Bedrijfseconomie
1. Domein van de bedrijfseconomie
Bedrijfseconomie = “toepassing van economische theorie en methodologie op het nemen van bedrijfsbeslissingen
om te zorgen dat een organisatie haar doelstellingen zo goed mogelijk bereikt” (Wilkinson, 2022)
- Organisatie ˜ bedrijf maar ook non-profit of overheid
o Niet noodzakelijk voor instanties die winst willen maximaliseren. Bv. Ook onderwijs.
o Overheid → grootste maatschappelijke belang nastreven gegeven een beperkt budget.
- Optimalisatie onder nevenvoorwaarden
Onze focus → micro-economische basis, maar macro kan ook invloed hebben bv. Inflatie (maar in deze cursus enkel
micro)
Bedrijfsbeslissingen , om deze goed te kunnen nemen wordt er beroep gedaan op economische theorie (micro,
macro) en decision sciences (statistiek, om) , deze vormen samen de bedrijfseconomie. bedrijfseconomie bouwt
voort op micro-en macro-economie en statistiek. Deze integratie zorgt voor een optimale beslissing.
Bedrijfsbeslissingen
- In for-profit bedrijven
- In non-profitorganisaties
- In publieke instellingen
- Doelstellingen en beperkingen kunnen verschillen, maar het beslissingsproces is hetzelfde
o Je wordt geconfronteerd met beperkingen, gegeven deze beperkingen ga je je doelstellingen zo
goed mogelijk proberen te behalen (bv. Kwantiteit, kwaliteit , winst maximaliseren)
- Verschillende bedrijven die verschillende beslissingen nemen (prijs, investeringen, marketing, HR-beleid,…)
→ behoefte aan modellen om dit proces te bestuderen.
Model
- Het ideale model is gebaseerd op een aantal assumpties die de realiteit zodanig vereenvoudigen dat deze
begrijpelijk wordt.
o Belangrijkste assumpties van economische modellen: mensen zijn rationele wezens, wanneer
iemand irrationeel is, kunnen we onze economische modellen niet gebruiken om dat gedrag te
analyseren, want de conclusies zouden niet kloppen. Dus wanneer de assumpties niet kloppen kan je
het model niet gebruiken.
o Assumpties → wereld vereenvoudigen
o Perfect economisch model ˜stratenplan , je moet voldoende assumpties maken zodat je model
hanteerbaar is maar niet te complex . een stratenplan bevat de juiste hoeveelheid details om het te
kunnen gebruiken, om dus van a tot b te gaan. Er moeten dus voldoende assumpties zijn om het
gewoon te gebruiken maar niet simpeler of complexer.
1
, - “theories should be as simple as possible , but no simpler” - Einstein
(Micro) Economische theorie
Vertrekt vanuit een model met een aantal assumpties.
- Een rationeel individu (homo economicus) zal zijn/haar doelstellingen trachten te bereiken mits bepaalde
beperkingen.
Model = vereenvoudiging van de realiteit → om zo de realiteit beter te begrijpen.
Vb: vraag van champagne → “Franse champagneboeren kampen met tekort”
- Exogene variabelen :variabelen die we als gegeven nemen bv. Temperatuur, inkomen consument, ze liggen
buiten ons model en nemen we als gegeven
- Endogene variabelen : die variabelen die we willen gaan verklaren , in dit geval de hoeveelheid champagne
die de consumenten gaan consumeren.
Decision Sciences
Wiskundige vertaling van de economische modellen
➔ Econometrische analyse om de modellen te schatten
- Vb.
o Economisch model : vraag naar champagne hangt af van de prijs van het product en het inkomen
van de consument alsook van de prijs van prosecco. Q = f(prijs, inkomen , prijs prosecco)
o Algebraïsch : Q = a. (prijs)ˆb . (inkomen)ˆc. (prijs prosecco)ˆd
o Econometrie : schat a, b, c & d
Relatie met verschillende departementen in het bedrijf/verschillende cursussen in de opleiding
Bedrijfseconomie is ook sterk verbonden met verschillende departementen binnen de bedrijven (boekhouding,
HRM, marketing, productie, …)
- Bestuderen telkens een deel van de omgeving van het bedrijf DUS belangrijke input voor
bedrijfseconomische beslissingen! DUS cursus bedrijfseconomie steunt in belangrijke mate op inzichten uit
de andere cursussen!
2
,2. Economische theorie
Definitie
“Economics is the study of how people make choices under conditions of scarcity and the results of those choices for
society “
- People → economen bestuderen menselijk gedrag : consumenten, producenten
- Keuzes : economen bestuderen menselijk gedrag wanneer dit gedrag bestaat uit keuzes maken
- Schaarste → aangezien er veelvuldige behoeftes zijn en schaarse middelen.
