DEEL 1 RECHT: INDELINGEN TOT HET
RECHT
Goed kennen!!
HOOFDSTUK 1 INLEIDING
WAT NODIG?
- Lessen zelf
- Actualiteit volgen (2 actualiteitsvragen op het examen)
EXAMEN INFO
- Structuur goed kennen: 15/20
- Structuur met inhoud les kennen: 18/20
- Deel open, deel multiple-choice
HET VERBAND TUSSEN RECHT EN RECHTVAARDIGHEID
IS RECHT VOORAL RECHTVAARDIG OF VOORAL ONRECHTVAARDIG?
Voorbeeld: Hof van Assisen 1995
Jonge meisjes werden van straat geplukt door een mysterieuze ontvoerder en niemand wist waarom en
waarheen. De zaak Dutroux
Iedereen onderzocht het doorheen het land en er kwam niets boven. Op een dag kreeg onderzoeksrechter Jean
Marc … het profiel voor zich van Dutroux. Hij kon het niet gedaan hebben want zat al die tijd in de gevangenis,
maar Jean Marc vertrouwde het niet en liet toch nog een huiszoeking doen. Daar hoorden ze een hol geluid en
achter een grote kast zaten twee meisjes. Schrijnende beelden in hun onderbroek, bijna naakt.
Jean Marc ging spaghetti gaan eten bij familie van twee meisjes die gevonden waren en was een domme zet.
De dag erna stond dit in de krant en advocaat van Dutroux had dit gezien.
Hij zei dat Jean Marc niet neutraal en onpartijdig meer was doordat hij daar was gaan eten. Er kwam een
proces over in Hof van Cassatie. Procureur Generaal besliste en Jean Marc was van zaak gehaald. Er kwam een
witte mars, een grote volksopstand tegen deze beslissing.
Rechtvaardigheid is geen bruikbaar element in de definitie van recht.
– We moeten een andere definitie gebruiken
– Mensen hebben allemaal andere visie (vb culturele verschillen qua straffen)
Fishing expedition: niet toegelaten, wilt zeggen dat een huiszoekingsbevel moet duidelijk zeggen wat ze
zoeken, je mag niet gewoon alles doorzoeken en je zal wel iets vinden, geen geldig bewijs. ‘Iedereen heeft wel
al iets fout gedaan in zijn leven’ Je kan ook niet zomaar gestoord worden in je eigendom
– Iedereen heeft recht op bijrecht van een advocaat
– Pro-deo is gratis advocaat die waarschijnlijk een stagaire is of nog niet veel ervaring/kennis heeft
– Wrakingsverzoek: verzoek om onderzoeksrechter te vervangen omdat hij niet onpartijdig is
1
,DEFINITIE: WAT IS RECHT?
- Nooit deftig beantwoord in de geschiedenis, want er worden veel definities gehanteerd, het is de
moeilijkste vraag van de hele rechtswetenschap
Tweede definitie in het boek:
Recht is het geheel van regels en instellingen die op een bepaald tijdstip, in een bepaalde gemeenschap gelden
en op haar gezag zijn vastgelegd.
