Samenvatting

Volledige samenvatting Verbintenissenrecht (15/20 in eerste zit!)

0 keer verkocht

Vak
Verbintenissenrecht

Instelling
Universiteit Gent (UGent)

Dit document bevat een inhoudstafel, volledige notities van alle lessen, inclusief gestructureerde schema's en aanvullingen met het boek, alsook de Latijnse begrippen en adagia (academiejaar ).

[Meer zien]

Voorbeeld 10 van de 194 pagina's

Bekijk voorbeeld

Geupload op 29 mei 2023
Aantal pagina's 194
Geschreven in 2021/2022
Type Samenvatting

Volgen

LS1539 Lid sinds 1 jaar 84 documenten verkocht

Verbintenissenrecht
1 De verbintenis: situering en bronnen van het verbintenissenrecht ............................................................ 8
1.1 Verbintenis: begrip en indelingen ........................................................................................................ 8
1.1.1 Verbintenis ................................................................................................................................. 8
1.1.1.1 Diverse mogelijke indelingen ................................................................................................. 8
1.1.2 Contract of overeenkomst ........................................................................................................ 10
1.1.3 Bronnen van verbintenissen .................................................................................................... 10
1.1.3.1 Contractueel......................................................................................................................... 13
1.1.3.2 Buitencontractueel ............................................................................................................... 13
1.1.3.2.1 Buitencontractuele aansprakelijkheid of onrechtmatige daad (art. 1382-1386 oud bw) . 13
1.1.3.2.2 Quasi-contracten (art. 1371-1381 oud bw) ..................................................................... 14
1.2 Situering van het verbintenissenrecht ............................................................................................... 14
1.2.1 Verbintenissenrecht vs. goederenrecht ................................................................................... 14
1.2.2 Externe werking ....................................................................................................................... 16
1.2.3 Tegenwerpelijkheid van verbintenissen en contracten waaruit verbintenissen voortvloeien .. 16
2 Algemeen contractenrecht ....................................................................................................................... 17
2.1 Inleiding ............................................................................................................................................. 17
2.2 Ontstaan en geldigheid van contracten ............................................................................................ 24
2.2.1 Contractvrijheid ........................................................................................................................ 24
2.3 Onderhandelingen ............................................................................................................................. 27
2.3.1 6 gevallen van precontractuele aansprakelijkheid (representatief voor examenvragen) ........ 27
2.3.1.1 Contractsweigering .............................................................................................................. 27
2.3.1.2 (Foutief) afbreken van onderhandelingen ............................................................................ 28
2.3.1.3 Schending informatieverplichting ......................................................................................... 29
2.3.1.4 Geen misbruik maken van de kwetsbare/zwakke positie van de andere partij ................... 30
2.3.2 Afspraken tijdens onderhandelingen ....................................................................................... 31
2.3.2.1 Uiteenlopende, al dan niet bindende afspraken .................................................................. 31
2.3.2.1.1 Gentlemen’s agreements (= herenafspraken) ................................................................ 31
2.3.2.1.2 Intentieverklaring of letters of intent (LOI) ....................................................................... 31
2.3.2.1.3 Principe- of beginselakkoorden ....................................................................................... 31
2.3.2.2 Contractuele verbintenissen tussen onderhandelende partijen: voorcontracten ................ 31
2.3.2.2.1 Contractbelofte – optieovereenkomst ............................................................................. 31
2.3.2.2.2 Voorkeurrecht .................................................................................................................. 33
2.3.2.3 Voorovereenkomsten met specifieke verbintenissen of bedingen ...................................... 33
2.3.2.3.1 Geheimhoudingsverbintenis (non-disclosure agreement = NDA) .................................. 33
2.3.2.3.2 Exclusieve onderhandelingsverbintenis .......................................................................... 34
2.3.2.3.3 Exoneratiebeding ............................................................................................................ 34
2.3.2.4 Raam- of kaderovereenkomsten ......................................................................................... 34
2.4 Totstandkoming ................................................................................................................................. 34
2.4.1 Consensualisme en uitzonderingen......................................................................................... 34
2.4.2 Formaliteiten ............................................................................................................................ 35
2.4.2.1 Bestaans- of totstandkomingsvereisten versus geldigheidsvereisten ................................. 36
2.4.2.1.1 Formaliteiten: vereist voor het bestaan of de geldigheid van een overeenkomst?......... 36

