Samenvatting: Psychologische diagnostiek in de GGZ
Inhoud
Proloog: wat diagnosticeren we?
Antwoord wat diagnosticeren we?: ............................................................................................... 3
“Wat is een psychische stoornis?” ................................................................................................. 3
Over psychische aandoeningen ...................................................................................................... 5
Hoofdstuk 1: Wat is psychologische diagnostiek?
1.1 Voorlopige definitie van de psychologische diagnostiek .......................................................... 9
Hoofdstuk 2: Descriptieve diagnositek
2.1 Eerstelijnspsychologische diagnostiek.................................................................................... 12
Het eerste gesprek ........................................................................................................ 12
Hoofdstuk 3: Structurele diagnostiek
3.1 Observatie .............................................................................................................................. 16
3.2 Onderzoeksgesprekken .......................................................................................................... 17
Hoofdstuk 4: Doel en proces van de psychologische diagnostiek
4.1 Doel van psychologische diagnostiek ..................................................................................... 20
Theorie .......................................................................................................................... 20
4.2 Psychodiagnostiek als proces ................................................................................................. 22
Stap 1: Dataverzameling via observatie, gesprek en tests ............................................ 22
Stap 2: Hypothesevorming ........................................................................................... 22
4.3 Methodiek van de psychologische diagnostiek ...................................................................... 24
4.4 Therapeutische diagnostiek ................................................................................................... 24
4.5 Het klinisch oordeel ................................................................................................................ 25
Problemen met een klinisch oordeel: ........................................................................... 25
4.6 Structuur van de beoordelingsproblemen ............................................................................. 26
Systeem 1 ..................................................................................................................... 26
Systeem 2 ..................................................................................................................... 26
Hoofdstuk 5: Psychodynamische structurele diagnostiek
5.1 Inleiding .................................................................................................................................. 27
Structureel interview .................................................................................................... 27
5.2 Structurele analyse ................................................................................................................. 27
5.3 Drie patronen ......................................................................................................................... 29
(A) Identiteit ........................................................................................................................... 29
(B) Afweermechanismen ........................................................................................................ 30
1
, Ontwikkelde afweermechanismen .......................................................................... 30
Primitieve afweermechanismen .............................................................................. 31
(C) Realiteitstoetsing .............................................................................................................. 32
5.4 Het structureel interview (psychodynamisch onderzoeksgesprek) ....................................... 33
Stap 1: evaluatie van symptomen ................................................................................. 34
Stap 2: Onderzoek naar de pathologische karaktertrekken ......................................... 34
Stap 3: Verleden en heden ........................................................................................... 35
Stap 4: Afsluiting ........................................................................................................... 35
5.5 Kanttekeningen ...................................................................................................................... 36
Autisme ......................................................................................................................... 37
Intelligentie ................................................................................................................... 37
Depressieve patiënten .................................................................................................. 37
Medicatie ...................................................................................................................... 37
5.6 Besluit ..................................................................................................................................... 38
5.7 Drie structurele interviews ..................................................................................................... 38
Hoofdstuk 6: Psychologische tests
6.1 Inleiding .................................................................................................................................. 39
Hoofdstuk 7: Indicatiestelling, verslaglegging en feedback
7.1 Beslissingen: interventie of geen interventie ......................................................................... 43
Verslaglegging en feedback .......................................................................................................... 43
Indicatiestelling bij combinatiebehandeling ................................................................................. 44
Inleiding ........................................................................................................................ 44
Methodiek .................................................................................................................... 44
Stap 1: construeer een diagnose ............................................................................. 44
Stap 2: ontleed de diagnose in zijn samenhangende delen..................................... 44
Stap 3: Match elk symptoom met een hypothetisch disfunctionerend circuit in het
brein. ....................................................................................................................... 44
Stap 4: Bestudeer het portfolio van neurotransmitters .......................................... 44
Stap 5: Selecteer een behandeling .......................................................................... 45
Stap 6: Overschakeling bij ineffectiviteit ................................................................. 45
Stap 7: Herhaal tot herstelling ................................................................................. 45
2
, Proloog “Wat diagnosticeren we?”
Als we deze vraag stellen aan studenten zijn de neuropsychologen in opleiding het duidelijkst, want zij
schurken aan tegen de biologie en hersenfysiologie. Hun antwoordt sluit hierop aan; de relatie tussen
het functioneren van de hersenen en gedrag. Het gedrag komt hier achteraan hobbelen (achter de
hersenen) en wordt gezien als een gevolg.
De andere psychologen nemen ook het snelst het woord gedrag in hun monden. Dit vinden we in dit
boek een symptoom van een gebrekkig denkproces met betrekking tot dit thema.
! Maar: gedrag is een functie van de persoon en de omgeving. Er is sprake van een geïntegreerd proces,
waarin naast biologie ook de vroegkinderlijke fysieke, psychische, sociale, culturele en pedagogische
patronen en processen een rol spelen. Kortom: gedrag is allesbehalve eenvoudig.
Antwoord wat diagnosticeren we?:
Het accent op observeerbaar gedrag komt voort uit de geschiedenis van de academische psychologie,
waarin de onderzoekspraktijk is losgetrokken van de filosofische ontstaansgrond. Psychische patronen
en processen kunnen in deze tijd weer van stal worden gehaald. We diagnosticeren dus zowel voor de
persoon bewuste als onbewuste psychische patronen (relatief stabiel, zoals intelligentie) en processen
(relatief beweeglijk, dynamisch, zoals emotieregulatie).
Kader 1: Over psyche en gedrag
Vroeger naïef, eliminatief materialisme: mentale toestanden zijn taboe, zij moeten uit ons
taalgebruik verdwijnen. Stimulus en respons werden praktisch de enige relevante termen;
gedrag is het object van studie en verklaringen worden eventueel in de hersenen gevonden.
Kant analyseerde tamelijk scherp dat de psychologie zich niet moet meten met de wiskunde en
fysica. Hij gaf toen al aan dat psychische fenomenen geconstrueerd moeten worden. De
zelfbetrokkenheid, het gegeven dat observatie leidt tot wijziging van de bestudeerde
psychische patronen, kwam daarbij ook aan bod.
“Wat is een psychische stoornis?”
De psychische stoornis viel in de eerdere definities samen met de descriptieve classificatie, nu verwijst
deze naar een onderliggende psychologisch, biologisch of ontwikkelingsproces. Dit onderliggende moet
dus ook met behulp van een theorie op begrip worden gebracht.
Het categorieënstelsel wordt meer gerelativeerd, psychodiagnostiek is meer dan DSM-criteria optellen
maar vereist een case formulation, een nauwgezette anamnese, psychologische hulp kan ook
noodzakelijk zijn bij mensen die niet beantwoorden aan een van de stoornissen.
Een categorie met duidelijk grenzen is afkomstig uit de geneeskunde: je hebt een gebroken been of niet,
een appendicitis of niet,… Het medisch-modeldenken is met de DSM-traditie de klinische psychologie
binnengeslopen.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper MarilynS. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.