Klinische Gezondheidspsychologie in de Geneeskunde (422088B6)
Samenvatting
Samenvatting - klinische gezondheidspsychologie in de geneeskunde 2023
92 keer bekeken 3 keer verkocht
Vak
Klinische Gezondheidspsychologie in de Geneeskunde (422088B6)
Instelling
Tilburg University (UVT)
Een overzichtelijke samenvatting voor het vak klinische gezondheidspsychologie in de geneeskundegegeven door O.A. Floortje Mols in het jaar 2023. Dit vak wordt gegeven in het tweede of derde jaar psychologie aan de universiteit van Tilburg in de richting medische psychologie. Ik heb de colleges all...
klinische gezondheidspsychologie in de geneeskunde
klinische gezondheidspsychologie
Geschreven voor
Tilburg University (UVT)
Psychologie
Klinische Gezondheidspsychologie in de Geneeskunde (422088B6)
Alle documenten voor dit vak (24)
Verkoper
Volgen
julialeijgraaf
Ontvangen beoordelingen
Voorbeeld van de inhoud
Klinische gezondheidspsychologie in de geneeskunde
College 1 Introductie
Geschiedenis
Tijdens de prehistorie:
- Geest en lichaam zijn verstrengeld dus ze hebben invloed op elkaar
- Ziekten ontstaan wanneer boze geesten het lichaam binnendringen
- Behandeling: pogingen om deze geesten uit te drijven...
→ Bijvoorbeeld: snee in je arm waardoor je bloed en de boze geest verloor
Oude Grieken:
Humorale theorie van ziekte
- Ziekten ontstonden wanneer de vier humoren, of circulerende
vloeistoffen van het lichaam, uit balans waren
- Behandeling: herstel van het evenwicht tussen de humoren
- Vier humoren geassocieerd met persoonlijkheidstypes
1. Bloed: Gepassioneerd temperament, vurig, energiek, extrovert
2. Zwarte gal: Droefheid, neerslachting, introvert
3. Gele gal: Boze instelling
4. Flegma: Relaxte benadering van het leven, veel slijm in je
lichaam, vlak in je emoties.
Middeleeuwen:
- Ziekte beschouwd als Gods straf
- Behandeling: Het verdrijven van kwade krachten door het lichaam te martelen. Later werd het
vervangen door een gebed en goed te doen.
Renaissance tot heden:
- Er ontstonden ziekenhuizen en betere zorg
- Betere wetenschappelijke kennis en beoordeling.
- De praktijk is afhankelijk van laboratorium resultaten en gerapporteerde of waargenomen
lichamelijke factoren.
- Diagnose en behandeling zijn gebaseerd op organische en cellulaire pathologie.
- Het resultaat: er ontstond een biomedisch model
Het biomedisch model: Alle ziekten kunnen worden verklaard door afwijkende somatische
lichaamsprocessen, zoals biochemische onevenwichtigheden of neurofysiologische afwijkingen.
- Gezondheid wordt gezien als biochemisch of fysiek van aard.
- Psychologische en sociale processen zijn grotendeels irrelevant voor het ziekteproces.
Ongeschikt om ziekte te begrijpen:
- Vermindert ziekte tot processen op laag niveau
- Erkent sociale en psychologische processen niet als krachtige invloeden - gaat uit van een
geest-lichaam dualisme.
- Legt de nadruk op ziekte in plaats van op gedrag dat de gezondheid bevordert.
- Kan niet ingaan op complexiteit waarmee beroepsbeoefenaars worden geconfronteerd
(bijvoorbeeld: 6 mensen worden blootgesteld aan COVID-19 en slechts 3 krijgen het)
Later werd bedacht dat de psychologie toch ook een rol speelt in een ziekte.
1
,Bekeringshysterie
Het biomedische standpunt begon te veranderen met de opkomst van de moderne psychologie. Het
beeld werd anders: Specifieke onbewuste conflicten veroorzaken lichamelijke storingen die
verdrongen psychologische conflicten symboliseren. Bijvoorbeeld een hysterische patiënt werd
gediagnosticeerd met een conversiestoornis. Deze stroming werd bedacht door Sigmund Freud en gaf
aanleiding tot het veld van de psychosomatische geneeskunde.