1

, 2.4.2.1.2 Schending van een vormvereiste impliceert niet noodzakelijk de nietigheid .................. 36
2.4.2.1.3 Contractualisering ........................................................................................................... 36
2.4.2.2 Andere functies van vormvoorwaarden ............................................................................... 36
2.4.2.2.1 Tegenwerpelijkheid ......................................................................................................... 36
2.4.2.2.2 Vaste datum .................................................................................................................... 37
2.4.2.2.3 Bewijsformaliteiten .......................................................................................................... 37
2.4.2.3 Langs elektronische weg gesloten overeenkomsten: functionele equivalentie ................... 38
2.4.3 Wilsovereenstemming ............................................................................................................. 39
2.4.3.1 Wilsovereenstemming: samentreffen van de wilsuitingen van partijen ............................... 39
2.4.3.2 Wilsovereenstemming via aanbod en aanvaarding ............................................................. 39
2.4.3.2.1 Aanbod ............................................................................................................................ 39
2.4.3.2.1.1 Geldigheidsvereisten en veruitwendiging van het aanbod ....................................... 40
2.4.3.2.1.2 Duur en verbindende kracht van het aanbod en het tegenaanbod .......................... 40
2.4.3.2.2 Aanvaarding .................................................................................................................... 41
2.4.3.2.2.1 Geen contractdwang ................................................................................................ 41
2.4.3.2.2.2 Onvoorwaardelijke aanvaarding met de wil om gebonden te zijn ............................ 41
2.4.3.2.2.3 Stilzwijgende aanvaarding ........................................................................................ 41
2.4.3.2.2.4 Overeenkomst ontstaat bij de (redelijke kennisname van de) aanvaarding van het
aanbod – plaats en tijdstip ............................................................................................................. 42
2.4.3.3 Aanbod en aanvaarding bij via elektronische weg gesloten overeenkomst ........................ 42
2.4.4 Bedoeling om zich juridisch te verbinden of andere rechtsgevolgen te creëren ..................... 42
2.4.5 Wilsautonomie: een te relativeren en te corrigeren beginsel .................................................. 42
2.4.5.1 Relativering van de wilsautonomie ...................................................................................... 43
2.4.5.2 Correctie op de wilsleer ....................................................................................................... 43
2.4.5.2.1 Discrepantie tussen de werkelijke wil en de verklaarde wil ............................................ 43
2.4.5.2.2 Vertrouwensleer .............................................................................................................. 44
2.4.6 Algemene voorwaarden (standaardbedingen) en toetredingscontracten ............................... 44
2.4.6.1 Vereisten voor de toepasselijkheid van algemene voorwaarden ........................................ 45
2.4.6.1.1 Redelijke mogelijkheid tot kennisname en aanvaarding ................................................. 45
2.4.6.1.2 Langs elektronische weg gesloten overeenkomsten ...................................................... 45
2.4.6.2 Battle of the forms ................................................................................................................ 46
2.4.6.3 Interpretatie van algemene voorwaarden ............................................................................ 47
2.4.6.4 Geldigheidsbeperkingen en rechtsmisbruik ......................................................................... 47
2.5 Geldigheid ......................................................................................................................................... 48
2.5.1 Toestemming: wilsovereenstemming ...................................................................................... 49
2.5.1.1 Bewustzijnsverlies ............................................................................................................... 49
2.5.1.2 Wilsgebreken ....................................................................................................................... 50
2.5.1.2.1 Dwaling............................................................................................................................ 51
2.5.1.2.2 Bedrog ............................................................................................................................. 53
2.5.1.2.3 Geweld ............................................................................................................................ 56
2.5.1.2.4 Bewijs dwaling versus bewijs bedrog .............................................................................. 58
2.5.1.2.5 Gedeeltelijke vernietiging? .............................................................................................. 58
2.5.1.2.6 Schadevergoeding bij incidentele wilsgebreken ............................................................. 58
2.5.1.2.7 Gekwalificeerde benadeling / misbruik van omstandigheden (= la lision qualifiée) ........ 58

