zelf geïllustreerd.
7. Methodologie fase 2 ............................................................................................................................. 37
7.1 Testen van het ontwerp ..................................................................................................................... 37
, Onderzoeksdoelgroep ................................................................................................................................. 37
Inclusie en exclusiecriteria ........................................................................................................................... 37
Validiteit en betrouwbaarheid .................................................................................................................... 38
Ethische kwesties......................................................................................................................................... 38
Onderzoeksprocedure ................................................................................................................................. 39
Dataverzameling/analyse ............................................................................................................................ 39
Steekproef ................................................................................................................................................... 40
7.2 Evalueren product naar aanleiding van testresultaten ...................................................................... 40
8. Resultaten onderzoeksfase 2 ................................................................................................................ 41
8.1 Uitvoering onderzoek en respons ............................................................................................................... 41
8.2 Resultaten uit het gesprek .......................................................................................................................... 41
1.1 Context
Het onderzoek heeft plaatsgevonden binnen Scalda Zorg en Welzijn te Goes. Scalda is de
grootste beroepsopleider van de regio Zeeland. Scalda is een onderwijsinstelling waar
ongeveer 950 medewerkers dagelijks werk maken van goed onderwijs aan ruim 9500
studenten (DUO, 2022). Daarmee is Scalda op dit moment de grootste onderwijsorganisatie
in Zeeland en vormt Scalda een belangrijke schakel tussen school en beroep in Zeeland.
Scalda biedt aan deze studenten zowel voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs (vavo)
als middelbaar beroepsonderwijs (mbo) aan. Een van de 17 sectoren binnen Scalda is Zorg
en Welzijn. Binnen deze sector volgen er 2208 studenten onderwijs (Scalda, 2023).
Een van de opleidingen binnen de sector Zorg en Welzijn is de opleiding ZorgProfessional.
Binnen het team ZorgProfessional werken we met drie regio’s; Bevelanden, Zeeuws-
Vlaanderen en Walcheren. Iedere regio heeft zijn eigen teamvoorzitter en teamleider woon
achtend in deze regio. Het team ZorgProfessional bestaat uit 85 docenten waarbij ieder zijn
eigen taken heeft zoals; aanbod, beroepspraktijkvorming, examinering, inschrijven, planning
en onderwijs (Scalda, 2023).
Binnen de opleiding ZorgProfessional kan een student zijn eigen traject volgen. Binnen
Scalda worden de studenten van ZorgProfessional de eerste 2 jaar breed opgeleid. Dit
betekent dat de student niet alleen binnen de verschillende branches als beginnend
beroepsbeoefenaar kan gaan werken maar dat zij ook opgeleid worden voor:
verpleegkundige, verzorgende en maatschappelijke zorg.
Na deze twee jaar kan de student een keuze gaan maken binnen de beroepsprofielen.
Er is een combinatie mogelijk om te kunnen kwalificeren voor meerdere diploma’s zoals
mbo verpleegkunde met maatschappelijke zorg niveau 4 (S-BB, 2020).
Binnen deze opleidingen biedt Scalda verschillende profielen aan:
- Verzorgende IG BOL/BBL met verpleeg-, verzorgingshuis en thuiszorg (VVT),
Maatschappelijke zorg begeleider specifieke doelgroepen (BSD) of begeleider
gehandicapten zorg (BGZ).
- Maatschappelijke zorg BOL/BBL met begeleider gehandicaptenzorg, begeleider
specifieke doelgroepen, persoonlijk begeleider gehandicaptenzorg, agogisch
medewerker GGZ, thuisbegeleider of persoonlijk begeleider specifieke doelgroepen
- Verpleegkunde BOL/BBL met verpleeg-, verzorgingshuis en thuiszorg (VVT),
gehandicaptenzorg, psychiatrie (GGZ) of ziekenhuis zorg (ZH).