- Geheel van regels: wat we wel en niet mogen doen
- Op een bepaald tijdstip: recht evolueert in de tijd, inzichten en gemeenschap veranderen
- In een bepaalde gemeenschap: recht verschilt van land tot land, van gemeente tot gemeente
- Op haar gezag vastgelegd: hebben een dwingend karakter
o Gezag: gaan respecteren uit onszelf
o Dwang: gaan respecteren omdat er straffen, wetten aan vasthangen
Vrouwe Justitia:
– Weegschaal in ene hand: stelt de afweging van de bewijzen en getuigenissen
voor, die in het voordeel of nnadeel van de verdachte spreken; goed en kwaad
– Blinddoek aan: als symbool voor rechtspraak zonder aanziens des persoons, dat
wil zeggen dat niet de personen worden gehoord en veroordeeld, maar slechts
de feiten en daden. De theorieën waarom vrouwe Justitia geblinddoekt wordt afgebeeld (dat is
overigens niet altijd zo) zijn echter uiteenlopend en sterk verschillend
– Zwaard in andere hand: staat voor het vonnis dat wordt uitgesproken
– Afweging voor/tegen goed en kwaad
Definitie op zich is niet belangrijk, wel belangrijk juiste voorstelling hebben van het rechtsbegrip, daarom
voorkeur even stil te staan bij kenmerken van het recht
KENMERKEN VAN HET RECHT
1. HET RECHT IS EEN GEHEEL VAN REGELS, REGELINGEN EN INSTELLINGEN
1.1. HET RECHT WORDT GEVORMD DOOR GEDRAGSREGELS
= In het recht komen tal van regels voor die aan de individuen een bepaalde gedraging voorschrijven,
hetzij dat zij hen iets opleggen of verbieden, hetzij dat zij een verlofbepaling inhouden
a. Gebodsbepalingen ‘moet doen’
= iets dat je moet doen, de regelgeving legt je een plicht op
– Aangifteplicht: bij een geboorte heb je een aangifteplicht, 5 dagen na de geboorte
zodat ze in rijksregister worden opgenomen
(oorspronkelijk van Napoleon in 1804 om te weten wie jongens waren en wie in
dienst zou kunnen worden genomen voor het leger, in sommige landen heb je dat
niet)
– Leerplicht: geen onderwijsplicht, kan ook via thuisonderwijs
2
, – Opkomst plicht bij verkiezingen: altijd aan een bepaalde persoon de stem geven, je
kan ook blanco stemmen
verschil land met opkomstplicht en zonder opkomstplicht (95% komt stemmen,
resultaat heeft grote waarde, legitimiteit) in Nederland komt de helft niet
VS: ook zonder opkomst plicht, vb Clinton en Trump, 50% kwam, Clinton kreeg de
meeste stemmen maar Trump won toch omdat de stemming niet rechtstreeks wordt
gekozen maar via staten
– Dienstplicht: bestaat niet meer – verplichting die er vroeger beruste op
jongens/mannen om een bepaalde tijd ten dienste te staan bij het Belgisch leger
kwamen uit een tijd met veel oorlog, België omringd door vijanden
zo dienstplicht invoeren (ongeveer 150 jaar volgehouden), werd er in vraag
gesteld
scharnierpunt: waarin we vaststellen dat er geen vijand meer is
wel of geen dienstplicht?: heeft te maken met of er oorlogsdreiging is
Vb Turkije: plicht vervalt als je 35 jaar bent
– Belastingen: plicht om te zeggen wat je inkomsten zijn en plicht om te betalen
b. Verbodsbepalingen ‘niet mag doen’
Verzamelen in strafwetboek:
– Verbod op moord
– Verbod op stelen
– Verbod op wildplassen (staat niet in de wet, elke gemeente beslist dit zelf)
– Sluikstorten (ook geregeld per gemeente)
– Bigamie: met twee partners tegelijk gehuwd zijn (bij ons verboden, maar meerdere
relaties zijn oke)
– Polygamie: één persoon tegelijk gehuwd met meerdere personen (hier verboden
maar is niet in elk land zo, meerdere relaties mogen wel)
vb in Afrika: zolang je ze kan onderhouden in aantal staten van VS is polygamie
gehuwd zijn volledig legaal
Oneerlijke handelspraktijken:
– Momenteel kan dit niet meer: er moet minstens 1 of 2 weken bedenktijd zijn
– Wat wel vandaag de dag: oneerlijk internet
c. Verlofbepalingen ‘kiezen of je het gebruikt’
= keuzerecht = zelf beslissen als het op jou van toepassing is wat samenleven betreft
Bv kiezen welk statuut van de samenleving je aanneemt (huwen, samenwonend, …)
heeft allemaal andere gevolgen
Voorbeeld in boek indexering van woninghuur:
– De spelregels bij woninghuur: huurprijs betalen (huurprijs kan stijgen)
– Meten aan de hand van indexering: aanpassen van huurprijs gebaseerd op index
– Meest gekende index: index der consumptieprijzen
– Huurprijs: ongeroerd laten, indexering (in contract zetten dat het wel of niet moet),
en vermelden aan huurder dat volgens bepaalde index een stijging komt qua prijs.
Als je dit niet vermeld of in contract zet dan moet er eigenlijk niet betaald worden
3