2

, 2.5.1.2.8 Benadeling ...................................................................................................................... 58
2.5.2 Bekwaamheid .......................................................................................................................... 59
2.5.2.1 Rechtsbekwaamheid ........................................................................................................... 59
2.5.2.2 Handelingsbekwaamheid ..................................................................................................... 59
2.5.3 Voorwerp.................................................................................................................................. 59
2.5.4 Oorzaak ................................................................................................................................... 63
2.5.4.1 Begrip ................................................................................................................................... 63
2.5.4.2 Dualistische visie: twee mogelijke betekenissen ................................................................. 63
2.5.4.3 Monistische visie: oorzaak als determinerende beweegreden ............................................ 63
2.5.4.4 Drie probleemsituaties: geen, valse of ongeoorloofde oorzaak .......................................... 63
2.5.4.4.1 Geen oorzaak .................................................................................................................. 64
2.5.4.4.2 Valse oorzaak ................................................................................................................. 64
2.5.4.4.3 Ongeoorloofde oorzaak ................................................................................................... 65
2.5.4.5 Abstracte verbintenis ........................................................................................................... 65
2.5.4.5.1 Delegatieovereenkomst .................................................................................................. 65
2.5.4.5.2 Borgtochtovereenkomst .................................................................................................. 65
2.5.4.5.3 Bankgarantie op eerste verzoek ..................................................................................... 66
2.6 Fraus omnia corrumpit ...................................................................................................................... 68
2.6.1 Grondslag en aard ................................................................................................................... 68
2.6.2 Toepassingsvereisten .............................................................................................................. 68
2.6.3 Rechtsgevolgen ....................................................................................................................... 68
2.7 Verbod van wetsontduiking ............................................................................................................... 69
2.7.1 Begrip ....................................................................................................................................... 69
2.7.2 Toepassingsvereisten .............................................................................................................. 70
2.7.3 Rechtsgevolgen ....................................................................................................................... 70
2.7.3.1 Ten aanzien van een rechtshandeling die tot wetsontduiking heeft geleid ......................... 70
2.7.3.2 Ten aanzien van de ontdoken rechtsregel .......................................................................... 70
2.7.3.3 Ten aanzien van door derden geleden schade ................................................................... 70
2.8 Nietigverklaring.................................................................................................................................. 70
2.9 Verval (= caducité) ............................................................................................................................ 74
2.10 Vertegenwoordiging ....................................................................................................................... 76
2.10.1 Soorten vertegenwoordiging .................................................................................................... 77
2.10.2 Vertegenwoordigingsbevoegdheid .......................................................................................... 78
2.10.3 Gevolgen van vertegenwoordiging .......................................................................................... 78
2.10.3.1 Onmiddellijke of rechtstreekse vertegenwoordiging ........................................................ 78
2.10.3.1.1 Vertegenwoordiging binnen bevoegdheid..................................................................... 78
2.10.3.1.2 Vertegenwoordiging buiten bevoegdheid...................................................................... 79
2.10.3.2 Middellijke of onrechtstreekse vertegenwoordiging ......................................................... 79
2.10.4 Gehoudenheid of aansprakelijkheid van de vertegenwoordiger ............................................. 79
2.10.4.1 Vertegenwoordiger handelt binnen zijn vertegenwoordigingsbevoegdheid .................... 79
2.10.4.2 Vertegenwoordiger handelt buiten zijn vertegenwoordigingsbevoegdheid ..................... 79
2.10.4.3 Verbod voor de vertegenwoordiger om als wederpartij van de vertegenwoordigde op te
treden ......................................................................................................................................... 79
2.10.4.4 Dubbelmandaat................................................................................................................ 79

