Sociologie
Inleiding
kijk ppt inleiding leerstof
Deel 1: Op verkenningstocht
naar de sociologie
Hoofdstuk 1: sociologie, poging tot
definitie
1.1 Definitie: wat is sociologie?
Er is geen eenduidige definitie er zijn er meer dan 80 verschillende
3 elementen die steeds terugkomen in de definities
1. Wetenschap
2. Sociaal handelen
3. Vaste gedragspatronen je doet het altijd op dezelfde manier (klanten
bedienen in de bakker)
Sociologie is een samenstelling van socius (metgezel), societas (samenleving) en
logos (wetenschap)
Voorlopige definitie: wetenschap van de menselijke samenlevingen
Sociologie bestudeert de sociale werkelijkheid (= het handelen
tussen mensen volgens een vast gedragspatroon)
1.2 Wetenschapskennis versus
ervaringskennis
Beperkt vs onbeperkt
- Ervaringskennis = beperkt + selectief
Subjectief want wat het ene individu ervaart, ervaart de andere
anders
- Wetenschapskennis = onbeperkt + aselect onderzoeker wilt uitspraak
doen over de volledige populatie waartoe zijn onderzoekselementen
behoren, niet enkel voor diegene die hij waarneemt
Absoluut vs aanvechtbaar
1
, - Ervaringskennis = absoluut wat we waarnemen nemen we aan voor
waar
- Wetenschapskennis = blijft aanvechtbaar wetenschappers stellen hun
kennis steeds opnieuw in vraag
o Wetenschapskennis is dus ook voorwaardelijk, hypothetisch
Moeilijk verwoordbaar vs perfect mededeelbaar
- Ervaringskennis = niet altijd gemakkelijk verwoordbaar
- Wetenschapskennis = perfect mededeelbaar te wijten aan vaktaal: elke
wetenschapper heeft zijn vakjargon
Gericht op het totale object vs aspectueel
- Ervaringskennis = bekijkt werkelijkheid in zijn totaliteit er wordt geen
onderscheid gemaakt tussen de sociologische, economische … dimensies
- Wetenschapskennis = aspectueel richt zich niet tot de totaliteit van een
object maar beperkt zich tot één aspect ervan
o Bestudeert het aspect vanuit één perspectief
Voorwaarden bij gegevensverzameling
- Enkel wetenschapskennis
- Bij verzamelen en analyseren moet wetenschapper zich aan een aantal
stikte voorwaarden houden
o Geldigheid het onderzoek moet geldig zijn (meten wat het wilt
meten)
o Betrouwbaarheid onderzoek moet tot dezelfde resultaten komen
wanneer het onderzoek opnieuw gevoerd zou worden onder
dezelfde condities
Wetenschapskennis vertrekt vanuit onderzoekcyclus
1.3 Sociale wetenschappen versus
natuurwetenschappen
Onderzoekselementen (hetgeen wat je onderzoekt):
- Natuurwetenschappen onderzoekselementen zijn identiek aan elkaar
- Sociale wetenschappen onderzoekselementen zijn niet identiek aan
elkaar
Wetmatigheden:
- Natuurwetenschappen wetmatigheden zijn universeel (overal geldig)
- Sociale wetenschappen wetmatigheden zijn niet universeel
Onderzoeker:
- Natuurwetenschappen onderzoeker staat doorgaans buiten het veld
- Sociale wetenschappen onderzoeker maakt deel uit van het
onderzoeksveld
o Onderzoeker staat hierbij niet altijd neutraal tegenover zijn
onderzoeksonderwerp kan tot problemen leiden
Discussie:
- Is sociologie 100% objectief, neutraal en waardevrij?
- Moet sociologie 100% objectief, neutraal en waardevrij?
Stel: fervente aanhanger van jeugdbeweging doet onderzoek naar het sociaal
engagement van jongeren. Kan je dit op een neutrale, objectieve manier?
Of nog: Kan je als onderzoeker die gescheiden is, objectief onderzoek doen naar
de gevolgen van echtscheiding?
2
,1.4 Onderscheid tussen sociologie en andere sociale wetenschappen
Er bestaan verschillende menswetenschappen Wat hebben ze gemeen:
Studieobject: de mensen, individuen, de mensensamenleving
De zoektocht naar wetmatigheden
Wetenschappelijke analyse
Waar ligt het verschil tussen sociologie en andere menswetenschappen?