De opleiding ZorgProfessional is afhankelijk van de gemaakte keuzes voor de BOL variant een
3-jarige tot 4-jarige opleiding, Voor de BBL variant is de gemiddelde duur 2,5 tot 3,5 jaar.
Mocht er gekozen worden voor een gecombineerde opleiding zal de opleidingsduur met
ongeveer 1 jaar toenemen. Scalda biedt onderwijs aan studenten in de leeftijd van 16 tot 67
jaar oud (S-BB, 2020).
Scalda biedt volwassenonderwijs aan om volwassen studenten de mogelijkheid te bieden
naast een baan (BBL) of volledig in de schoolbanken (BOL) een opleiding te volgen om op de
,hoogte te blijven van de snelle (technologische) ontwikkelingen, nieuwe regel- en wetgeving
en maatschappelijke veranderingen in ons werk.
De opleiding ZorgProfessional maakt exclusief gebruik van digitale middelen en
programma’s, buiten de (praktijk) lessen om is alles digitaal. Dit betekent dat alle
opdrachten online staan in de elektronische leeromgeving (ELO) en er binnen de opleiding
niet met fysieke boeken gewerkt gaat worden. De studenten ontvangen licenties om de
boeken online in te kunnen zien en krijgen daar ook verwerkingsopdrachten bij. De toetsing
binnen de opleiding verloopt via een digitaal toets programma en alle beroepsopdrachten
en stageopdrachten worden digitaal ingeleverd in het ELO. Dit betekent dat er een actieve
houding verwacht wordt van de student om zich te verdiepen in deze systemen (Scalda,
2021).
Scalda heeft de visie dat de student centraal staat. In de strategie van Scalda ‘Waarde(n)vol
onderwijs in de praktijk brengen is de focus op de kwaliteit van het onderwijs via vier
kernwaarden gelegd: toegankelijk, veelzijdig, duidelijk en betrokken. Er is gespecificeerd wat
de student kan verwachten in de studieloopbaan bij Scalda, de zogenaamde Student
Journey. Hierdoor wordt de student eigenaar en regisseur van zijn eigen traject.
Om dit te bereiken staat Scalda in nauw contact met het Zeeuwse werkveld waardoor het
zijn onderwijs af stemt met de praktijk uit de regio om aan de wensen van het beroepenveld
uit de regio te voldoen (Scalda, 2023).
1.2 Aanleiding
De aanleiding voor het onderzoek is de wens vanuit school om een product te ontwikkelen
om de studenten digitale vaardigheden aan te leren nog voordat zij beginnen aan de
opleiding.
Scalda benoemt in zijn visie dat zij bewust kiezen voor kwaliteit over kwantiteit. De kwaliteit
van het onderwijsproces staat hoger in het vaandel dan het aantal behaalde hoge cijfers en
hoe de school als beste uit de test komt gezien de slagingspercentages (Scalda, 2023).
Tijdens gesprekken tussen de onderzoeker, verschillende docenten en praktijkbegeleider
Danique de Rooij, kwam naar voren dat de school Scalda een product wil ontwikkelen om
volwassenonderwijs studenten te assisteren bij het verwerven van digitale vaardigheden.
Van de studenten komt een duidelijk signaal dat zij tegen de vele digitale middelen aan
lopen en hier weinig tot geen begeleiding in krijgen (Persoonlijke communicatie, 2023).
Vanwege alle ontwikkelingen binnen onze opleidingen en het starten van het aanbieden van
de opleiding ZorgProfessional is de kloof voor volwassenonderwijs groter geworden. Het
signaal van de klassen is dat de volwassenstudenten problemen ervaren binnen het digitaal
werken vanwege de vele digitale vaardigheden die verwacht of zelfs vereist zijn om
succesvol de opleiding af te kunnen ronden (Donk & Lanen, 2021).
Daarom is er gekozen om de behoeften met betrekking tot extra materiaal voor het
uitleggen van de ICT-basisvaardigheden (het kunnen omgaan met ICT-vaardigheden binnen
het onderwijs) volgens de 21 -eeuwse vaardigheden voor onderwijs (Thijs et al., 2014).