3

, 2.10.5 Schijnvertegenwoordiging ........................................................................................................ 79
3 Inhoud en werking van contracten ........................................................................................................... 81
3.1 Ten aanzien van contractpartijen ...................................................................................................... 81
3.1.1 Verbindende kracht .................................................................................................................. 81
3.1.2 Verbintenissen niet-verbintenisrechtelijke afspraken .............................................................. 81
3.1.3 Interpretatie .............................................................................................................................. 81
3.1.3.1 Begrip ................................................................................................................................... 81
3.1.3.2 Interpretatievrijheid van de rechter ...................................................................................... 81
3.1.3.3 Interpretatieregels ................................................................................................................ 82
3.1.3.3.1 Rechtsvergelijkend: twee basisbenaderingen................................................................. 82
3.1.3.3.2 Basisregel en terugvalregel............................................................................................. 83
3.1.3.3.2.1 Basisregel: de gemeenschappelijke bedoeling van de partijen (art. 1156 oud BW) 83
3.1.3.3.2.2 Terugvalregel: interpretatie op grond van de goede trouw ...................................... 83
3.1.3.3.3 Subsidiaire interpretatieregels (art. 1157 e.v. oud BW) .................................................. 83
3.1.3.3.3.1 In geval van blijvende twijfel: uitleg tegen de bedinger ............................................ 84
3.1.3.3.3.2 Interpretatieregels in bijzondere wetgeving .............................................................. 84
3.1.4 Kwalificatie ............................................................................................................................... 86
3.1.4.1 Begrip en verhouding met interpretatie ............................................................................... 86
3.1.4.2 Herkwalificatie door de rechter ............................................................................................ 86
3.1.4.3 Kwalificatie bij gemengde contracten .................................................................................. 86
3.1.5 Aanvulling ................................................................................................................................ 87
3.1.6 Matiging ................................................................................................................................... 88
3.1.6.1 Gelijkschakeling met het verbod van rechtsmisbruik........................................................... 89
3.1.6.1.1 Grondslag ........................................................................................................................ 89
3.1.6.1.1.1 Toepassingsgebied .................................................................................................. 89
3.1.6.1.1.2 Criteria van rechtsmisbruik ....................................................................................... 89
3.1.6.1.1.3 Sanctie van verbod van rechtsmisbruik .................................................................... 90
3.1.6.2 Rechtsverwerking (rechtsverwirkung) ................................................................................. 90
3.1.7 Obligatoire gevolgen ................................................................................................................ 90
3.1.7.1 Al dan niet persoonsgebonden verbintenissen.................................................................... 90
3.1.7.1.1 Intuitu personae .............................................................................................................. 90
3.1.7.1.1.1 Specifieke regels voor intuitu personae-verbintenissen ........................................... 91
3.1.7.2 Opeisbaarheid: opschortende voorwaarde en termijn (zie p. 356) ...................................... 91
3.1.7.3 Duur (art. 5.75 e.v. BW) ....................................................................................................... 94
3.1.7.3.1 Aflopende (ogenblikkelijke/dadelijke) contracten ............................................................ 94
3.1.7.3.2 Duurcontracten ................................................................................................................ 94
3.1.7.3.3 Contract van bepaalde duur ............................................................................................ 95
3.1.7.3.4 Contract van onbepaalde duur ........................................................................................ 95
3.1.7.3.5 Eeuwigdurende contracten ............................................................................................. 96
3.1.7.3.6 Bijzondere regels ............................................................................................................ 96
4 Goederenrechtelijke gevolgen van het contract ....................................................................................... 96
4.1 Consensueel en monistisch stelsel ................................................................................................... 96
4.1.1 Uitgangspunt: overdracht solo consensu ................................................................................ 96
4.1.1.1 Positieve en negatieve aspecten ......................................................................................... 96
4

, 4.1.2 Uitzonderingen ......................................................................................................................... 97
4.1.2.1 Vormelijke en zakelijke contracten ...................................................................................... 97
4.1.2.2 Soortgoederen en toekomstige goederen ........................................................................... 97
4.1.3 Contractuele afwijking – eigendomsvoorbehoud ..................................................................... 97
4.2 Causaal stelsel van overdracht ......................................................................................................... 97
5 Derdenwerking: ten aanzien van derden ................................................................................................. 98
5.1 Partij versus derde ............................................................................................................................ 98
5.2 Relativiteit, tegenwerpelijkheid en uitzonderingen .......................................................................... 101
5.2.1 Relativiteit en tegenwerpelijkheid .......................................................................................... 101
5.2.2 Uitzonderingen op de relativiteit ............................................................................................ 103
5.2.2.1 Derdenbeding (= beding ten gunste/behoeve van een derde) – art. 1121 oud BW .......... 103
5.2.2.2 Rechtstreekse vordering .................................................................................................... 104
5.2.2.3 Theorie van de kwalitatieve rechten (= accessoriumtheorie) – art. 1615 oud BW en art. 5.105
BW 106
5.2.2.3.1 In principe geen kwalitatieve verbintenissen................................................................. 107
5.2.2.3.2 Geen vormvereisten ...................................................................................................... 107
5.2.2.3.3 Gevolgen ....................................................................................................................... 107
5.2.2.3.3.1 In principe: automatische overdracht ..................................................................... 107
5.2.2.3.3.2 Impact op de procesverhouding ............................................................................. 107
5.2.2.3.3.3 Contractuele vordering: samenloopverbod met buitencontractuele aansprakelijkheid
107
5.2.2.3.3.4 Verweermiddelen en excepties blijven behouden .................................................. 113
5.2.2.4 3 valse uitzonderingen ....................................................................................................... 113
5.2.2.4.1 Zijdelingse vordering (art. 1166 oud BW – art. 5.242 BW) – l’action oblique ............... 113
5.2.2.4.2 Sterkmaking (art. 1120 oud BW) ................................................................................... 113
5.2.2.4.3 Kettingbeding ................................................................................................................ 113
5.2.3 Uitzonderingen op de tegenwerpelijkheid .............................................................................. 114
5.2.3.1 Pauliaanse vordering= actio pauliana (art. 1167 oud BW – art. 5.243 BW) ...................... 114
5.2.3.2 Simulatie/veinzing (art. 1321 oud BW) .............................................................................. 115
6 Wanprestatie en gewijzigde omstandigheden ........................................................................................ 120
6.1 Toerekenbare niet-nakoming of wanprestatie ................................................................................. 121
6.1.1 Geen wanprestatie bij ontoerekeningsvatbaarheid van de schuldenaar ............................... 121
6.1.2 Contractuele tekortkoming van de schuldenaar .................................................................... 122
6.1.2.1 In functie van de aard van de verbintenis: 3 soorten verbintenissen ................................ 122
6.1.3 Wanprestatie versus overmacht ............................................................................................ 122
6.2 Imprevisieleer (art. 5.74 BW) .......................................................................................................... 130
6.2.1 Principe .................................................................................................................................. 130
6.2.2 Imprevisieleer......................................................................................................................... 130
6.3 Sancties wegens wanprestatie ........................................................................................................ 132
6.3.1 Keuze en cumul van sancties ................................................................................................ 137
6.3.1.1 Keuzerecht voor de schuldeiser ........................................................................................ 137
6.3.1.2 Cumul van sancties ........................................................................................................... 137
6.3.2 Primaire sanctie: uitvoering in natura .................................................................................... 138
6.3.3 Vervanging: uitvoering in natura door een derde of door de schuldeiser (subcategorie van
uitvoering in natura) ................................................................................................................................ 138
5