Sociologie kijkt vanuit de samenleving naar het menselijk gedrag, vanuit
de sociale structuur en cultuur en probeert zo het menselijk gedrag te
verklaren.
Sociologie heeft oog voor vaste gedragspatronen. Minder aandacht voor
het particuliere, het hoogst persoonlijke.
≠: niet gelijk aan psychologie: kijkt naar het menselijke gedrag vanuit
persoonlijke factoren.
= In onze maatschappij groeiende nadruk hierop
(=psychologisering)
vb: dyslexie, burn-out, slaagkansen in het onderwijs
!!! Interdisciplinariteit! belangrijk om via verschillende invalshoeken
wetenschap toe te passen op het kind
Definitie van sociologie
Sociologie is de menswetenschap die op een systematische wijze kennis en
inzicht wil verwerven in sociale relaties tussen mensen, meer bepaald de vaste
gedragspatronen.
Sociologie analyseert op 3 niveaus:
- Micro: niveau van de individuen en hun sociale relaties binnen bv. het
gezin, vriendengroep
- Meso: niveau van de individuen en hun sociale relaties binnen bv. het
gezin, vriendengroep
- Macro: niveau van de individuen en hun sociale relaties binnen bv. het
gezin, vriendengroep
Verschillende taken sociologie:
- Empirisch-analytische taak: cijferaar
o Betrouwbare kennis verzamelen over de samenleving werkelijkheid
analyseren (gaan bekijken), socioloog wilt weten hoe de
samenlevingsvormen, organisaties, netwerken … in elkaar zitten
Is dat echt zo in de werkelijkheid?
Is dat een nieuw verschijnsel?
Doet zich dat ook elders voor?
Hoe kunnen we dat verschijnsel verklaren vanuit de cultuur en
structuur van een samenlevingsverband?
o Wordt ook gebruikt voor beleidsvoorstellen (niet enkel politiek,
maar ook beleid van ngo … ): wat kunnen we eraan doen?
o Socioloog gebruikt hiervoor methodieken om objectief en
waardenvrij te werk te gaan hij wil op een neutrale manier
gegevens verzamelen
3
, - Kritische taak: mythejager (= kritisch kijken naar wetenschappelijk
onderzoek en stereotype uitspraken tegengaan)
• Ingaan tegen vooroordelen, tegen mythes
• Conformisme: we gaan ons gedrag bepalen door de groep waartoe we
behoren is het grootst bij adolescenten
• Bv:
• Velen zijn ervan overtuigd dat ze uniek zijn en individueel
kiezen
Maar ook
• Velen zijn ervan overtuigd dat een diploma verwerven enkel het
gevolg is van talent en inzet
Ook contextvariabelen doen ertoe
• Velen denken dat werklozen ervoor kiezen om werkloos te zijn: “Wie
wil, vindt werk.”
Socioloog gaat via onderzoek (KG, MG, HG) bij HG amper
werkloosheid, bij MG is werkloosheid heel laag, bij LG is de
werkloosheid hoog
Europa is een kenniswereld meeste vacatures zijn
voor HG en MG
= heel weinig jobs voor LG wat maakt dat
werkloosheid bij deze groep hoger is
Hoofdstuk 2: Ontstaan en de
grondleggers van de sociologie
2.1 Ontstaan van sociologie
• Jonge wetenschap: °19e eeuw, met grondslagen in 18e eeuw (Verlichting en
tegen-Verlichting)
• Voordien werd ook al nagedacht over de samenleving, maar gebeurde dat in
de filosofie, de rechtsgeleerdheid, de politieke leer.
• In deze periode:
Industriële Revolutie
Stoommachine werd uitgevonden
Werd geplaatst op één plaats en mensen kwamen daar samen om te
werken = geboorte van fabrieken
Urbanisatie (vb Chicago School) / verstedelijking
Fabrieken stonden in de steden
Mensen gingen naar daar verhuizen om te kunnen werken in
de fabrieken
Bracht sociale problemen met zich mee (armoede,
slechte gezondheid) = wetenschappers wouden dit
onderzoeken
Mensen leefden in slechte omstandigheden (werden uitgebuit door
hun werkgevers) als gevolg kwam er een soort solidariteit onder
arbeiders en kwamen er opstanden
= Toen kwamen er mensen die deze situatie wetenschappelijk
wouden onderzoeken
Opkomst van wetenschap als verklaringsmechanisme
Nadruk op het sociale
4
