Reader- Effecten van straffen & alternatieve maatregelen op de context
Tekst 18: Detentie en gevolgen van detentie
Detentie is de meest ingrijpende sanctie die in Nederland en België kan worden opgelegd. Binnen
het justitieel beleid geldt de vrijheidsbenemende straf als een belangrijk instrument voor het
terugdringen van criminaliteit en het vergroten van de veiligheid van de samenleving. De laatste
jaren is er veel veranderd in het denken over een vrijheidsstraf. De ideeën over strafdoelen
verschoof de focus van voorbereidingen op terugkeer in de samenleving naar boetedoening en
criminaliteitsreductie.
Het leven in detentie
In de criminologie is veel aandacht besteed aan de manier waarop gedetineerden zich aanpassen
aan de gevangeniscontext. Onderzoek hiernaar richtte zich in eerste instantie vooral op de sociale
organisatie binnen gevangenissen.
Gevangenissen zijn totale instituties. Sykes identificeerde de Pains of Imprisonment waarmee
gedetineerden te maken krijgen, zoals het verlies van autonomie, goederen en diensten… Om hier
meer inzicht over te krijgen werden twee modellen ontwikkeld: het deprivatie en het importmodel.
Een integratie van beide modellen is het meest aangewezen om de levensstijlen van personen in
de gevangenis te verklaren.
Detentiebeleving vanuit het perspectief van gedetineerden
Uit onderzoek in Nederland kwam naar voren dat gedetineerden ontevreden waren over aspecten
als resocialisatie, de arbeid en het medisch personeel. In Europa werd een instrument ontwikkeld,
MQPL1 (Measuring the Quality of Prison Life ) die de kwaliteit van leven in de gevangenis meet. Dit
onderzoek benadrukt het belang van aspecten als respect, een humane behandeling, de relatie
tussen gedetineerden en het personeel, vertrouwen en steun.
Nederlandse gedetineerden oordelen over het algemeen relatief positief over de meeste
onderwerpen, waaronder veiligheid, relaties met medegedetineerden, personeel, GZ en
autonomie. Ze zijn het minst tevreden over resocialisatie, het dagprogramma en de
mogelijkheden om contact te houden met hun kinderen. In België scoren de meest beveiligde
gevangenissen het slechtst. Er is een differentiatie te vinden in copingstrategieën naargelang de
relaties met de buitenwereld en de strafduur.
Uit Nederlands onderzoek naar factoren die samenhangen met aanpassingsproblemen in detentie
blijkt dat importkenmerken en deprivatiekenmerken samenhangen met psychische problemen bij
gedetineerden.
Verscheidenen studies laten eveneens zien dat subgroepen specifieke behoeften, problemen en
Pains kunnen ervaren. Voor gedetineerden zonder verblijfsrecht wordt de detentiepijn echter
uitvergroot en ingekleurd door hun bijzondere situatie, die vooral te maken heeft met de nog
grotere onduidelijkheden over hun terugkeer naar de maatschappij en de dreiging het land
uitgezet te worden. Communicatieproblemen tussen personeel en gedetineerden, misverstanden
en een groter sociaal isolement zijn allemaal bijkomende nadelen van de taalbarrière.
Detentiebeleving vanuit het perspectief van het personeel
Er is internationaal onderzoek dat gericht is op de werktevredenheid van detentiepersoneel en de
mate waarin zij werkstress ervaren. In Nederlandse gevangenissen oordeelt het personeel
gemiddeld genomen redelijk positief over aspecten als informatie en communicatie, inhoud van
het werk, veiligheid, leiderschap en collegialiteit. Werken in detentie heeft echter ook een
stressvolle kant.
1
, Hoewel in België het werk van penitentiair beambten vooral routinetaken inhoudt, blijken
onvoorspelbaarheid en het leren omgaan hiermee eigen aan het gevangeniswerk. De op ‘zorg’ en
‘rechtvaardigheid’ gerichte aspecten in de relaties met gedetineerden worden hoofdzakelijk
instrumenteel ingezet met het oog op orde en bewaring, het realiseren van dynamische veiligheid
(= constructieve relatie tussen penitentiaire bewakingsassistenten en gedetineerden. De humane
interacties ku. dienen om de gedetineerden ‘normale contacten’ aan te bieden en de penitentiaire
bewakingsassistenten kunnen de vinger aan de pols houden.) en de uitoefening van soft power.
Intensiteitsverschillen kunnen waargenomen worden.
Gevangeniscultuur
Macht & status v. gedetineerden ku. te maken hebben m. diverse factoren. De gevangeniscontext
wordt vaak als een hypermasculiene setting beschreven en gender komt naar voren als een
belangrijk ordeningsprincipe dat samenhangt met macht. Internationaal onderzoek suggereert dat
de gevangeniscultuur gekenmerkt worden door oppositioneel gedrag tegenover de autoriteiten in
de inrichtingen, solidariteit met medegedetineerden, manipulatie van penitentiair personeel en
exploitatie van andere gedetineerden.
Uit recent onderzoek blijkt een goede verstandhouding tussen gedetineerden en personeel sterk
samen te hangen met een respectvolle en humane bejegening en het gevoel van rechtvaardigheid
dat gecreëerd wordt in de dagelijks omgang op werkvloer.
Effecten van detentie op de verdere levensloop van gedetineerden
Met het opleggen van een vrijheidsstraf w. verschillende doeleinden nagestreefd. Naast vergelding
zijn belangrijk strafdoelen : het verminderen van criminaliteit door incapacitatie, afschrikking en
resocialisatie. Onderzoek om te bepalen on hoeverre een vrijheidsstraf bepaalde effecten
veroorzaakt is ingewikkeld. Ogenschijnlijk heeft de vrijheidsstraf geen noemenswaardig
criminaliteitspreventief effect.
Recidive
Nederland kent diverse studies naar de mogelijke recidive-effecten v. vrijheidsstraffen op
veroordeelde daders. Personen met een gevangenisstraf kregen tijdens een follow-up onderzoek
twee keer meer veroordelingen. Daarnaast werd ook gevonden dat personen die veroordeeld
waren tot een gevangenisstraf vaker recidiveerden dan een controlegroep die was veroordeeld tot
een werkstraf.
Gezondheid
Gedetineerden kennen een hoge prevalentie van depressie, angststoornissen, suïcide
persoonlijkheidsstoornissen, verslavingsproblematiek . Gedetineerden hebben na het ontslag uit
de gevangenis een hoger risico op overlijden dan anderen. Onderzoek naar lichamelijke
gezondheidsproblemen worden minder uitgevoerd. Er zijn indicaties dat de prevalentie van soa’s,
tuberculose en hepatitis onder gedetineerden hoger is dan in de algemene bevolking.
Sociaaleconomische situatie
Kennis over de relatie tussen detentie en sociaaleconomische uitkomsten is belangrijk omdat
zowel criminologische theorieën als eerder onderzoek suggereren dat een stabiele leefsituatie met
een baan, woning en betekenisvolle relaties belangrijke factoren zijn voor een succesvolle re-
integratie in de maatschappij en het stoppen met criminaliteit. Veel ex-gedetineerden
ondervinden problemen bij het vinden van een goede baan, hebben schulden en een lage of
onafgemaakte opleiding.
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper reneedeconinck1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