, 6.3.4 Schadeherstel ........................................................................................................................ 139
6.3.4.1 3 regimes ........................................................................................................................... 140
6.3.4.1.1 Gemeenrechtelijk regime: schadeherstel in het algemeen ........................................... 140
6.3.4.1.2 Regime voor vertraging in de betaling van geldschulden (schadevergoeding) ............ 141
6.3.4.1.3 Regime voor de vertraging in de betaling van geldschulden bij handelstransacties .... 141
6.3.4.2 Verschillende soorten van interesten (zie nr. 861 in boek) ............................................... 141
6.3.4.3 3 contractuele bedingen .................................................................................................... 142
6.3.4.3.1 Schadebeding (art. 5.88 BW) ........................................................................................ 142
6.3.4.3.2 Bevrijdingsbeding (art. 5.89 BW) .................................................................................. 144
6.3.4.3.3 Vrijwaringsbeding .......................................................................................................... 145
6.3.5 Exceptio non adimpleti contractus (ENAC) – art. 5.239 en art. 5.98 BW .............................. 145
6.3.6 Retentierecht.......................................................................................................................... 146
6.3.7 Ontbinding.............................................................................................................................. 146
6.3.8 Anticipatory breach ................................................................................................................ 148
6.3.9 Onrechtmatige bedingen ....................................................................................................... 149
6.3.10 Gevolgen van overmacht en imprevisie ................................................................................ 149
7 Opzegging .............................................................................................................................................. 149
7.1 Voorwaarde (art. 1170 e.v. oud BW)............................................................................................... 151
7.1.1 Potestatieve voorwaarde ....................................................................................................... 152
7.2 Uitdovende termijn .......................................................................................................................... 153
8 Pluraliteit van schuldenaren ................................................................................................................... 153
9 Verjaring ................................................................................................................................................. 159
9.1 Aard en draagwijdte van verjaring................................................................................................... 161
9.2 Basisregels ...................................................................................................................................... 162
9.3 Bijzondere verjaringsregels ............................................................................................................. 163
9.4 Stuiting van de verjaring .................................................................................................................. 164
9.5 Schorsing van de verjaring .............................................................................................................. 165
9.6 Wettelijke verjaringsregels doorkruist ............................................................................................. 165
10 Cessie of overdracht van schuldenvorderingen/schulden/contracten .................................................... 166
10.1 Overdracht van schuldvordering.................................................................................................. 166
10.2 Overdracht van schuld ................................................................................................................. 168
10.2.1 Delegatie (art. 5.249 BW) ...................................................................................................... 169
10.2.1.1 Volkomen delegatie ....................................................................................................... 169
10.2.1.2 Onvolkomen delegatie ................................................................................................... 169
10.3 Overdracht van contract (art. 5.193 BW) ..................................................................................... 170
11 Uitdoving van verbintenissen ................................................................................................................. 170
11.1 Uitdoving van de verbintenis door betaling, al dan niet met subrogatie ...................................... 170
11.1.1 Betaling .................................................................................................................................. 170
11.1.1.1 Voorwerp van de betaling: wat verschuldigd is ............................................................. 170
11.1.1.2 Wat moet geleverd worden: welke staat, welke kwaliteit?............................................. 170
11.1.1.3 Waar moet er betaald worden: plaats van betaling ....................................................... 171
11.1.1.4 Wanneer moet er betaald worden? ............................................................................... 171
11.1.1.5 Kosten van betaling ....................................................................................................... 172
11.1.1.6 Toerekening van betaling .............................................................................................. 172
6