Psychosomatische geneeskunde = Idee dat specifieke ziekten (bijv. zweren, astma, hoge bloeddruk)
voortkomen uit interne conflicten van mensen.
- Dunbar (1943) en Alexander (1950) brachten persoonlijkheidspatronen in verband met
specifieke ziekten.
→ ‘Ulcer-prone personality’: iemand met een buitensporige behoefte aan
afhankelijkheid en liefde ontwikkelt sneller een maagzweer
→ Afscheiding van zuur in de maag die het slijmvlies van de maag aantast.
→ Conflict veroorzaakt angst die een fysiologische tol eist...
- Kritiek: Conflict of persoonlijkheidstype is niet voldoende om ziekte te veroorzaken.
Biopsychosociaal model = Gezondheid en ziekte zijn het gevolg van een samenspel van biologische,
psychologische en sociale factoren.
- Voordelen
→ Handhaaft dat processen op macroniveau en microniveau voortdurend op elkaar
inwerken om gezondheid en ziekte te beïnvloeden.
→ Benadrukt zowel gezondheid als ziekte.
→ Totaal beeld van de patiënt, je bent meer dan alleen de ziekte
→ Je bent niet ziek of gezond: je kan er ook tussenin zitten
- Kreeg ook kritiek
→ Sociaal aspect niet goed vastgelegd in onderzoek.
→ Nodig om over tijd te bestuderen om complexe interactiesystemen te verkennen.
→ Lastig om mee te werken omdat het heel veel moeite kost
Tegenwoordig wordt vaak het biopsychosociale model gebruikt omdat het een erg compleet model is.
De relatie tussen de patiënt en behandelaar wordt hiermee benadrukt en verbetert:
- Gebruik van (zorg)diensten door de patiënt
- Doeltreffendheid van de behandeling
- Snelheid waarmee ziekte wordt opgelost
2
,Epidemiologie
Epidemiologen kijken naar de cijfers van de ziektes. Zo kan er worden ingeschat hoeveel zorg er nodig
is in de toekomst (denk aan artsen en bedden) en wordt er een schatting gemaakt van het aantal
diagnoses. Ook kijken ze naar welke ziektes op welke plekken het meeste voorkomt. Zo zijn in
Nederland bijvoorbeeld nek- en rugklachten de meest voorkomende aandoening. De afgelopen tijd is
COVID een van de meest voorkomende doodsoorzaken. Waarschijnlijk blijft kanker toch de meest
voorkomende doodsoorzaak.
Epidemiologie in Nederland
- 10,3 miljoen mensen (59%) hebben een of meer
chronische ziekten
- Vrouwen (62%) > mannen (56%)
- Ongeveer 32% van de bevolking heeft twee of meer
ziekten (multimorbiditeit)
- Meer dan 95% van de personen ouder dan 75 heeft
minstens één chronische ziekte
- 87% van de personen ouder dan 75 heeft twee of
meer chronische ziekten
Verschillende disciplines
1. Wat is het verband tussen psychische problemen en ziekte/aandoening?
2. Welke belangrijke gebieden dragen bij tot onze kennis over psychische problemen
en/of ziekten/aandoeningen en wat is de rol van deze gebieden (beroepen) in een
medische setting?
Psychologie is anders dan geneeskunde. Er worden mono-causale verklaringen van ziekte gegeven in
de geneeskunde (traditioneel). Ook wordt er een nadruk gelegd op biologische trajecten. En is er een
duidelijk onderscheid tussen lichaam en geest.
"Disease is iets wat een orgaan heeft; illness is iets wat een mens heeft." Cassell (1976)
- Ze sluiten elkaar niet uit en komen vaak samen voor.
Illness is iets dat beheerst moet worden.:
- Wat de patiënt voelt als hij naar de dokter gaat.
- De ervaring dat men zich niet goed voelt in vergelijking met de normale toestand.
