Deze samenvatting bevat de leerstof van de laatste hoofdstukken in het boek van endocrinologie over de hypofyse, bijnier, bijschildklier en reproductieve stoornissen (allen gedoceerd door prof. Vanderschueren), binnen het vak Chronische aandoeningen. De samenvatting bestaat uit de cursustekst + les...
2. Inleiding bijnier
- Bijnier = 5g
- Opbouw: medulla & cortex
o Cortex: mesodermale oorsprong
o Merg: neuro-ectodermale oorsprong
- Van buiten naar binnen
o Cortex
▪ Zona glomerulosa (1)
• Voornamelijk mineralocorticoïden
o Water- &
elektrolythuishouding
▪ Zona fasciculata (2)
• Voornamelijk glucocorticoïden
o Energiehuishouding
o Effect op immuunsysteem
▪ Zona reticularis (3)
• Zwakke androgenen (bv. androsteendion, DHEA)
o Masculinisatie & anabolisme
o Medulla (4)
▪ Chromaffiene cellen: productie catecholamines ((nor)adrenaline)
▪ Behoort tot paraganglia
• = gespecialiseerde neuro-endocriene cellen geassocieerd met
AZS
- Secretieregeling cortisol
- Secretieregeling aldosteron
1
,3. Feochromocytoom
a. ETIOLOGIE, PATHOGENESE & VOORKOMEN
- = catecholamineproducerende tumor
- = zeldzaam
- Regel van 10
o 10% extra-adrenaal (= paraganglioom)
o 10% bij kinderen
o 10% familiaal (MEN-syndroom)
o 10% bilateraal of multipel (meer bij familiale vorm)
o 10% herval
o 10% maligne
o 10% toevallige ontdekking
b. SYMPTOMEN
- 6 Ps
o Pressure
▪ Hypertensie
• Ofwel continu met opstopten
• Ofwel enkel tijdens crisis, met variabele frequentie
▪ Soms intermittente hypotensie
• Vooral orthostatisch
• Door ↓ circulerend volume
o Pain
▪ Hoofdpijn
o Palpitaties
o Perspiration (zweten)
o Palor (bleekheid)
▪ Door vasoconstrictie van huid
▪ Nadien flush
o Paroxysmaal
▪ Spontaan
▪ Uitgelokt
• Bv. door drukverhoging van abdomen, na contrasttoediening, na
cafeïne
c. DIAGNOSE
- Dosage van catecholamines of metabolieten in urine (24u)
o Metanefrines = voorkeursanalyse
o (nor)Adrenaline: pas diagnostisch indien > 2x bovengrens van referentiewaarde
▪ Want vaak vals positief verhoogd (bv. door psychofarmaca)
- Lokalisatie tumor (pas na positieve urinecollectie)
o Dominant adrenalinesecretie: suggestief voor bijnierlokalisatie
o Dominant noradrenalinesecretie: suggestief voor ectopische lokalisatie
o CT of MRI
▪ Indien negatief: scintigrafie overwegen
• Ook indien multipele tumoren of groot solitair
feochromocytoom > 10cm diameter
2
, d. BEHANDELING
- Heelkunde
o Meestal laparoscopie
o Na goede pre-operatieve voorbereiding
▪ Α-blokker
• Nadien: β-blokker of calciumantagonisten indien nodig
o + zoutrijke voeding → ↑ intravasculair volume
o Met goede anesthesiecontrole
3
, 2. Ziekten van de bijniercortex
1. Bijnierschorsinsufficiëntie
a. ETIOLOGIE
- Primair = ziekte van Addison
o Autoimmuun
▪ Soms associatie met andere auto-immuunziekten
• Bv. Hashimoto, DM, vitiligo
o Inflammatie/infectie
o Tumoren
o Vasculaire insufficiëntie (sepsis, shock)
o Iatrogeen (na bijnierchirurgie)
o Zeldzaam: congenitale enzymenstoornissen
- Secundair
o Hypofysaire-hypothalamische pathologie
- Tertiair
o = meest frequent
o Na onderbreking van langdurige & hoge dosis exogene glucocorticoïden
▪ Gevolg: langdurige suppressie van corticotrope as
• Bijnier wordt ‘lui’, stopt met werken
b. SYMPTOMEN
- Moeheid – spierzwakte
- GI-klachten
o Anorexie, vermagering, braken
o Atypisch: constipatie, diarree, buikpijn
- Hyperpigmentatie (huid, mucosa, nagels)
o Door ACTH-MSH-hypersecretie
o Enkel bij primair
- Hypotensie
o Vooral orthostatisch
o Door ↓ circulerend volume
- Zouthonger
o Door mineralocorticoïdendeficiëntie
- Hypoglycemie (cortisol = counterregulerend hormoon)
- Seksuele dysfunctie
o Vermoedelijk niet door tekort androgenen maar door verslechtering van
algemene situatie
o Impotentie, amenorrhee, verminderde beharing
c. DIAGNOSE
- Cortisoldeficiëntie
o Serumcortisol
▪ ↓ ’s ochtends (normaal hoog in ochtend)
• Suggestief indien < 5µg/dL
▪ Na stimulatie
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper evdp. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,29. Je zit daarna nergens aan vast.