, 11.1.1.7 Schuldeiser weigert de betaling. Wat dan? ................................................................... 172
11.1.1.8 Aan wie moet de schuldenaar betalen? ........................................................................ 173
11.1.1.9 Door wie moet er betaald worden? ................................................................................ 174
11.2 Uitdoving van de verbintenis door schuldvergelijking of compensatie (art. 5.254 e.v. BW)........ 177
11.2.1 Twee functies ......................................................................................................................... 177
11.2.2 Drie types compensatie (art. 5.254, lid 3 BW) ....................................................................... 178
11.3 Uitdoving van de verbintenissen door novatie of schuldvernieuwing .......................................... 179
11.3.1 Drie vormen ........................................................................................................................... 179
11.3.2 Voorwaarden.......................................................................................................................... 180
11.4 Uitdoving van de verbintenissen door confusie of schuldvermenging (art. 5.268 BW) ............... 180
11.5 Uitdoving van de verbintenissen door schuldkwijtschelding en door afstand van recht ............. 180
12 Bewijs ..................................................................................................................................................... 181
12.1 Bewijsstandaard (art. 8.5 BW): hoe zeker moet het zijn wat je aantoont? .................................. 182
12.2 Bewijsvoorwerp (art. 8.3 BW): wat moet er bewezen worden? ................................................... 182
12.3 Elektronische wereld: elektronische handtekening ..................................................................... 183
12.4 Akte .............................................................................................................................................. 184
12.4.1 Authentieke akte (art. 8.1, 5° BW) ......................................................................................... 184
12.4.2 Onderhandse akte (art. 8.1, 4° BW) ...................................................................................... 184
13 Vergelijking oud en nieuw BW ................................................................................................................ 185
14 Bijlage 1: Woordenlijst Nederlands/Frans .............................................................................................. 186
15 Bijlage 2: Latijnse begrippen en adagia ................................................................................................. 192

7

,Verbintenissenrecht
Info examen
− 2 uur
− Theorievragen
− Cases
− 6 vragen
− Franse lijst! Frans woord zit in vraag, je zal enkel kunnen antwoorden indien u het woord kent. Idem
latijn.
− Altijd juridische grondslag geven (wetsbepaling, algemeen rechtsbeginsel)

1 De verbintenis: situering en bronnen van het verbintenissenrecht
1.1 Verbintenis: begrip en indelingen
Contract → verbintenis

1.1.1 Verbintenis
Een verbintenis in de oneigenlijke zin van het woord = een prestatie die moet verricht worden.

Een verbintenis in de eigenlijke (technische) zin van het woord = een rechtsband tussen twee of meerdere
personen, met name tussen één of meerdere schuldeisers en één of meerder schuldenaars, waarbij de
schuldenaar een bepaalde prestatie moet leveren ten aanzien van de schuldeiser. Indien de schuldenaar de
prestatie niet uit eigen beweging levert, kan de schuldeiser deze prestatie in rechte afdwingen.
➢ Art. 5.1 bw

1) Rechtsband = vinculum juris
2) Tussen se (crediteur) en sa (debiteur)
3) Waarbij sa prestatie moet leveren aan se
4) Se kan prestatie in rechte afdwingen (indien sa prestatie niet uit eigen beweging levert)

Voorbeelden van verbintenissen:
− Het betalen van huur: prestatie van huurder ten aanzien van verhuurder
− Het ter beschikking stellen van een woning (genot en gebruik verschaffen): prestatie van verhuurder
ten aanzien van huurder
− Het goed onderhouden van een woning: prestatie van huurder ten aanzien van verhuurder

Het oud bw is nog steeds van toepassing op alle overeenkomsten die dateren van voor de inwerkingtreding
van het nieuw bw.
1.1.1.1 Diverse mogelijke indelingen
1) De intensiteit van de verbintenis (van laag naar hoog):
− De middelen- of inspanningsverbintenis
− De resultaats- of uitslagverbintenis
− De garantie- of waarborgverbintenis

2) Het voorwerp van de verbintenis:
− Dare of geven (art. 1136 – 1141 oud BW)
− Facere of doen
− Non facere of niet-doen (art. 1142 – 1145 oud BW)

Belang: er bestaat een specifieke regeling voor de overdracht van eigendom en risico voor de
verbintenissen tot geven. De rechtstreekse dwang tot nakoming van verbintenissen tot doen is uitgesloten.