Er zal gekeken moeten worden naar de studentbehoeften van de volwasseneducatie
studenten en wat zij nodig hebben om toch succesvol deze opleiding af te kunnen ronden.
,Gezien de huidige arbeidsomstandigheden binnen de zorg is het van belang deze studenten
te begeleiden bij het opdoen van deze vaardigheden.
De keuze voor het onderzoeksontwerp is mede tot stand gekomen door praktijkbegeleider
Danique de Rooij.
1.3 Relevantie
Door de huidige ontwikkelingen binnen ZorgProfessional zijn we over gestapt op het volledig
aanbieden van digitaal leermateriaal. De studenten werken online en leveren
beroepsproducten digitaal in. Hier worden veel verschillende programma’s voor gebruikt
waar de student kennis van dient te hebben. Deze ontwikkeling binnen ons onderwijs en de
onzekere toekomst waarin scholen zich op dit moment vanwege de COVID-19 uitbraak in
bevinden duiden het belang en de relevantie van dit onderzoek aan (Last & Jongen, 2021).
Om een product te ontwikkelen waardoor de volwassen student zicht en grip krijgt op zijn
digitale vaardigheden en deze kan benutten binnen de opleiding is het relevant om te
bekijken wat de behoeften van uit deze student zijn.
Om daarbij de visie van Scalda te gebruiken is het van belang dat de student eigen regie
heeft en hier iets over te vertellen heeft. De student dient optimaal te kunnen leren en
ontwikkelen, zowel binnen het curriculum als binnen de digitale vaardigheden
(MacKeracher, 2004).
1.4 Analyse praktijkprobleem
Door middel van de 5 x W + H methode van Migchelbrink (2016) wordt het praktijkprobleem
in dit hoofdstuk geanalyseerd.
Wat is het probleem?
Uit verschillende klassen is het signaal gekomen dat studenten in het volwassenonderwijs
problemen ervaren met de opleiding vanwege het missen van digitale vaardigheden of
kennis over de programma’s. Er is geen extra begeleiding op dit moment. Het probleem is
dat het team van ZorgProfessional nog niet inziet of het huidige lesprogramma voorziet in de
behoeften van de student. Vooral de student met minder digitale vaardigheden of ervaring
met digitale vaardigheden dreigt sneller uit te vallen.
Studenten verliezen verslagen door het verkeerd opslaan van documenten en missen
hierdoor deadlines. Een deel van deze studenten ervaart hier hinder door in de opleiding en
raakt gedemotiveerd. Dit blijkt uit ervaringen van de docenten door tijdens de
teamvergadering te vragen tegen welke problemen onze studenten aanlopen. Er zijn
meerdere signalen vanuit de docenten gekomen dat studenten hebben aangegeven er
doorheen te zitten en om een van de studenten te citeren: “er anders maar gewoon mee te
stoppen”. Dit vormt al een beeld dat de studenten problemen in de studie ervaren
(Persoonlijke communicatie, 2023).
Om inzicht te krijgen in het probleem is er een mindmap ontwikkeld om kwantitatief
informatie te verzamelen om het probleem verder te trechteren. Om geen sturing aan de
antwoorden te geven en om echt de huidige problemen van de eerste jaars studenten te
inventariseren is gekozen voor een lege mindmap.
,Deze mindmap is bij twee 1e jaars klassen tijdens de les ingezet als inventarisatie naar de
problemen of ervaringen van studenten met de opleiding in de digitale vorm. De totale
respondentengroep bestaat uit 35 studenten. Er zijn in totaal twee mindmaps per klas
uitgedeeld en er zijn geen lege mindmaps teruggekomen. Alle studenten uit deze klassen
hebben in groepsverband geparticipeerd aan het invullen van de mindmap. De mindmaps
zijn opgenomen in bijlage 11.1.