Schaarste creëert een markt : actualiteit
• “Wanneer elke druppel telt, wordt water een beleggingsproduct” (De Standaard, 29-02-2020)
• “Antwerpse slager verkoopt mondmaskers aan 50 euro per stuk” (De Standaard, 06-04-2020)
• “De grote chips-schaarste is voorbij… maar voor hoelang” (De Tijd, 22-08-2022)
• “The growing market for getting paid to wait in line” (The Atlantic, 25-04-2014)
• “Cash for kidneys: the case for a market for organs” (The Wall Street Journal, 18-01-2014)
• Blauwe bandjes bij vluchtelingen : brood en bed aan hoge prijzen bandje verkopen.
• Beleggen in proper water , omdat dit schaars wordt
telkens wanneer een middel schaars is ontstaat er een markt , wanneer er veelvuldige behoeften zijn en schaarse
middelen moet er een keuze gemaakt worden
wants (iets wat je wilt) vs needs (iets wat je nodig hebt) → in economie alles wants .
Cartoon + ppf:
- U heeft een budget te spenderen tussen verschillende goederen → wat is de optimale goederenbundel
- Winst maximaliseren, hoe ga je prijzen zetten wetende wat uw concurrenten doen?
ziekenhuis (non profit) keuze tussen aantal patiënten die u wil verzorgen en de kwaliteit van de zorg. Indien u meer
mensen wil verzorgen zal u moeten inboeden op de kwaliteit van de zorg. De keuze ga je zo optimaal mogelijk
maken. Hoe meer geld er naar defensie gaat, hoe minder geld er over is voor andere zaken (zoals bv. Boter)
3
, Homo economicus
Rationeel individu vergelijkt kosten en baten → maakt een beslissing als de kosten minstens even groot zijn als de
baten.
Economie veronderstelt dat economische agenten rationeel zijn, rationeel → dat mensen beslissingen maken obv
een vergelijking tussen kosten en baten .
Kosten baten principe
• Doe ik activiteit x ?
o baten (x) ≥ kosten (x): JA
o baten (x) < kosten (x): NEE
• hoe kosten en baten vergelijken ? → druk kosten en baten uit in dezelfde eenheid → gebruik monetaire
eenheden
o “soort interne veling realiseren”
o Gebruik monetaire eenheden:
▪ Baten (x) = het maximum bedrag dat u bereid bent te betalen om activiteit x te mogen doen
▪ Kosten (x) = het bedrag dat u moet betalen om x te mogen doen
- Reservatieprijs = de prijs waarbij u indifferent bent tussen x doen of niet
Bv: studeer ik nog een uur extra voor de cursus bedrijfseconomie?
Kosten (x) ? – 1 uur vrije tijd
Baten (x)? je kan je score verhogen met 1 punt
- Hoe vergelijken? Druk kosten en baten uit in €
• Kosten: Wat moet je minstens krijgen opdat je een uur van je vrije tijd wil opgeven? JA!
= reservatieprijs meet de kosten(x) → voorbeeld €15
• Wat ben je bereid te betalen om u score op het vak te verhogen met 1 punt?
= reservatieprijs meet de baten(x) → voorbeeld €25
Homo economicus is ook zelfzuchtig
Rationeel individu gaat iets doen wanneer de persoonlijke baten groter zijn dan de kosten, je gaat enkel rekening
houden met de baten die jij hebt om goed te scoren op een test. → persoonlijke beslissingen
= interpretatie van rationaliteit
➔ Je houdt enkel rekening met je eigen kosten en baten bij het nemen van beslissingen!
➔ Vraag : donaties aan een goed doel zelfzuchtig?
o Ja, want ik voel mij beter als ik stort aan 1212, omdat ik daar persoonlijk gelukkiger van word dan is
dit rationeel
o Een terrorist is rationeel , omdat hij dat gedrag stelt juist omdat de baten voor hem persoonlijk
groter zijn dan de kosten (zijn leven opgeven)
Rationaliteit en zelfzucht = assumpties
Als we weten hoe mensen beslissingen maken, kunnen we deze beslissingen beïnvloeden ➔ belang van (monetaire)
incentives!
- Belang van incentives : voorbeelden
o Huis met dichtgemetste ramen : in Nederland ging men een nieuwe belasting invoeren , een
vermogensbelasting : rijke mensen belasten omdat ze rijk zijn , dit gingen ze meten aan de hand van
de grootte van het huis, door het aantal ramen te tellen → ramen dichtmetsen om belastingen te
drukken
4