3) De vraag of aan de verbintenis al dan niet een modaliteit verbonden is:
− Zuivere of eenvoudige verbintenis
− Verbintenis onder voorwaarde of termijn (opschortende, ontbindende of uitdovende)

8

,4) De vraag hoe de diverse verhoudingen in geval van pluraliteit van schuldenaren en/of schuldeisers wordt
geregeld:
− Deelbare verbintenissen
− Ondeelbare verbintenissen
− Hoofdelijke of solidaire verbintenissen
− In solidum verbintenissen

Obliegenheit = last (= imcombance) Natuurlijke verbintenis (= l’obligation naturelle)
Verplichting/last: wanneer u aan deze last niet Natuurlijke verbintenis = civiele verbintenis –
voldoet, verliest u een recht. De last kan niet afdwingbaarheid
afgedwongen worden van degene op wie de last
rust.  civiele verbintenis (gewone verbintenis): er wordt
een rechtsband gecreëerd waarbij de schuldeiser
Schadebeperkingsplicht = plicht om alle redelijke een prestatie kan afdwingen van een schuldenaar.
maatregelen te nemen als schadelijder om uw
schade te beperken. Een schadelijder die schade Degene die tot de natuurlijke verbintenis gehouden
heeft geleden heeft de plicht om redelijke is zal niet gedwongen kunnen worden tot uitvoering
maatregelen te nemen om uw schade nog te van zijn verbintenis, terwijl dit typisch is voor een
beperken. Dit is niet zomaar een plicht om de schade civiele verbintenis. De schuldeiser kan de
te beperken. Redelijke maatregelen zijn schuldenaar dwingen tot uitvoering van de
maatregelen die een redelijke persoon (vroeger verbintenis. Er ontbreekt een
bonus pater familias) zou nemen om zijn schade te afdwingbaarheidsmogelijkheid van de schuldeiser
beperken. t.a.v. De schuldenaar. Als de persoon die tot een
natuurlijke verbintenis gehouden is, zijn verbintenis
Vb. Contract gesloten tussen verkoper en koper tot nakomt, dan zal hij ze niet meer kunnen
de verkoop van 10 000 ton appelen: alle camions terugvorderen. Wat hij betaald of uitgevoerd heeft,
komen aan bij de koper, maar de koper moet ze niet zal hij niet kunnen terugvorderen (art. 1235, lid 2 oud
meer hebben. Het zijn goede appelen, maar de bw in het kader van de onverschuldigde betaling).
koper weigert ze af te nemen. De koper heeft de
verplichting om het goed af te nemen. De verkoper Voorbeeld natuurlijke verbintenis: verjaarde schuld:
kan de koper een contractbreuk/wanprestatie schuld tot betaling van een koopprijs. De schuldeiser
verwijten. De koper moet het goed dat aangeboden heeft niet gedagvaard tot betaling van de koopprijs.
werd door de verkoper aannemen als het voldoet De betaling gaat voorbij, tot wanneer de
aan alle voorwaarden. De koper heeft duidelijk een verjaringstermijn verstreken is. Als deze koopprijs
toerekenbare niet-nakoming (wanprestatie) betaald is, kan ze niet meer teruggevorderd worden.
gepleegd. De verkoper lijdt hierdoor schade. De Maar, degene die tot de schuld gehouden was, kan
verkoper zal op zoek moeten gaan naar een andere niet gedwongen worden tot betaling omdat de schuld
verkoper, een derde. Dit is een redelijke maatregel verjaard is. Als de verjaring wordt ingeroepen, zal de
die kan verwacht worden van de schadelijder. De vordering tot betaling afgewezen worden omdat het
benadeelde heeft een schadebeperkingsplicht, ook maar een natuurlijke verbintenis is, met name een
al is hij de benadeelde van een contractbreuk. Een civiele verbintenis die iets verloren heeft, met name
andere koper kan hiervan profiteren door een lagere haar afdwingbaarheid.
prijs te eisen van de appelen. Het verschil tussen de
verkoopprijs die was bedongen tussen de verkoper Vb. Wanneer een kind niet goed onderhouden wordt
en de koper en de koopprijs die de verkoper door zijn ouders, maar onderhouden wordt door
uiteindelijk zal bekomen van de derde, dit zal de iemand anders. Dit kan een natuurlijke verbintenis
schade zijn, die perfect kan gevorderd worden van zijn waarvoor de terugvordering niet meer kan
de koper, maar ook de kosten die werden gedaan plaatsvinden.
om redelijke maatregelen te nemen om een andere
koper te zoeken. Ook dit is schade die de verkoper Als je een natuurlijke verbintenis uitvoert, kan het zijn
van de koper zal kunnen vorderen. De koper kan de dat je door de uitvoering de natuurlijke verbintenis
verkoper niet dwingen om een andere koper te gaat omzetten in een civiele verbintenis, waardoor je
zoeken. De koper kan deze prestatie niet afdwingen toch in de toekomst kan gedwongen worden om de
van de verkoper. Dit wil niet zeggen dat de verbintenis na te komen. Dit is van het belang in het
obliegenheit geen gevolgen heeft als ze niet wordt kader van de onderhoudsverbintenis.
nagekomen. Als de verkoper niet voldoet aan deze
schadebeperkingsplicht, dan zal hij ook geen Vb. Gehuwd koppel gaat over tot echtscheiding:
schadevergoeding kunnen vorderen van de koper in moeder huwt opnieuw met een andere echtgenoot.
de mate dat hij de schade had kunnen beperken. De echtgenoot betaalt onderhoudsgeld voor het kind
uit het eerste huwelijk (uitvoering natuurlijke
verbintenis). Als de natuurlijke verbintenis wordt
uitgevoerd en het zou opnieuw tot een echtscheiding