Uit de inventarisatie van de mindmaps komen een aantal problemen naar voren: Eén
student geeft aan hulp te hebben gekregen van een medestudent om een start te kunnen
maken met het semester en het maken van verslagen.
Andere studenten benoemen hele praktische dingen zoals hoe Word of PowerPoint werkt.
Het opslaan van documenten en het maken van een inhoudsopgave worden benoemd door
de studenten in de mindmap als probleem, wat de essentie van het onderzoek belangrijk
maakt.
Er zijn een aantal studenten die aangeven informatie of opdrachten niet te kunnen vinden of
niet weten in welke programma’s zij moeten zoeken. Dit zijn problemen waar de studenten
bij de start tegen aan zijn gelopen en destijds meer duidelijkheid over wilde hebben
(Persoonlijke communicatie, 2023).
Echter zijn er ook veel problemen opgeschreven die niet van toepassing zijn op dit
onderzoek maar die wel meegenomen kunnen worden als evaluatie van de opleiding. Een
aantal voorbeelden hiervan zijn: Storingen in Wi-Fi, systemen, melding krijgen als iets
nagekeken is. Deze mindmaps zullen dan ook gedeeld worden met de ontwikkelaars om op
meer vlakken verbeteringen in de opleiding door te voeren.
Een van de studenten heeft opgeschreven: “Graag voordat de opleiding begint instructies
geven over het gebruik van de programma’s die gebruikt gaan worden.” Dit sluit perfect aan
bij de wens van de school om een programma te ontwikkelen die voor de start van de
opleiding ingezet kan worden om de studenten op eigen tempo te laten trainen.
, Wie heeft met het probleem te kampen?
Om de betrokkenen in kaart te brengen is er gebruik gemaakt van het belanghebbenden
schema uit Donk en Lanen (2021) techniek 6: Belanghebbenden in kaart brengen. Daarnaast
is op micro, meso en macro niveau aangegeven in de toelichting waarom deze
belanghebbenden wel of niet in aanmerking komen met het probleem.
Figuur 1.4.2: Belanghebbendenschema
Belanghebbenden (niveau): Toelichting:
Studenten volwassenonderwijs Zijn belanghebbenden en participerend
(microniveau) binnen het onderzoek. De BBL studenten
volgen volledig digitaal lesmateriaal binnen
een fysieke school setting. Het belang van
de studenten is dat deze setting aansluit bij
hun behoeften zodat het hen motiveert
doelen te behalen en de opleiding succesvol
af te ronden.
Manager en bestuur (mesoniveau) Zijn belanghebbenden maar niet
participerend. Het management heeft
belang bij een hoger afstudeerpercentage
maar ook bij digitaal vaardige studenten
mochten zij ooit terugkeren voor een
nieuwe opleiding. Dit onderzoek kan inzicht
geven in hoe het digitale systeem ervaren
wordt en of dit aansluit op de behoeften
van deze studenten.
Docenten (microniveau) Zijn belanghebbenden en participerend
binnen het onderzoek. De docenten die
lesgeven aan de volwassenonderwijs
studenten zullen inzicht krijgen in de
behoeften van de student met betrekking
tot de digitale vaardigheden. Waarop ze
extra begeleiding kunnen bieden en een
product in kunnen zetten om deze
vaardigheden te verbeteren.
Beroepspraktijk (macroniveau) Zijn indirect belanghebbend en zullen niet
betrokken worden bij dit onderzoek omdat
zij geen bijdrage leveren aan het opstellen
van ontwerpeisen. Ze hebben wel belang bij
een digitaal vaardige werknemer omdat
ook de zorgsector steeds meer digitaal
afhankelijk wordt.
Docent BOL-leerweg (mesoniveau) Zijn belanghebbenden maar niet
participerend binnen het onderzoek. De
eerste jaars BOL docenten kunnen profijt
hebben van dit onderzoek doordat zij dit
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper xanderr97. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €12,99. Je zit daarna nergens aan vast.