- Ziektegedrag en de subjectieve ervaring.
Disease is iets dat genezen moet worden:
- Wat de patiënt heeft op weg naar huis van de dokterspraktijk.
- Het is iets van het orgaan, de cel of het weefsel.
- Duidelijke tekenen en symptomen die wijzen op een fysieke aandoening of pathologie.
In het algemeen behandelt de geneeskunde vooral fysieke problemen en
psychologie mentale problemen. Het gebeurt echter vaak dat ze
overlappen. Als je echt fysieke problemen hebt en je wil een medische
oplossing, dan kom je in de medische psychologie terecht. Maar als je
bijvoorbeeld een mentaal probleem hebt, maar het toch medisch wil
oplossen, kom je in de psychiatrie. In de praktijk loopt dit vaak door elkaar.
3
, Psychiatrie: Focus op geestelijke gezondheidsproblemen.
- Behandeling van abnormale emoties en gedrag.
- Grotendeels gestuurd door DSM-classificatie (Diagnostic and Statistical Manual of Mental
Disorders)
- Psychiater is arts.
- Gebruik van medicijnen om psychische aandoeningen te behandelen.
Klinische psychologie: Diagnostiek van mentale problemen
- Bijvoorbeeld; angststoornis, klinische depressie, fobie
- Verstrekking van psychotherapeutische behandeling.
- Opmerking: Psychologen schrijven geen medicijnen voor...
Gezondheidspsychologie: Deel van de psychologie dat voornamelijk betrekking heeft op preventie van
ziekte en bevordering van gezondheid.
- Bevordering van bepaald gezondheidsgedrag om ziekten te voorkomen.
- Gezondheidscompromitterend gedrag:
→ Roken, alcoholmisbruik, snoepen, onveilige seks,...
- Gezondheidsbevorderend gedrag:
→ Lichaamsbeweging, fruit- en groenteconsumptie
Medische psychologie: Focus op patiënten in medische situaties en hun psychologische problemen.
- Psychologen werken (voornamelijk) in ziekenhuizen of revalidatiecentra;
→ Patiënt die een angst voor naalden ontwikkelt, terwijl hij hemodialyse nodig heeft...
→ Patiënt die depressief wordt tijdens of na chemotherapie
→ Patiënt die angstig wordt, omdat hij bang is voor een nieuwe hartaanval
→ Patiënt die lijdt aan tinnitus
→ Patiënten die problemen hebben met hun lichaamsbeeld na een borstoperatie
→ Patiënt die bang is om een operatie te ondergaan
Patiëntencategorieën in een medische omgeving
1) Volwassen met een chronische ziekten
2) Patiënten met functionele klachten die somatische klachten presenteren, zonder duidelijke
medische oorzaak (bv. functionele hoofdpijn of maagpijn)
3) Volwassen patiënten met (vermoedelijk) hersenletsel, die neuropsychologische beoordeling en
behandeling nodig hebben
4) Kinderen tot 18 jaar, met uiteenlopende ziekten en symptomen.
- Kinderen met psychosomatische aandoeningen: hoofdpijn, slaapproblemen en constipatie;
- Kinderen met chronische ziekten, zoals diabetes;
- Kinderen met vermoedelijke ontwikkelingsstoornissen; en
- Kinderen met verworven hersenletsel
5) Volwassen psychiatrische patiënten met primaire psychiatrische aandoeningen
Medische psychologie in ziekenhuizen
- Nedeland heeft 71 ziekenhuizen (2021; waaronder academische ziekenhuizen, algemene
ziekenhuizen en kinderziekenhuizen)
- Patiënten kunnen alleen een medisch specialist raadplegen na verwijzing door de huisarts
→ Een huisarts kan patiënten niet rechtstreeks doorverwijzen naar een medisch
psycholoog, dit wordt gedaan door een medisch specialist
→ Het is dus een langer traject voordat je er terecht komt
→ Hoe complexer het probleem, hoe hoger de psycholoog is opgeleid
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper julialeijgraaf. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