9

, komen in de tweede relatie, dan kan je gedwongen
worden om dit onderhoudsgeld verder te betalen.

1.1.2 Contract of overeenkomst
Een contract of overeenkomst is een wilsovereenstemming. Het is een overeenstemming van de wil van de
ene partij uitgedrukt ten aanzien van de wil van de andere partij. Een contract of overeenkomst geeft aanleiding
tot verbintenissen. Het is een bron van verbintenissen.

Voorbeelden van contracten of overeenkomsten:
− Huurcontract: geeft aanleiding tot de bovenstaande verbintenissen
− Arbeidsovereenkomst
− Aankoop van een broodje: niet noodzakelijk handtekening vereist om een contract tot stand te brengen
− Huur van een auto (roerende goederen)
− Handelshuur: café uitbaten
− Pacht: boerderij uitbaten
− Contract met onderwijsinstelling: ugent
− Telecomcontract
− Verzekeringscontract
− Huwelijks- of samenlevingscontract
− Concessiecontract: autoverkopers
− Auteurscontracten
− Dading: geschil eindigt met wederzijdse toegeving
− Contract op lijfrente (kanscontract)
1.1.3 Bronnen van verbintenissen
eenzijdige quasi-contracten
wilsuiting
BCTT AS
wet

CTT rechtmatig vertrouwen
verbintenissen

Voorbeelden van de bronnen van verbintenissen
Contractueel
vb. Bouwheer – hoofdaannemer
Stel: leverancier produceert een fout waardoor chemische machine
ontploft. Kan de leverancier rechtstreeks aangesproken worden door de
bouwheer of onrechtstreeks via eerst de hoofdaannemer, vervolgens
onderaannemer onderaannemer enzo verder?

onderaannemer _____ leverancier _____ leverancier

Buitencontractuele aansprakelijkheid (foutaansprakelijkheid): aansprakelijke – benadeelde
Vb. Productaansprakelijkheid: producent is aansprakelijk voor de schade veroorzaakt door gebreken (art.
1384, lid 3 oud bw – buitencontractuele aansprakelijkheid).

Vb. Aansprakelijkheid van de aansteller voor de fouten van de aangestelde: art. 1384, lid 3 oud bw
(contractuele aansprakelijkheid voor fouten van uitvoeringsagenten):

Opdracht aan hoofdaannemer om villa te bouwen: de hoofdaannemer neemt een
Bouwheer – hoofaannemer onderaannemer aan voor het leggen van de waterleidingen. Dit is verkeerd
uitgevoerd, waardoor de buizen springen. De hoofdaannemer zal aansprakelijk zijn
voor de schade die daardoor veroorzaakt wordt door de fout van de onderaannemer.
De bouwheer zal de hoofdaannemer rechtstreeks contractueel kunnen aanspreken.
onderaannemer De hoofdaannemer zal op zijn beurt de onderaannemer (uitvoeringsagent – l’agent
executoire) kunnen aanspreken.

Vb. Werkgever – werknemer: moet transporten uitvoeren, mist een rood licht waardoor hij schade berokkent
aan een derde (buitencontractuele aansprakelijkheid): de derde zal de werkgever kunnen aanspreken op
grond van buitencontractuele aansprakelijkheid (art. 1384, lid 3 oud bw).

10

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Focus op de essentie

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.